ماجرای تکراری درخواست پول در ازای کارنامه

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، «تا پول ندهید، کارنامه نمی‌دهیم»؛ این جمله‌ای است که بسیاری از والدین دانش‌آموزان این‌روزها از زبان مدیران و مسئولان مدارس دولتی می‌شنوند. سال تحصیلی رو به پایان است اما بحث گرو نگه‌داشتن کارنامه در ازای دریافت پول، همچنان بحث‌برانگیز و البته تکراری است. موضوعی که اگرچه بارها از سوی وزارت آموزش‌وپرورش تخلف اعلام شده اما در عمل، این ماجرا به یک عادت تکراری در برخی مدارس تبدیل شده است.

درپس این مطالبه‌های اجباری اما ماجرا چیزی فراترازپول است‌ و مابامسأله‌ای عمیق‌تر ازدریافت وجه برای کارنامه مواجهیم: یک خلأ بزرگ در سازوکار مشارکت وهمدلی در نظام تعلیم و تربیت که هنوزکسی برای پرکردنش آستین بالا نزده است. 

   
کارنامه یا قبض کمک؟

دریافت وجه از والدین دانش‌آموزان در ازای ارائه کارنامه، یکی از مسائل بحث‌برانگیز نظام آموزشی کشور در سال‌های اخیر بوده است. چندسالی است که مدارس دولتی درپایان سال تحصیلی، همزمان با توزیع کارنامه، درخواست جمع‌آوری کمک‌های مردمی را پررنگ‌تر مطرح می‌کنند؛کمک‌های اختیاری‌ای که حالا رنگ اجبار گرفته‌اندووالدینی که بین دریافت‌نکردن کارنامه یا پرداخت اجباری، ناچار به انتخاب گزینه دوم می‌شوند. مبلغ این پرداخت‌ها بسته به نظر مدیران مدارس در نظر گرفته می‌شود. برای نمونه یکی از شهروندان تهرانی که فرزندش به مدرسه‌ای در جنوب تهران می‌رود  از تقاضای مدیر مدرسه برای کمک ۳.۵میلیون تومانی می‌گوید. 
روز گذشته، محمد سلیمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش نسبت به این اقدام غیرقانونی هشدار داده و تأکید کرد هیچ مدرسه‌ای مجاز به دریافت وجه برای ارائه کارنامه نیست. با این حال، گزارش‌های میدانی و شکایات والدین نشان می‌دهد که این رویه همچنان در برخی مدارس دولتی ادامه دارد. 

   
پای درددل والدین

زهرا، مادر یک دانش‌آموز دبستانی در منطقه ۱۶ تهران، به ما می‌گوید: «هفته پیش که برای گرفتن کارنامه پسرم رفتم، مدیر مدرسه گفت اول باید یک میلیون کمک مدرسه را پرداخت کنم. گفتم توان مالی ندارم، گفت بدون فیش پرداخت نمی‌توانم کارنامه بدهم.» 
خانم فتاحی مادر یکی از دانش‌آموزان پایه پنجم در مدرسه دولتی‌ای در کرج است. او می‌گوید: «گفتند اگر کمک نکنید، سال بعد ثبت‌نام بچه‌ شما با مشکل مواجه خواهد شد.»آقای وزیری نیز پدر یک دانش‌آموز پایه نهم است که در مدرسه دولتی منطقه ۱۲ تهران تحصیل می‌کند. روایت او کمی متفاوت است. او می‌گوید: «برای فرم هدایت تحصیلی پسرم رفتیم مدرسه. گفتند اول باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان واریز کنیم. گفتند کمک داوطلبانه است. ولی وقتی پرسیدیم اگر ندهیم چه؟ گفتند: فرم را نمی‌دهیم، چون شما همکاری نکردید!»

   
در جست‌وجوی مشارکت

یکی از دلایل اصلی این تخلفات، مساله مزمن کمبود بودجه در وزارت آموزش‌وپرورش است. براساس گزارش‌ها، بیش از ۹۰ درصد بودجه این وزارتخانه صرف پرداخت حقوق کارکنان می‌شود و تنها ۵ تا ۱۰ درصد به سرانه دانش‌آموزی و کیفیت آموزش اختصاص می‌یابد. این کمبود بودجه باعث شده که مدیران مدارس برای تأمین هزینه‌های جاری، مانند تعمیرات، تجهیزات آموزشی و حتی قبوض آب و برق، به دریافت کمک‌های مالی از والدین روی آورند.

