وضعیت زندانیان اوین پس از جنگ

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق، دوم تیرماه، تقریبا یک روز پیش از برقراری آتش‌بس، ریزپرنده‌های اسرائیلی، ضمن نقض جدی قوانین بشردوستانه بین‌المللی به گفته سخنگوی دفتر حقوق بشر سازمان ملل و حمله عمدی به اهداف غیرنظامی که براساس مفاد عفو بین‌الملل می‌تواند مصداق جنایت جنگی باشد، بی‌پناه‌ترین افراد را مورد حمله قرار دادند: زندانیان زندان اوین.

تخریب اساسی بخش‌های نگهبانی، اداری، بند نسوان، کتابخانه بند چهار، ساختمان بهداری و سالن ملاقات و 79 کشته به گفته سخنگوی قوه قضائیه که سربازها، مددکاران و تعدادی از زندانیان و خانواده‌هایشان هم جزء آن‌ بوده‌اند، تنها آسیب بزرگ ناشی از این حملات نبود.

مسئله بعدی زمانی آغاز شد که مسئولان زندان تصمیم گرفتند همه زندانیان اوین را به زندان‌های دیگر کشور منتقل کنند.

زندانیان مرد را راهی زندان تهران بزرگ کردند و زندانیان زن به زندان قرچک رفتند؛ تنها زندان عمومی زنان در تهران.‌ بعد از گذشت دو هفته پس از این انتقال، برخی از خانواده‌های زندانیان سیاسی بند زنان اوین که دیگر در قرچک مستقر شده‌اند، از نگرانی‌های خود گفته‌اند. آنها معتقدند شرایط فعلی بهترین موقعیت برای دستگاه قضاست تا با ارائه مرخصی ‌یا آزادی، شرایط ایجادشده برای زندانیان، خانواده‌هایشان و حتی سازمان زندان‌ها و دستگاه قضا کشور مدیریت کند؛ برای افرادی که حالا علاوه بر کشیدن حکم حبس، کیفیت زیستی روزمره‌شان نیز به‌شدت دگرگون شده است.

خانواده زندانیان: آزادی و مرخصی حق قانونی عزیزان ماست

بند زنان اوین چیزی نزدیک به 60 نفر جمعیت داشت، وقتی با مینی‌بوس‌های سازمان زندان‌ها راهی زندان قرچک شد. زندانیانی که میانگین سنی آنها حدود 50 سال است و برخی از آنها به خاطر کهولت سنی با بیماری‌های مختلفی نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

همسر یکی از این زندانیان که حالا وارد سومین سال حبس خود شده است، اوضاع را بعد از گذشت دو هفته بهتر توصیف کرده است، بااین‌حال هنوز مطالباتی جدی وجود دارد: «روزهای اول من و بسیاری دیگر از خانواده‌ها به‌شدت نگران عزیزان خود بودیم؛ به‌ویژه که زندانیان زن دیرتر از سایر زندانیان اوین به تلفن دسترسی پیدا کردند و ما ساعات طولانی نگران حال آنها بودیم. الان که دو هفته گذشته، می‌شود گفت ‌اوضاع بهتر شده است، اما این به‌ معنای شرایط مساعد زندان نیست. برای مثال هنوز وسایلی که زندانیان بند زنان پیش‌تر با هزینه شخصی برای بند تهیه کرده بودند، به قرچک منتقل نشده است».

دختر یک زندانی دیگر هم به آن اشاره کرد: «مادر من سنش بالاست. همین حالا هم بخش زیادی از حکمش را گذرانده است. اگر آزاد شود ‌یا حتی به مرخصی بیاید، ما این امکان را داریم که دست‌کم اقدامات مربوط به کارهای درمانی‌اش را انجام دهیم».

این خانواده‌ها معتقدند بحران‌های پس از جنگ در شرایط عادی و برای مردمی که آزادند نیز جدی است، چه رسد به افرادی که در زندان به سر می‌برند.

رئیس زندان قرچک: نتیجه بررسی‌ ارفاقات به‌زودی اعلام می‌شود

‌ برای پیگیری این گزارش سراغ مسئولان سازمان زندان‌ها، زندان اوین و زندان قرچک نیز رفت که در این میان، رئیس زندان قرچک پاسخ‌گوی پرسش‌ها شد. ‌صغری خدادادی، رئیس زندان قرچک، در پاسخ به امکانات موجود در بند قرنطینه این زندان برای ساکنان جدیدش گفت: «طبق آیین‌نامه زندان‌ها، تمام امکاناتی که در دیگر سالن‌ها برای زندانیان در نظر گرفته شده است، برای افرادی که از زندان اوین منتقل شده‌اند نیز در نظر گرفته شده و بر همین اساس، یک سالن را به افرادی که از اوین به قرچک منتقل شده‌اند، اختصاص دادیم. با توجه به همان آیین‌نامه، برای زندانیان ساعت هواخوری در نظر گرفته شده که از ساعت هفت صبح تا 19 عصر، درِ آن به روی همه زندانیان باز است. بر همین اساس و طبق زمانی که زندانیان می‌توانند از هواخوری استفاده کنند، دیگر مشکلی از نظر تهویه هوا وجود ندارد».

