فرش قرمز خارجی‌ها برای پزشکان ایرانی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، چندسالی است که «مهاجرت» با نام پزشکان و پرستاران کشور گره خورده و کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم هم نشان از زنگ خطری داشت که بلندتر از همیشه شنیده می‌شد.

حالا اما در میان تب و تاب بالای مشکلات حوزه سلامت خبر امیدوارکننده‌ای از دل آمارهای رسمی بیرون آمده است: درخواست مهاجرت پزشکان در سال گذشته،‌۱۸.۷۵و دندانپزشکان ۱۹.۵درصد کاهش یافته است. در گزارش پیش‌رو به این می‌پردازیم که آیا این تغییر جهت، نوید عبور از بحران را می‌دهد یا فقط وقفه‌ای موقت در یک روند نگران‌کننده است؟

   
نگاهی به آمارهای اخیر مهاجرت پزشکان

در سال‌های اخیر، نظام سلامت کشور با یک تهدید خاموش اما جدی مواجه بود؛ خروج متخصصانی که سال‌ها برای تربیت‌شان سرمایه‌گذاری شده بود. پزشکانی که در مواجهه با مشکلات معیشتی، تعرفه‌های غیرواقعی، فشارهای روحی و روانی، چمدان مهاجرت می‌بستند اما حالا مسئولان نظام پزشکی با اعلام کاهش چشمگیر درخواست مهاجرت، از تغییراتی در نگاه جامعه پزشکی به ماندن سخن گفته‌اند. البته این کاهش به معنای رفع خطر نیست و همچنان نگرانی‌ها درباره مهاجرت نخبگان به‌ویژه در رشته‌های خاص و مورد نیاز، به قوت خود باقی است.

درهمین حال، نگاهی به آمارهای گذشته عمق بحران را روشن‌تر می‌کند. بابک شکارچی، معاون فنی ونظارت سازمان نظام پزشکی کشور  می‌گوید: مهاجرت کادر درمان در سال۹۸به میزان ۲۳۲ درصد رشد پیدا کرد. در زمان اپیدمی کرونا این آمار به دلیل انسداد مرزها افت پیدا کرد و به زیر ۱۰ درصد رسید اما دوباره در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۱۰۰ درصد رشد کرد. همچنین در سال ۱۴۰۱، این آمار مهاجرت ۴۵ درصد رشد پیدا کرد یعنی حدود ۶ تا ۷ هزار نفر از کادر درمان برای مهاجرت اقدام کرده بودند. اما از ۱۴۰۳ تقریبا آمار ۱۸ درصد کاهش پیدا کرد.

   
چرا مهاجرت پزشکان کمتر شد؟

برخی از تحلیل‌گران کاهش آمار مهاجرت پزشکان را به بهبود نسبی شرایط ارزی، افت جذابیت برخی کشورها برای مهاجران به دلیل قوانین سخت‌گیرانه یا اشباع بازار کار نسبت می‌دهند. در مقابل، مسئولان سازمان نظام پزشکی از اقداماتی مثل تسهیل صدور مجوز مطب، افزایش تسهیلات برای کار در مناطق محروم، اصلاح تدریجی تعرفه‌ها و تقویت احترام به کرامت پزشکان نام می‌برند. شکارچی اولین علت کاهش میل به مهاجرت کادر درمان را شنیده شدن صدای آنها از سوی وزیر بهداشت می‌داند.

او عامل دیگر را تغییر رویکرد مسئولان نسبت به دانشجویان علوم پزشکی دانسته و می‌افزاید: در یکسال اخیر نگاه نسبت به دانشجویان درحال تحصیل بسیار عوض شد و فعالیت رزیدنت‌ها به عنوان شغل در نظر گرفته شد که همین روند بسیار امیدبخش بود. در قسمت دوم که مربوط به فارغ‌التحصیلان بود نیز تلاش شد که کارانه این افراد به زیر سه ماه برسد و وضعیت درآمدی آنها نیز بهبود بخشیده شود. زیرا یک پزشکی که درحال گذران طرح خود در یک منطقه بد آب و هواست، اکنون با دریافت کارانه شاید ۲۰- ۲۵ میلیون تومان درآمد داشته باشد.  شکارچی معتقد است: اگر روند امیدبخشی که آغاز شده ادامه پیدا کند آمار مهاجرت پزشکان بسیار کمتر خواهد شد و ما امید داریم که روزی بتوانیم آمار بازگشت پزشکان به کشور را اعلام کنیم.

