آیا گرمای شدید کنونی در کشور طبیعی است؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، در این روزهای تابستانی ترکیبی از گرمای بی‌سابقه، کاهش بارش و افزایش تبخیر، زنگ خطر کم آبی را در کشور به‌صدا درآورده است. در گفت وگوی پیش رو احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، تصویری نگران‌کننده از تابستان داغ و پایانی ناخوشایند برای سال آبی جاری ترسیم می‌کند.

آیا گرمای کنونی در کشور طبیعی است؟

هفته گذشته، شرایط دمایی در اغلب نقاط کشور به طور طبیعی سپری شد؛ افزایش دما وجود داشت، اما شدت آن قابل‌توجه نبود و ناهنجاری دمایی خاصی مشاهده نشد. با این حال، طی ۱۰ روز آینده، شاهد موج نسبی گرما خواهیم بود که استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی، شمال کردستان، اردبیل، زنجان و به طور کلی شمال‌غرب کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

در این مناطق، دما ممکن است ۴ تا ۶ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت یا نرمال باشد. از سوی دیگر، در استان‌هایی مانند تهران نیز دمای هوا فراتر از نرمال خواهد بود؛ اما میزان ناهنجاری در این مناطق قابل‌توجه نیست و شرایط تقریبا نزدیک به نرمال ارزیابی می‌شود. پیش‌بینی می‌شود دمای هوا در تهران و استان‌های مانند آن در ۱۰ روز آینده، حدود یک تا ۳ درجه بالاتر از نرمال باشد. در مناطق فلات مرکزی تا شرق کشور، از جمله اصفهان و یزد، شرایط دمایی تقریبا نرمال است و تغییرات زیادی گزارش نشده است. درمجموع، می‌توان گفت که ناهنجاری مثبت دما عمدتا شمال غرب کشور را دربر می‌گیرد. بنابراین، این موج گرما بیش از همه، مناطق شمال‌غرب ایران، ترکیه و شمال عراق را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

آیا در تابستان امسال، رکورد گرما در کشورمان شکسته می‌شود یا شکسته شده است؟  

بعید می‌دانم رکورد گرما در تابستان امسال شکسته شود. سال گذشته، رکورد دما در بسیاری از استان ها، به خصوص استان‌های فلات مرکزی مانند اصفهان و یزد، شکسته شد، اما امسال بعید است چنین شرایطی به‌وجود آید؛ چرا که گرم‌ترین دوره دمایی کشور، از ۱۵ تیر تا ۱۵ مرداد یا به اصطلاح همان چله تابستان است. در حال حاضر، باتوجه به پیش بینی ۱۰ روز آینده، یعنی تا حدود ۷‌مرداد و حتی هفته بعد از آن نیز با دمای بالاتر از حد نرمال مواجه هستیم؛ اما این ناهنجاری در حدی نیست که بتواند رکوردی ثبت کند. به هرحال، رکورد به معنای گرم‌ترین دمای مشاهده شده در هر ایستگاه یا استان است و باوجود ناهنجاری فعلی، بعید به نظر می‌رسد که رکوردی شکسته شود.

باتوجه به این شرایط، نسبت به چه بحران‌هایی باید هشدار داد؟

در تابستان، بارندگی در کشور نداریم؛ به جز مناطقی مانند سواحل شمالی تا شمال آذربایجان و جنوب‌شرق کشور یعنی سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و شرق هرمزگان، سایر نقاط کشور بارش قابل‌توجهی ندارند. در برخی مناطق، ممکن است رگبار و رعد و برق رخ دهد، اما این بارش‌ها در مجموع آبی تولید نمی‌کند که بتواند وضعیت را بهبود بخشد. در حال حاضر، کشور با بحران کم‌آبی شدید مواجه است. استان‌هایی مانند تهران، اصفهان، کرمان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان‌رضوی و سمنان در وضعیت بحرانی از نظر کمبود آب قرار دارند و نگرانی جدی وجود دارد که طی یکی دو ماه آینده، شرایط به گونه‌ای ناخوشایند تغییر کند.

