تبعات سالمندی جامعه – سلامت نیوز

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، هنوز یک‌ربعی به ساعت شروع رسمی همایش گرامیداشت «روز ملی جمعیت» مانده است ولی صندلی‌های سالن همایش‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، تقریبا پر شده؛ پر از آدم‌هایی که هرکدام به شکلی دغدغه جمعیت کشور را دارند و نگران آینده‌ای نه‌چندان دوری هستند که مدارس و دانشگاه‌ها، خالی از جوانان می‌شود که باید برای آسایشگاه سالمندان تغییر کاربری بدهند.

به نظر می‌رسد همایش ‌روز ملی جمعیت با سایر اجلاس‌هایی که پیش از این، این سالن به خود دیده فرق دارد. این‌بار مهمان‌ها و فضای مراسم، همخوانی دلنشینی با موضوع اصلی همایش دارند و همه‌چیز با پس‌زمینه صدای کودکان حاضر در همایش، پیش می‌رود: «امروز بچه‌ها اینجا راحت هستند؛ هرکاری دل‌شان می‌خواهد، می‌توانند انجام بدهند.» این را مجری مراسم می‌گوید و از تبدیل شعارهای حمایتی و تشویقی در فرزندآوری و تبدیل‌شان به واقعیت و اجرای عملی آنها در این مراسم می‌گوید. موضوعی که از چشم فیلمبردار مراسم هم پنهان نمی‌ماند و هر چند دقیقه یک‌بار، مهمانان مراسم را به وجد می‌آورد. یک‌بار با زوم کردن روی تصویر مادری که فرزندش را در آغوش گرفته و در انتهای سالن قدم می‌زند و بار دیگر با نشان دادن تصویر دختربچه‌ای که کنار مادر نشسته و از دیدن تصویر خودش، به پهنای صورت لبخند می‌زند. این همه آن چیزی است که اجلاس گرامیداشت روز ملی جمعیت را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند. 

دیروز ‌در این نشست که با حضور محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور، زهرا بهروزآذر معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهور، حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت و… برگزار شد، ابتدا کارشناسان به بیان صورت مسأله پرداختند و همه از جدی بودن «بحران جمعیت» گفتند و در ادامه، چرایی این پدیده، راهکارها، برنامه‌ها و سیاست‌هایی مطرح شد که شاید بتواند گره‌گشای این بحران باشد.

     
توجه به جمعیت با رویکردهای علمی

موضوع روند کاهش جمعیت کشور این روزها به بحران سالمندی نزدیک می‌شود. سرتیپ پاسدار فرج‌الله مرادی، دبیر ستاد مرکزی جوانی جمعیت نیروهای مسلح در این همایش   گفت، جمعیت به‌عنوان شاخصی برای سنجش قدرت واقتدارملی هرکشور محسوب می‌شود؛ آن‌قدر که حکمرانان ودولتمردان کشورهایی که جمعیت جوان و فعال بیشتری دارند، احساس قدرت بیشتری نسبت به سایر کشورها می‌کنند.اما روشن است که توجه به جمعیت یک کشور، فقط محدود به امروز ومخصوص به کشور ایران نیست‌؛ بلکه برهمه حکومت‌هاروشن است که جمعیت، سرمایه‌ای برای تعالی و اقتدار ملی و زیربنای اصلی توسعه پایدار هر کشور است.

موضوعی که محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری هم در همایش گرامیداشت روز جمعیت بر آن تاکید کرد و گفت: «کشورهای پیشرفته، درصد قابل‌توجهی از اعتبارات خود را به رشد جمعیت و جذب جمعیت جوان اختصاص می‌دهند، زیرا رابطه مستقیمی بین جمعیت و توسعه وجود دارد و این کشورها به‌خوبی از اهمیت این موضوعآگاه هستند.» 

قائم‌پناه در حالی از اهمیت و ضرورت توجه به موضوع جمعیت در کشورها گفت که در حال حاضر، وضعیت جمعیتی کشور ما دچار ساختار وارونه شده است: «اکنون ۱۰.۴درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند که در ۲۵ سال آینده میزان سالمندی به ۲۶.۵درصد خواهد رسید و در آن زمان به سالمندترین کشور منطقه تبدیل خواهیم شد.» معاون اجرایی رئیس‌جمهور، از طرف دیگر به نرخ باروری کل کشور و عدد۱.۴۴ اشاره کرد؛ نرخی که برای حفظ تعادل جمعیت باید حداقل ۲.۱ باشد. همچنین تعداد تولدها به زیر یک میلیون کاهش یافته و به ۹۷۹ هزار نفر رسیده که نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۷.۴درصد کاهش را نشان می‌دهد؛ آماری که برای نخستین بار در تاریخ معاصر کشور رقم خورده و زنگ خطر جدی محسوب می‌شود. 

