پیشگیری از پیری ذهن با نواختن موسیقی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از scitechdaily، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد نوازندگی منظم در طول زندگی، ممکن است به سالمندان کمک کند تا توانایی درک گفتار در محیط‌های شلوغ را حفظ کنند: آن هم با حفظ الگوهای ارتباط مغزی شبیه به افراد جوان.

بر اساس پژوهشی که به‌تازگی در ژورنال معتبر PLOS Biology منتشر شده، نواختن ساز در طول سال‌های متمادی می‌تواند از افت عملکرد مغز در دوران سالمندی جلوگیری کند. این تحقیق توسط «کلود آلِن» از آکادمی تحقیقات بی‌کرست در کانادا و «یی دو» از آکادمی علوم چین انجام شده و نقش «ذخیره شناختی» در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است.

مغز نوازندگان سالمند شبیه به مغز جوان‌ترها عمل می‌کند

با بالا رفتن سن، اغلب توانایی‌های حسی و ذهنی رو به کاهش می‌روند. مغز برای جبران این افت، تلاش می‌کند با افزایش فعالیت و ارتباط بین نواحی مختلف خود، عملکرد را حفظ کند: پدیده‌ای که به آن ارتباط عملکردی (Functional Connectivity) می‌گویند. این افزایش ارتباط نوعی جبران‌سازی است، اما همیشه مؤثر نیست.

با این حال، برخی عادات سبک زندگی مانند یادگیری موسیقی، تحصیلات بالا یا تسلط به چند زبان می‌توانند منبعی به نام ذخیره شناختی و مغزی بسازند. این ذخایر کمک می‌کنند تا اثرات پیری بر مغز به تأخیر بیفتد یا شدت آن کاهش یابد.

بررسی علمی: مغز نوازندگان چگونه رفتار می‌کند؟

در این مطالعه، از تصویربرداری fMRI برای بررسی فعالیت مغزی استفاده شد. شرکت‌کنندگان شامل:

۲۵ سالمند نوازنده

۲۵ سالمند غیرنوازنده

۲۴ جوان غیرنوازنده

در این آزمایش، از شرکت‌کنندگان خواسته شد هجایی را که در سر و صدای پس‌زمینه پنهان شده بود، تشخیص دهند. پژوهشگران تمرکز خود را روی «جریان پشتی شنوایی» مغز گذاشتند — مسیری عصبی که به پردازش صدا و ارتباط آن با حرکات کمک می‌کند.

نتایج نشان داد سالمندان نوازنده، توانایی درک گفتار در محیط‌های پرسروصدا را بهتر حفظ کرده‌اند و الگوهای مغزی آن‌ها بسیار شبیه به افراد جوان بود. در مقابل، سالمندان غیرنوازنده افزایش جبرانی فعالیت مغزی را تجربه کرده بودند: حالتی که بیشتر نشانه تلاش زیادتر مغز برای جبران افت است.

فرضیه «کنترل در برابر افزایش فعالیت»

یافته‌ها فرضیه‌ای به نام “Hold-Back Upregulation” را تقویت می‌کند؛ طبق این نظریه، داشتن ذخیره شناختی ناشی از آموزش موسیقی باعث حفظ الگوی جوان‌گونه مغز شده و نیاز به تلاش اضافی مغز را کاهش می‌دهد. برخلاف فرضیه‌های قدیمی که معتقد بودند مغز پیر فقط با فعالیت بیشتر جبران می‌کند، این نظریه می‌گوید که مغز آموزش‌دیده اصلاً نیاز به جبران اضافی ندارد، چون زیرساخت‌هایش سالم مانده‌اند.

گام‌های بعدی و پیام کلیدی

البته طراحی این مطالعه به‌گونه‌ای نیست که بتوان رابطه علت و معلولی دقیقی بین نوازندگی و عملکرد مغزی اثبات کرد. پژوهشگران توصیه می‌کنند مطالعات آینده، تأثیر موسیقی را در کنار عوامل دیگر مانند ورزش یا دوزبانگی بررسی کنند.

دکتر لی ژانگ می‌گوید:«سبک زندگی سالم می‌تواند به سالمندان کمک کند تا بهتر با پیری ذهنی مقابله کنند. برای شروع هرگز دیر نیست — آموختن یک ساز موسیقی می‌تواند شروعی عالی باشد.»

دکتر یی دو نیز اضافه می‌کند:«همان‌طور که یک ساز خوب کوک‌شده نیازی به بلند نواختن ندارد تا شنیده شود، مغز سالمندان نوازنده نیز به دلیل سال‌ها تمرین، به‌خوبی کوک و هماهنگ باقی می‌ماند. این تجربه موسیقایی، ذخیره شناختی ایجاد می‌کند و از فشار بیش از حد بر مغز در شرایط چالش‌برانگیز جلوگیری می‌کند.»

منبع خبر

بیا تو صدا