او همچنین توضیح داد که درباره ارزاق و تغذیه زندانیان، آشپزخانه مرکزی زندان فعال است و غذای آماده در اختیار تمام زندانیان قرار می‌گیرد. خدادادی همچنین وعده داد که وسایل زندانیان به آنها تحویل داده شود: «تجهیزات و وسایلی که زندانیان اوین پیش از این برای خود تهیه کرده بودند، در حال انتقال به قرچک است و بخشی از این وسایل همچون یخچال و وسایل شخصی تا همین حالا هم منتقل و بین زندانیان توزیع شده است.

سایر وسیله‌ها هم به‌زودی در اتاق‌ها جانمایی می‌شود». رئیس زندان زنان تهران در پاسخ به مهم‌ترین پرسش این روزهای خانواده‌های زندانیان سیاسی هم از ارائه برخی ارفاقات قانونی خبر داد: «اقدامات لازم برای استفاده از ارفاقات قانونی برای زندانیان در حال انجام است و هفته آینده نتیجه قطعی مشخص و به زندانیان اعلام می‌شود».

وکیل دادگستری: از مستمسک‌های حقوقی به نفع زندانیان جنگ‌زده استفاده شود

در سال ۱۳۶۵، شورای‌عالی قضائی مصوبه‌ای صادر کرد که بر اساس آن، زندانیان مناطق جنگی باید بی‌درنگ آزاد شوند. این مصوبه با هدف تأمین امنیت زندانیان در شرایط جنگی تصویب شده بود. فردای روزی که این مصوبه به تصویب رسید، نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه نوشته و خواستار آزادی زندانیان شد. همچنین در این نامه بر اجرای مصوبه شماره ۱۲۱ شورای‌عالی قضائی مورخ ۱۲ دی ۱۳۶۵ تأکید شد. این نامه خواستار اعمال ملاحظات قانونی در مورد زندانیان با جرائم مختلف در شرایط جنگی بود. اگرچه حالا و بعد از گذشت حدود دو هفته از آتش‌بس، اطلاق «شرایط جنگی» برای ایران جای گفت‌وگوی حقوقی جدی دارد، اما وجود چنین مصوبه‌هایی نشان‌دهنده شکننده‌بودن شرایط زیست زندانیان در موقعیت بحرانی است.

حالا ‌علی مجتهدزاده، وکیل پایه‌یک دادگستری، با اشاره به همین مصوبه از اهمیت تصمیم‌گیری‌ منعطف با شرایط کشور و به سود مردم و جامعه می‌گوید: «شورای‌عالی قضائی کشور در 25 دی‌ماه سال 1365 مصوبه‌ای دارد که طبق آن تمام زندانیان مناطق جنگی بی‌درنگ باید آزاد شوند تا از آسیب‌دیدگی یا سقوط در مخاطرات جنگی، مانند بمباران یا انفجار، محفوظ بمانند. روح این مصوبه نشان می‌دهد که تغییر شرایط زندانیان در شرایط خاص و اضطراری تا چه اندازه اهمیت دارد. همین مصوبه اگر به نفع جامعه تفسیر شود، کاملا می‌تواند زمینه حقوقی آزادی یا حداقل سهل‌گیری شرایط گذران حبس را برای بسیاری از زندانیان فراهم کند. البته ما از این دست مستمسک‌های حقوقی بسیار داریم که می‌توان از آنها تفاسیری به نفع جامعه داشت».

او معتقد است‌ هر بار سیستم تصمیم‌گیری کشور به سمت این نوع برنامه‌ها رفته، نتیجه مثبتش را هم دیده است: «حداقل در همین حوزه قضائی هر وقت ابتکاری به نفع جامعه داشتیم، در ادامه‌اش به نتایج مثبت و وحدت‌بخش رسیدیم. نمونه بارز آن عفو فراگیر سال 1401 بود که با ابتکار و پیگیری رئیس قوه قضائیه و موافقت رهبر انقلاب انجام شد و بسیار در بازگشت آرامش به کشور مؤثر و مفید بود».

منبع خبر