کشف ذرات ریز پلاستیک در مایعات اطراف تخمک و اسپرم انسان

به گزارش سلامت نیوز به نقل از Human Reproduction، ذرات بسیار کوچک پلاستیکی که اندازه‌ای کمتر از قطر یک تار موی انسان دارند، پیش از این در مکان‌های غیرمنتظره‌ای مانند جریان خون انسان مشاهده شده بودند.اکنون، داده‌های ارائه‌شده در نشست «انجمن اروپایی تولیدمثل و جنین‌شناسی انسانی» نشان می‌دهد که این ذرات میکروسکوپی حتی وارد مایعات اطراف تخمک و اسپرم شده‌اند.

کشف پلاستیک در مایعات تولیدمثل انسان

تیمی به رهبری دکتر “امیلیو گومز‑سانچز” از مرکز «Next Fertility Murcia» در اسپانیا، مایع فولیکولی (اطراف تخمک) ۲۹ زن و مایع منی ۲۲ مرد را بررسی کرد. نتیجه: در ۶۹ درصد زنان و ۵۵ درصد مردان، میکروپلاستیک‌ها یافت شدند. به گفته دکتر گومز‑سانچز، میزان گستردگی این آلودگی برای تیم پژوهشی غیرمنتظره بود.

انواع پلاستیک‌های یافت‌شده

پلیمرهایی مانند پلی‌تترافلوئورواتیلن (PTFE) و پلی‌پروپیلن (PP) در این نمونه‌ها شناسایی شدند؛ موادی که بیشتر در ظروف نچسب و بسته‌بندی‌های غذایی استفاده می‌شوند. حضور این پلاستیک‌ها در کنار تخمک انسان، تهدیدی فرضی را به یک واقعیت قابل اندازه‌گیری تبدیل می‌کند.

در سال ۲۰۲۱ نیز متخصصان زنان و زایمان ایتالیایی ذرات پلاستیکی را در تمام جفت‌های بررسی‌شده یافتند که نشان می‌دهد این ذرات می‌توانند از سد جفت عبور کنند.

مسیر ورود پلاستیک به بدن

پلاستیک‌ها از راه خوردن، نوشیدن یا تنفس وارد بدن می‌شوند. محصولات روزمره هنگام حرارت دیدن، ساییدگی یا تابش نور خورشید، ذراتی میکروسکوپی آزاد می‌کنند. این ذرات پس از ورود، ممکن است از دیواره روده یا غشاء ریه عبور کرده و وارد جریان خون شوند.

مطالعات روی حیوانات نشان می‌دهد ذراتی که اندازه‌ای کمتر از یک میکرومتر دارند، می‌توانند مستقیماً وارد سلول‌ها شوند؛ ذرات بزرگ‌تر نیز در بافت‌ها گیر می‌افتند و التهاب ایجاد می‌کنند.

اثر بر باروری

در آزمایش‌های حیوانی، موش‌هایی که در معرض ذرات پلاستیکی مانند پلی‌استایرن قرار گرفتند، اسپرم‌هایی با DNA آسیب‌دیده و تحرک پایین‌تر داشتند. همچنین، مواجهه با نانوپلاستیک‌ها به کاهش تولید تستوسترون و کوچکتر شدن اندازه نسل بعدی انجامید.

مطالعات مروری در سال ۲۰۲۴ نشان دادند که میکروپلاستیک‌ها می‌توانند محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–گناد را مختل کنند که منجر به ناهنجاری‌های هورمونی و بلوغ ناقص تخمک می‌شود.

با توجه به اینکه بلوغ تخمک‌های انسانی ماه‌ها طول می‌کشد، قرار گرفتن مزمن در معرض پلاستیک‌ها می‌تواند تأثیر بیشتری نسبت به مواجهه کوتاه‌مدت داشته باشد.

آمار حضور پلاستیک‌ها در مایعات تولیدمثل

در این مطالعه، PTFE در ۳۱ درصد از مایعات تخمک و ۴۱ درصد از مایع منی یافت شد. پلی‌پروپیلن در زنان و پلی‌استایرن در مردان در رتبه دوم قرار گرفتند و مقدار کمی از پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) نیز مشاهده شد.

از سال ۱۹۵۰ تاکنون، تولید سالانه پلاستیک از کمتر از دو میلیون تن به حدود ۴۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ رسیده است—افزایشی ۲۳۰ برابری. این روند، چرخه‌ای خطرناک میان تولید، تخریب و ورود ذرات به بدن انسان ایجاد کرده است.

هرچند بیشتر نمونه‌ها تنها یک یا دو ذره پلاستیکی داشتند، متخصصان باروری هشدار می‌دهند که حتی مقادیر جزئی از فلزات سنگین نیز می‌توانند رشد جنین را مختل کنند؛ بنابراین تعداد ذرات لزوماً معیار دقیقی برای ارزیابی خطر نیست.

تأثیرات پژوهش و گام‌های بعدی

به گفته پروفسور “کارلوس کالهاژ‑خورخه” از دانشگاه لیسبون:«این یافته‌ها دلیل بیشتری برای محدود کردن استفاده عمومی از پلاستیک در زندگی روزمره هستند. اما برای اثبات رابطه علت و معلولی به پژوهش‌های بیشتری نیاز داریم.»

تیم پژوهشی قصد دارد بررسی‌های خود را روی صدها بیمار گسترش دهد و میزان ذرات پلاستیکی را با کیفیت جنین در چرخه‌های لقاح مصنوعی مقایسه کند. آن‌ها همچنین به کمک پرسش‌نامه‌های سبک زندگی، رابطه میان استفاده زیاد از بطری‌های پلاستیکی یا گرم‌کردن غذا در ظروف پلاستیکی با میزان آلودگی پلاستیکی بدن را بررسی خواهند کرد.

راهکارهایی برای کاهش تماس با پلاستیک

کارشناسان راهکارهای ساده‌ای را پیشنهاد می‌کنند:

استفاده از بطری‌های شیشه‌ای یا استیل ضدزنگ به جای پلاستیکی

تعویض تابه‌های نچسب خراشیده‌شده

پرهیز از تخته‌های پلاستیکی آشپزی؛ استفاده از تخته‌های بامبو یا سرامیکی

سرد کردن غذا پیش از انتقال از ظروف پلی‌استایرن

استفاده از دستگاه تصفیه هوا با فیلتر HEPA، به‌ویژه در اتاق کودکان

جاروبرقی با سیستم فیلتر بسته برای جلوگیری از پراکندگی مجدد ذرات

این اقدامات ممکن است کامل نباشند، اما در کاهش مواجهه با پلاستیک‌ها و مواد شیمیایی همراه آن‌ها مؤثرند.

منبع خبر