دلایل هجوم ریزگردها – سلامت نیوز

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، آب وهوای این روزهای تهران چندان نیاز به اخبار هواشناسی و بررسی برنامه و وب‌سایت‌های شاخص آلودگی هوا ندارد. کافی است دستی بر سطح وسایل خانه یا خودروهای متوقف شده در خیابان بکشیم تا با حجم زیادی از گرد و غبار نشسته بر آنها روبه‌رو شویم؛ غبارهایی که با کاهش بارندگی در کشور فعال می‌شود و با وزش باد در آسمان شهری مثل تهران به اوج غلظت خود می‌رسد.

حالا چندروزی می‌شود که شاخص کیفیت هوای تهران از ۳۰۰ نیز فراتر رفته و در محدوده ناسالم تا بسیار ناسالم گردش دارد؛ شرایطی که نه‌تنها برای بسیاری از افراد جامعه از جمله سالمندان، کودکان، بیماران قلبی و مادران باردار، خطرناک است بلکه افراد سالم را هم دچار مشکلاتی جسمی متعددی می‌کند اما این پدیده ناخوشایند گرد و غبار تا چه زمانی قرار است ادامه داشته باشد و ما چطور می‌توانیم با آن مقابله کنیم؟ سوالی که متخصصان این حوزه، در  آن پاسخ می‌دهند.«طی دو هفته گذشته این دومین موج ورود گرد و غبار به کشور است.» این را احدوظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید. او منشأ اولین موج گرد و غبارها را صحرای قره‌قوم ترکمنستان می‌داند: «منطقه وسیع و خشکی که گرد و غبار از آنجا بلند شد و با کمک باد که سرعتی حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر بر ساعت هم داشت به مرکز کشور از جمله سمنان و تهران رسید.»  

به گفته وی اگر شدت وزش باد این روزها بسیار ‌باشد، دریاچه نمک قم هم از دیگر منشأها برای بلند شدن گرد وخاک است.احد وظیفه درباره موج دوم این گرد و غبارها می‌گوید: «موج گرد و غبار فعلی از عراق و سوریه بلند شده، به خوزستان رسیده و با توجه به این‌که جزو امواج بزرگ مقیاس بود، وزش باد آنها را به تهران رسانده و پهنه وسیعی را درگیر کرده است‌.»   به این ترتیب می‌توان گفت خیزش گرد و غبار کنونی نتیجه ترکیبی از کانون‌های داخلی و فرامنطقه‌ای است.  

 
ماندگار تا پایان هفته 

برخلاف آلودگی‌ها با منشأ سوخت فسیلی که در فصول پاییز و زمستان در شهر فراگیر و با وزش باد رفع می‌شود، وزش باد در شرایط فعلی باعث تداوم گرد و غبار می‌شود؛ موضوعی که صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور هم آن را تأیید می‌کند.

 او  می‌گوید: «با توجه به این‌که وزش باد شدید تا آخر هفته در تهران پیش‌بینی می‌شود، طبیعتا این گرد و غبار هم تا آخر هفته با غلظت‌های متفاوت وجود دارد.»  ضیائیان از ساعات بعد از ظهر و شب به‌عنوان زمان‌هایی برای اوج غلظت گرد و غبار یاد می‌کند و معتقد است تا زمانی که وزش باد همچنان ادامه داشته باشد، این گرد و غبارها هم ادامه خواهد داشت. رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی به تداوم این گردوغبار اشاره می‌کند و می‌گوید: «با وجود این‌که دمای هوا بالاست اما وزش باد، گرد و خاک‌های غلیظ وارد شده به کشور را در هوا پخش می‌کند. با توجه به این‌که ذرات بسیار ریز هستند، به تراز میانی جو می‌رسند و هوا را تا این اندازه آلوده کرده‌اند.» 

 
چاره‌ای به نام سازگاری!  

«مردم باید به گرد و غبار عادت کنند. چون سال‌های آینده در کشور تداوم خواهد داشت.» این را نه‌فقط مدیر شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید بلکه دیگر متخصصان هواشناسی هم بر آن تأکید دارند. آن‌قدر که عبارت «سازگاری با شرایط» کلید واژه مشترک آنهاست. این‌طور که معلوم است برای مقابله با گردوغبارهایی که این روزها با آن مواجه هستیم و در روزهای آینده هم روبه‌رو خواهیم بود، راهکارهای کوتاه مدتی وجود ندارد؛ موضوعی که قریب به اتفاق متخصصان هواشناسی و اقلیم‌شناسی بر آن اتفاق نظر دارند و معتقدند گرد و غباری که امروز با آن روبه‌رو شده‌ایم نتیجه برخی از پدیده‌های طبیعی و دستکاری در محیط زیست است که حتی راهکارهای کوتاه‌مدتی برای تسکین موقت آن هم وجود ندارد: «تا زمانی که گرمایش زمین روزبه‌روز بیشتر می‌شود، روند بارندگی‌ها سال به سال کمتر می‌شود و تعداد دریاچه‌های خشک شده‌مان افزایش پیدا می‌کند، نمی‌توانیم انتظار پدیده‌ای جز مسائلی که امروز با آن مواجهیم داشته باشیم.» 
احد وظیفه علاوه بر تغییرات اقلیمی و اتفاقات طبیعی زمین، دستکاری انسان در محیط زیست را نیز از دیگر عوامل بروز چنین اتفاقاتی می‌داند و ادامه می‌دهد: «از راهکارهای کوتاه‌مدت که عبور کرده‌ایم اما در حال حاضر آنچه از دست ما برمی‌آید، بیشتر کردن فضای سبز در سطح کشور و مقابله با بیابان‌زایی برای ممانعت از طغیان گرد و غبار است.»  
البته که پوشاندن بیابان‌ها راهکار جدیدی برای مقابله بااین گردوغبارها نیست،چنان‌که پیش ازاین هم کشورچین حصارهایی با استفاده از کاه به شکل شطرنجی برای مهار بیابان‌هایش درست کرده است تا بتواند از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری کند: «روشن است که گرد و غبارها نه فقط ایران که بسیاری از کشورها به‌خصوص کشورهای عربی را درگیر کرده است.» 
احد وظیفه معتقد است این کشورها هم نتوانسته‌اند در برابر این تغییرات اقلیمی گسترده خیلی مؤثر عمل کنند و درگیر چنین پدیده‌هایی شده‌اند: «کویت، عربستان، قطر و امارات از دیگر کشورهایی هستند که با مقیاسی به اندازه میلیون‌ها کیلومتر مربع، با خیزش گرد و غبار مواجه هستند.»  