اما با این حال سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری، از ضرورت پرهیز از رویکردهای غیرعلمی و اجباری در سیاست‌های جمعیتی، حتی در چنین شرایطی گفت و ادامه داد: «راهکارهایی که نه‌تنها کمکی به بهبود وضعیت جمعیتی نمی‌کند، بلکه می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت مادر و کودک وارد کند. مثلا این‌که برخی در سال‌های اخیر با هدف افزایش فرزندآوری، به‌دنبال سیاست‌هایی مانند محدودیت یا ممنوعیت غربالگری جنین بودند؛ رویکردی که کاملا مغایر با اصول علمی پزشکی و حقوق بنیادین خانواده‌هاست.»

     
به‌دنبال دانشگاه‌ دوستدار خانواده

براساس تازه‌ترین آمارهای به‌دست آمده ستاد ملی جمعیت، بیشترین تمایل به فرزندآوری، در بین دانشجویان و جوانان در حال تحصیل وجود دارد؛ این در حالی است که خدمات قابل‌قبولی مانند خوابگاه‌های متاهلی، تسهیلات ویژه مالی، مهدهای نگهداری کودک در دانشگاه و دیگر حمایت‌ها از مادران و پدران دانشجو ارائه نمی‌شود. ویژگی‌هایی که می‌تواند عنوان یک دانشگاه را به «دانشگاه خانواده‌دوست» تبدیل کند. 

موضوعی که زهرا بهروزآذر، معاون زنان و خانواده دولت چهاردهم هم در اثربخشی آن بر حل بحران جمعیت تاکید دارد در همایش گفت: «واقعیت این است که دانشگاه‌های دوستدار خانواده، جزو آن دسته سیاست‌هایی بوده که در دولت دوازدهم ابلاغ شده و مصوب ستاد ملی زنان و خانواده است. با در نظر گرفتن این موضوع، وزارت علوم موظف بوده که تا امروز، اقدامات مؤثری انجام بدهد و شروع به اعمال سیاست‌ها کند.» 

بهروزآذر به مرحله فعلی اجرایی‌شدن این سیاست اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در حال حاضر، در مرحله‌ای هستیم که باید پیگیری کنیم و ببینیم که برنامه‌های اجرایی‌شان تا امروز چه بوده و در ادامه چه خواهد بود؛ چرا که موضوعی کاملا جدی، اولویت‌دار و مورد تاکید ماست.» معاون زنان و خانواده از اقدام روشن و مؤثر شورای انقلاب فرهنگی برای تدوین و آماده‌کردن سند این موضوع که با همکاری وزارت علوم در حال انجام است سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که در روزهای نه‌چندان دور، با رشد دانشگاه‌های دوستدار خانواده در کشور روبه‌رو شویم. 

چرا بحران درمان نمی‌شود؟

مهمانان حاضر در همایش، گلچین‌شده از همه سازمان‌ها و نهادهای فعال در حوزه جمعیت هستند؛ نهادهایی که بیشتر از ۱۰سال است که با اولین هشدارهای رهبرمعظم انقلاب در سال ۹۳ درباره زنگ خطر کاهش جمعیت، سیاست‌های جمعیتی را اعمال کرده‌اند اما چرا تا به امروز و با وجود همه این اقدامات انجام‌شده، همچنان همه کارشناسان و متخصصان معتقدند که در ۲۰سال آینده، ایران به کشوری سالمند تبدیل خواهد شد؟ یعنی هیچ‌کدام از این راهکارها کارگشا نبوده است؟

سؤالی که حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در اجلاس گرامیداشت روز ملی جمعیت به آن پاسخ داد و از خلأهای موجود در راهگشا بودن این اقدامات برای بحران جمعیت گفت: «یکی از این خلأها، فقدان اتاق رصد هوشمند است‌؛ در واقع ما نیازمند یک قرارگاه هوشمند هستیم که به‌صورت مستمر، وضعیت جمعیت و نرخ باروری را رصد و آنها را به اطلاعات و تحلیل تبدیل کند و در نهایت به راهکار تبدیل شود.»

اما یکی دیگر از دلایلی که ما را هنوز به نتیجه خوشایند در حوزه جمعیت نرسانده، نبود نقشه اجرایی است‌؛ موضوعی که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر آن تاکید دارد: «ما سیاست و سند داریم اما نقشه اجرایی عملیاتی در اختیار نداریم. اجرای این سیاست‌ها دشوار و پرهزینه است اما باید اقدامات اساسی در حوزه فرهنگی صورت گیرد. تمامی دستگاه‌ها باید پیوست فرهنگی جمعیت داشته باشند و مسائل جمعیتی در آنها منعکس شود.» اما حمایت چشمگیر از مادران شاغل هم از دیگر راهکارهایی است که از نظر حجت‌الاسلام خسروپناه، نیازمند توجه بیشتر برای به ثمر رسیدن همه این برنامه‌هاست. 

منبع خبر

بیا تو صدا