نوع جدیدی از دیابت کشف شد؛ نه از پرخوری، بلکه از گرسنگی!

به گزارش سلامت نیوز به نقل از Diabetes Care، در حالی که اکثر کمپین‌های بهداشتی جهانی بر دیابت نوع ۲ تمرکز دارند، تخمین زده می‌شود که ۲۰ تا ۲۵ میلیون نوجوان و جوان لاغر در آسیا و آفریقا به دیابت نوع ۵ مبتلا هستند—عددی که با شیوع ویروس HIV در این مناطق برابری می‌کند.

برخلاف نوع ۲ که معمولاً با تغذیه بیش از حد همراه است، دیابت نوع ۵ در مناطقی با کمبود غذا ریشه دارد. این حقیقت، روایت غالبی را که دیابت را حاصل پرخوری می‌داند، به چالش می‌کشد.

از منظر سیاست‌گذاری، وجود یک برچسب تشخیصی مستقل اهمیت زیادی دارد؛ چرا که بودجه‌های درمانی اغلب به بیماری‌های شناخته‌شده تخصیص می‌یابد. بدون برچسب مشخص، این گروه‌ها از غربالگری و درمان مناسب بی‌بهره مانده‌اند.

اثرات سوءتغذیه در دوران رشد

تحقیقات حیوانی نشان داده‌اند که رژیم غذایی کم‌پروتئین در دوران بارداری یا نوجوانی، رشد پانکراس و تشکیل سلول‌های بتا را مختل می‌کند. سلول‌هایی که وظیفه تولید انسولین را بر عهده دارند.

در انسان‌ها نیز ارتباط روشنی بین وزن کم هنگام تولد و گرسنگی مکرر در دوران کودکی با اختلال در کنترل قند خون در بزرگسالی دیده شده است.

به همین دلیل، دیابت نوع ۵ در دسته «دیابت با کمبود شدید انسولین» طبقه‌بندی شده است؛ جایی که بدن نسبت به انسولین حساس باقی مانده، اما پانکراس هرگز نتوانسته انسولین کافی تولید کند.

برای مثال، در جنوب هند، بررسی‌ها روی بزرگسالانی با شاخص توده بدنی (BMI) میانگین ۱۸.۳ کیلوگرم بر متر مربع نشان داد که سطح قند خون بالایی دارند؛ سوابق تولد این افراد نیز سوءتغذیه در دوران جنینی را تأیید می‌کند.

رویکرد جدید به درمان و پیشگیری

اکنون برنامه‌های تغذیه اجتماعی نه‌تنها به عنوان راهکاری برای رفع گرسنگی، بلکه به‌عنوان ابزاری مؤثر برای پیشگیری بلندمدت از دیابت مطرح هستند.

اقتصاددانان حوزه سلامت نیز تأکید می‌کنند که تغذیه مناسب دختران پیش از بارداری و در دوران بارداری، می‌تواند فرزندان آن‌ها را از این چرخه معیوب نجات دهد.

اثر انگشت متابولیکی متفاوت

در سال ۲۰۲۲، آزمایش‌های پیشرفته نشان دادند که بیماران دیابت نوع ۵:

انسولین بسیار کمی ترشح می‌کنند

حساسیت طبیعی یا حتی افزایش‌یافته به انسولین دارند

چربی احشایی و کبدی کمی دارند (برخلاف دیابت نوع ۲)

فاقد آنتی‌بادی‌های خودایمنی هستند (برخلاف دیابت نوع ۱)

در واقع، این بیماران دچار نقص تولید انسولین هستند، نه مقاومت نسبت به آن. به همین دلیل، استفاده از داروهای خوراکی که فعالیت پانکراس را تحریک می‌کنند ممکن است مؤثرتر از تزریق‌های پرهزینه و پرخطر انسولین باشد.

سردرگمی‌های بالینی و خطرات جانبی

دکتر هاوکینز هشدار می‌دهد که:«پزشکان هنوز نمی‌دانند چطور باید این بیماران را درمان کنند. بسیاری از آن‌ها، به‌ویژه در مناطق فقیر، کمتر از یک سال پس از تشخیص زنده می‌مانند.»

پزشکان جوانی که آموزش‌شان بر اساس الگوی چاقی بوده، ممکن است دوز بالای انسولین تجویز کنند—کاری که می‌تواند منجر به افت شدید و مرگبار قند خون در این بیماران لاغر و آسیب‌پذیر شود.

در حال حاضر، نوجوانان لاغری که در مناطق روستایی آفریقا یا آسیا با قند خون بالا مراجعه می‌کنند، معمولاً اشتباهاً به‌عنوان دیابت نوع ۱ تشخیص داده می‌شوند، در حالی که نشانه‌های کتواسیدوز (عوارض حاد نوع ۱) را ندارند.

بر اساس مقاله‌ای در مجله غدد درون‌ریز بنگلادش، این اشتباه تشخیصی می‌تواند پیامدهای مرگبار داشته باشد.

گام‌های آینده برای دیابت نوع ۵

دو هفته پس از رأی‌گیری در بانکوک، IDF یک گروه کاری ویژه راه‌اندازی کرد تا:

معیارهای تشخیص را تدوین کند

پروتکل‌های درمانی تهیه کند

تا سال ۲۰۲۷ یک پایگاه داده بین‌المللی از بیماران ایجاد کند

این گروه به رهبری دکتر هاوکینز و دکتر «نیهال توماس» از هند، درمان‌های کم‌دوز انسولین، داروهای خوراکی مانند سولفونیل‌اوره‌ها و برنامه‌های تغذیه ساختارمند را در کارآزمایی‌های چندمحلی آزمایش خواهند کرد.

نتایج این کار می‌تواند لیست داروهای ضروری در کشورهای کم‌درآمد را متحول کند و منابع را به سمت مادران و کودکان سوق دهد.

در همین حال، کارشناسان خواستار افزودن تصویربرداری از پانکراس در مطالعات تغذیه‌ای هستند تا اندازه اندام و خطر دیابت زودهنگام در کودکان شناسایی شود.

موفقیت این اقدامات تعیین خواهد کرد که آیا دیابت نوع ۵ به یک قاتل خاموش دیگر تبدیل خواهد شد یا به یادگاری قابل‌پیشگیری از فقر و بی‌توجهی بدل می‌شود.

منبع خبر