 
این گرد و غبار همیشگی 

گرد و غبارهایی که امروز با آن روبه‌رو هستیم، ریشه‌هایی چندین و چندساله دارند؛ آن‌قدر که برخی از فرهنگ و رسوم مردم کشور هم برگرفته از همین پدیده بوده است. آن‌طور که احد وظیفه می‌گوید، گرد و غبار در برخی کشورها و حتی برخی شهرهای ما، بخشی از طبیعت آنها محسوب می‌شود. نمونه‌اش پارچه یا دستمالی که مردم بلوچ برای در امان ماندن از گرد و غبار دور سرشان می‌بندند: «درواقع گرد و غبار حتی در شکل‌گیری فرهنگ هم دخیل بوده و مردم برای مقابله با آن و برای حفظ سلامتی‌شان، پوشش خود را تطبیق می‌دادند.» 
گرد و غبار همیشه بوده و در دهه‌های اخیر افزایش پیدا کرده. به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی چاره‌ای جز سازگاری با آن وجود ندارد؛ سازگاری و اندیشیدن تمهیداتی که بتواند پیامدهای این پدیده بر سلامتی‌مان را کمتر کند: «بهتر است در این روزهای آلوده تا آنجا که می‌توانیم از خانه بیرون نرویم، در فضای باز ورزش نکنیم، شیشه خودروها را بالا بدهیم، از سیستم‌های تهویه هوا استفاده کنیم، ماسک بزنیم و از مصرف مایعات هم غافل نشویم.»  

تصمیمات تکراری

جلسه کارگروه اضطرار آلودگی هوا نیز دیروز در تهران تشکیل شد اما خروجی این جلسه چیزی نبود به‌جز تصمیمات تکراری گذشته که ‌وزارت بهداشت نیز بارها به آنها اشاره کرده است. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران درخصوص تصمیمات این کارگروه گفته تعطیلی کارخانه‌های شن‌وماسه درسراسر استان تهران تاچهارشنبه و استقرار تیم‌های اورژانس در میادین و مراکز اصلی شهر ازجمله این تصمیمات بود. علاوه بر این از افراد آسیب‌پذیر درخواست شد تا از تردد غیرضروری در شهر خودداری کنند.این تصمیمات تکراری درحالی با افزایش آلودگی هوا رسانه‌ای می‌شود که کارشناسان معتقدند در چنین مواقعی اعلام چنین مسائلی به تشکیل کارگروه نیاز ندارد و مسئولان این توصیه‌های همیشگی را می‌توانند بدون این‌که شهروندان را منتظر نتایج جلسات خود نگه دارند، مطرح کنند. 

از شایعه تا واقعیت

«این گرد و غبار مشکوک است»، «عامل این آلودگی بمباران است.»،«رفت و آمدها کم شده ولی شاخص آلودگی به ۵۰۰رسیده» و… اینها برخی از اظهار نظرات کاربران فضای مجازی است؛ کاربرانی که تصور می‌کنند بعید نیست که آلودگی این روزهای شهر تهران، نتیجه بمباران‌های جنگ ۱۲روزه باشد؛ موضوعی که صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوا آن را از ریشه رد می‌کند و  می‌گوید: «این‌که می‌گویند رفت و آمدها کم شده ولی شاخص آلودگی هوا زیاد شده، خیلی موضوع عجیبی است. زیرا نوع آلودگی که امروز با آن مواجه هستیم، هیچ ارتباطی با رفت و آمد و آلودگی‌های خودرویی و سوخت‌های فسیلی ندارد. این پدیده صرفا ناشی از گرد و غبارهایی است که از شهرهای اطراف بلند شده و نقشه‌های هواشناسی ما هم آن را تأیید می‌کند.» آن‌طور که ضیائیان می‌گوید، غبارهای حاصل از انفجار و بمباران نمی‌تواند این حجم از آلودگی گسترده در فضای شهر را به شکل فعلی ایجاد کند. 

منبع خبر

بیا تو صدا