   
مهاجرت پزشکان؛ مسأله‌ای ساختاری نه آماری

اگرچه کاهش آمار مهاجرت، به‌ویژه در مقایسه با سال‌های قبل، امیدبخش است، اما تداوم این روند نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مبتنی بر داده است. چراکه همچنان بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که همچنان یکی از چالش‌های فعلی بحران منابع انسانی نظام سلامت (مهاجرت، فرسودگی و بی‌انگیزگی) است که برای کنترل آن در سال جدید باید جایگاه، حقوق و حمایت شغلی از پرسنل سلامت، به‌ویژه پزشکان جوان و رزیدنت‌ها بازتعریف و سیاست‌گذاری منابع انسانی از حالت شعاری خارج و وارد فاز اجرایی واقعی شود.

حسین عبدلی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره مهاجرت پزشکان کاهش آمار مهاجرت پزشکان را مصداقی بر موفقیت نمی‌داند و می‌گوید: حتی اگر آمارها نشان دهد مهاجرت پزشکان کاهش پیدا کرده، این کاهش به‌تنهایی نمی‌تواند نشانه‌ای از موفقیت ما باشد چون ما هیچ جاذبه‌ای برای حفظ و پایداری نیروهای انسانی در نظام سلامت، چه پزشک و چه پرستار، ایجاد نکرده‌ایم و تا زمانی که تعرفه‌های خدمات پزشکی واقعی نشود، مهاجرت پزشکان ادامه خواهد داشت. چراکه این یک مسأله ساختاری است و با آمار مقطعی قابل حل نیست.

   
وزارت بهداشت به یک انقلاب اداری نیاز دارد

نظام سلامت کشور در حالی با بحران مهاجرت نیروهای متخصص مواجه است که به باور برخی کارشناسان، کاهش آماری مهاجرت نه نتیجه سیاست‌گذاری هدفمند،بلکه محصول عوامل مقطعی و ناپایدار است.

عبدلی،عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از ناکارآمدی ساختار فعلی سلامت، تأکید می‌کند: وزارت بهداشت به یک انقلاب اداری نیاز دارد؛ هم در بخش درمان و هم در حوزه بهداشت. ما باید آمادگی ماندن را درجامعه پزشکی ایجاد کنیم.کارشناسان معتقدند در میان دلایل متعددی که پزشکان و پرستاران را به مهاجرت سوق می‌دهد، یکی از پررنگ‌ترین عوامل، تفاوت چشمگیر تعرفه‌های خدمات پزشکی در ایران و سایر کشورهاست و گرچه افزایش تعرفه‌ها در سال ۱۴۰۴ گامی رو به جلو تلقی می‌شود، اما این تغییرات، هنوز نتوانسته از نارضایتی در جامعه درمانی بکاهد.

عبدلی در این باره می‌گوید: امروز، بسیاری از پزشکان و پرستاران همچنان مهاجرت می‌کنند یا در حال آماده شدن برای مهاجرت‌اند. برخی هم مهاجرت کرده‌اند و بازمی‌گردند، اما خدماتی که در ایران ارائه می‌دهند از نظر مالی اصلا قابل مقایسه با کشورهای دیگر نیست. 

دستاوردها را نادیده نگیریم

در کنار همه نقدها به چالش‌های نظام سلامت به ویژه در بخش مهاجرت پزشکان، معاون فنی و نظارت نظام پزشکی حالا خبر از عزم جدی برای حفظ کادر درمان می‌دهد و می‌گوید: باید به این نکته هم توجه داشت که ما سال‌هاست چالش‌های متعددی در حوزه سلامت داریم اما بااین حال توانستیم دستاوردهای بسیاری در حوزه پزشکی کسب کنیم. تا جایی که حالا بسیاری از کشورهای خارجی برای فارغ‌التحصیلان پزشکی ایران، فرش قرمز پهن می‌کنند و به دنبال جذب آنها هستند. همین مسأله نشان می‌دهد که اکنون کشور ما در این حوزه موفق است و نقاط قوت زیادی دارد.

وی تاکید می‌کند: درکنار نقد سازنده و درست در حوزه نظام سلامت، باید حواسمان به پیشرفت‌ها و افتخاراتمان هم باشد و حرمت و منزلت اجتماعی پزشکان را حفظ کنیم. چراکه بسیاری از پزشکان ما به دلیل عدم رعایت مسائل اخلاقی میل به مهاجرت پیدا کرده اند. در هر حال درست است که اکنون آمارمهاجرت پزشکان کاهش یافته، اما این تنها«اول راه» است.حفظ این مسیرنیازمند آن است که مسئولان برای حل ریشه‌ای مشکلات چاره‌اندیشی کنند. اگرمهاجرت پزشکان، شاخصی ازسلامت اجتماعی و اقتصادی یک کشور است، پس کاهش آن نیز باید نشانه‌ای از آغاز بهبود باشد؛ به شرط آن‌که آن را جدی بگیریم.

منبع خبر

بیا تو صدا