میزان بارش‌ها نسبت به بلندمدت چقدر کاهش پیدا کرده است؟

تغییرات اقلیمی در کشور به صورت سالانه رخ می‌دهد؛ ممکن است در یک سال شرایط مطلوبی داشته باشیم و در سال دیگر نه، اما به طور کلی نوسان وجود دارد. متاسفانه، با تغییراتی که در چند دهه گذشته رخ داده، شاهد افزایش تعداد سال‌های خشک بوده‌ایم. گسترش استان‌های خشک در برخی سال‌ها مانند امسال شدت بیشتری نسبت به گذشته داشته است. از سوی دیگر، تقاضا و مصرف آب به دلیل افزایش جمعیت و نیاز بیشتر، روندی صعودی دارد. افزایش دمای هوا درسال‌های اخیر باعث تبخیر بیشتر منابع آبی کشور شده و علاوه‌بر این در فصل سرد نیز موجب شده میزان بارش برف کاهش یابد. علاوه‌بر این، افزایش تقاضا، ناهنجاری‌های اقلیمی و برداشت‌های اضافی از سرچشمه‌ها نیز مزید بر علت شده و درنتیجه، کشور با کاهش منابع آبی و بحران کم آبی مواجه است. حتی درزمینه آب شرب نیزنگرانی‌هایی وجوددارد مبنی براین‌که ممکن است باقطعی مواجه شویم.  

کمتر ازسه ماه به پایان سال آبی باقی مانده است، این سال آبی را چگونه برآورد می‌کنید؟

چند ماه باقی مانده بارش قابل‌توجهی نخواهیم داشت. البته وضعیت کشور از لحاظ منابع آبی از قبل نیز چندان مطلوب نبوده؛ چراکه بسیاری از استان‌ها با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجهند و می‌توان گفت با انباشت خشکسالی در کشور روبه‌روهستیم.

‌

می‌توانیم بگوییم که در میزان کاهش بارش‌ها نیز رکوردزده‌ایم؟

اگرچه ممکن است رکورد کشوری ثبت نشود، اما در برخی استان‌ها، شرایط فعلی رکورد محسوب می‌شود. به طورکلی، امسال یکی از بدترین سال‌هایی است که در حال سپری کردن آن هستیم. در سال ۱۳۸۷ نیز شرایط مشابهی وجود داشت و میانگین مجموع بارش کشور در آن سال حدود ۱۳۶ میلی‌متر بود. امسال، تا همین لحظه، تنها حدود ۱۰۷میلی متر بارش دریافت کرده‌ایم که تقریبا مشابه همان سال است؛ در حالی که میانگین بارش سالانه کشور ۲۳۵ میلی متر است. در برخی استان‌ها مانند جنوب فارس، هرمزگان و سیستان و بلوچستان، شرایط فعلی رکورد محسوب می‌شود و در بسیاری از سال ها، چنین وضعیتی کمتر تکرار شده است. بنابراین، امسال یکی از سال‌های کم سابقه از نظر بارش است. در تهران نیز، این وضعیت شاید بی سابقه باشد.

چه راهکاری برای پیشگیری یا کاهش بحران وجود دارد؟

در این فرصت کوتاهی که از سال آبی باقی مانده، جز توصیه به مردم برای رعایت مصرف، اقدام موثر دیگری از دست‌مان برنمی‌آید؛ چراکه هرگونه اقدام در زمینه تامین منابع آب، نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است. باتوجه به وضعیت موجود، غیر از این توصیه، راه حل فوری دیگری دردست نیست. باید همه دست به دست هم دهیم تااین شرایط رابا کمترین آسیب ممکن سپری کنیم. وزارت نیرو و سایر نهادهای متولی و برنامه‌ریز درحوزه آب، حتی درزمینه اختصاص آب برای بخش‌های مختلف کشاورزی وصنعت، نیازمند برنامه ریزی بلندمدت ودقیق تری هستند که باید از سال‌های گذشته بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت.

تابستان رسما رسید

صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران وضع هوای سازمان هواشناسی ضمن تاکید بر استقرار شرایط تابستانه در سراسر کشور بیان کرد: «از روز چهارشنبه (۲۵ تیر) شرایط تابستانه در سراسر کشور مستقر شد. بر همین اساس روند افزایش دما و استمرار هوای گرم دراغلب نقاط کشور، دور ازانتظار نیست.»

وی با اشاره به این‌که شدت گرما در روزهای مختلف در نقاط مختلف کشور متفاوت خواهد بود، گفت: «تا روزیکشنبه (۲۹ تیرماه) دمای هوای اهواز حدود۴۹درجه سانتی‌گراد پیش‌بینی می‌شود و در برخی نقاط استان خوزستان ممکن است به دمای ۵۰ درجه نیز برسند.»

وی با تاکید بر لزوم صرفه جویی در مصرف منابع انرژی تصریح کرد: «باتوجه به کمبود منابع انرژی و تجربه سال بسیار خشک، همزمان با افزایش دما که به افزایش مصرف آب و برق منجر می‌شود، از مردم تقاضا می‌کنیم در مصرف این منابع صرفه‌جویی کنند. از انجام کارهای غیرضروری مانند شست وشوی حیاط و خودرو خودداری کنند تا بتوان از بروز مشکلات ناشی از مصرف بیش از حد جلوگیری کرد.» 

منبع خبر