علی‌اصغر احمدی، مدیرکل پیشین انجمن اولیا و مربیان آموزش‌وپرورش و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درخصوص ریشه‌یابی علت این مسأله می‌گوید: اگرچه آموزش‌وپرورش باید جزو اولویت‌های سرمایه‌گذاری دولت باشد اما حتی در صورت تحقق این سرمایه‌گذاری هم، بدون مشارکت مؤثر همه نهادها و مردم، به کیفیت مطلوبی که انتظار داریم نخواهیم رسید. دولت منابع محدودی دارد و نمی‌توان توقع داشت که به‌تنهایی بار همه امور را به دوش بکشد. اینجاست که نقش مشارکت جدی و همه‌جانبه خانواده‌ها، نهادهای عمومی مانند شهرداری‌ها و دیگر دستگاه‌ها برجسته می‌شود. 
به عقیده او یکی از پایه‌های اصلی مشارکت، والدین هستند و باید در موضوع تعلیم و تربیت فرزندان‌شان احساس مسئولیت داشته باشند اما متأسفانه این همدلی و مشارکت هنوز در ساختار آموزش‌وپرورش ما نهادینه نشده است. وقتی این همکاری شکل نمی‌گیرد، مدارس برای تأمین هزینه‌های جاری خود دست به اقداماتی می‌زنند که گاه رنگ و بوی اجبار و گروکشی پیدا می‌کند.  این درحالی است که همیشه نمی‌توان انگشت اتهام را به سوی مردم گرفت، زیرا در سال‌های اخیر مشکلات اقتصادی شهروندان افزایش یافته است و آنها در تأمین نیازهای اولیه خود نیز دچار مشکل شده‌اند. در این بین نباید فراموش کرد که آموزش دانش‌آموزان براساس اصل ۳۰ قانون اساسی کشور رایگان است. 

   
راهکار چیست؟

به‌عقیده مدیرکل پیشین انجمن اولیا و مربیان آموزش‌وپرورش، اگر آموزش‌وپرورش به‌درستی مفهوم «مشارکت» را درک و پیاده‌سازی کند، باید انجمن اولیا و مربیان را به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اداره مدارس در نظر بگیرد. این انجمن‌ها باید واقعا فعال و اثرگذار باشند، نه‌فقط در ظاهر و در حد برگزاری جلسات صوری!
احمدی می‌گوید: والدین ما اغلب حاضرند برای آسایش فرزندان‌شان در خانه هزینه کنند اما مشارکت در مدرسه برای‌شان تعریف مشخصی ندارد،چون سازوکاری برای حضورمؤثرشان فراهم نشده است.اگرمشارکت واقعی والدین و نمایندگان‌شان در مدارس اتفاق بیفتد، بسیاری از مشکلات، از جمله همین دریافت پول هنگام ارائه کارنامه، به‌شکلی سالم و منطقی حل خواهد شد. این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تاکید می‌کند: در نهایت، ما نباید مسأله راصرفا درحد این‌که «مدیر مدرسه کارنامه را گرو گرفته» ببینیم. این فقط یک نشانه کوچک از نقصی عمیق‌تر در ساختار آموزش‌وپرورش است‌؛ مسأله‌ای که حل آن در گرو نگاه ویژه دولت به بحث آموزش است و البته در کنار آن باید تلاش کرد تا مشارکت ‌نیز بهبود پیدا کند. 

زنگ خطر یک نارسایی بزرگ

این‌روزها که بحث گرفتن پول در ازای تحویل کارنامه از سوی برخی مدارس دولتی داغ شده، نگاه‌های متعددی به ریشه‌های این مسأله وجود دارد؛ از انتقاد به عملکرد مدیران مدارس گرفته تا پرسش از نقش خانواده‌ها و نهادهای مسئول در تأمین هزینه‌های آموزشی.

اما واقعیت این است که ما با مسأله‌ای عمیق‌تر از دریافت وجه برای کارنامه مواجهیم‌؛ یک خلأ بزرگ در سازوکار مشارکت و همدلی درنظام تعلیم و تربیت! عضو هیأت علمی دانشگاه تهران می‌گوید: ما نتوانسته‌ایم زمینه‌ای فراهم کنیم تا همه ذی‌نفعان، از والدین گرفته تا دستگاه‌های اجرایی و رسانه‌ها، همدلانه در این مسیر گام بردارند.  آن‌طور که او توضیح می‌دهد اگر همه این نهادها، از آموزش‌وپرورش گرفته تا رسانه و شهرداری‌ها، در راستای یک هدف مشترک حرکت کنند و دغدغه اصلی‌شان ارتقای کیفیت آموزش و تربیت فرزندان این سرزمین باشد، دیگر نیازی نیست مدیر مدرسه هنگام تحویل کارنامه از خانواده‌ها پول بگیرد. نکته مهم‌تر این است که مدیر مدرسه این کمک‌ها را صرف هزینه‌های مدرسه مانند تعمیرات، تجهیزات یا بهداشت دانش‌آموزان می‌کند اما چون ساختار درستی برای تأمین این هزینه‌ها وجود ندارد، شکل نادرستی پیدا کرده و در نگاه عموم، شبیه باج‌خواهی جلوه می‌کند. 

منبع خبر

بیا تو صدا