آواز نهنگ‌ها و شباهت‌های آن با زبان انسان

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، همه زبان‌های شناخته‌شده انسانی الگوی شگفت‌انگیزی را نشان می‌دهند: پرتکرارترین کلمه در یک زبان، دوبرابر پرتکرارترین کلمه دوم، سه‌برابر متداول‌ترین کلمه سوم و…است. این الگوهابه قانون زیف (Zipf) معروف است. محققان شواهدی از این الگو را در ارتباط میان گونه‌های دیگر جست‌وجو کرده‌اند، اما تاکنون هیچ نمونه دیگری پیدا نشده بود.

در پژوهش جدیدی که در مجله Science منتشر شده است، تیمی از متخصصان آواهای نهنگ، متخصصان زبان‌شناسی و روان‌شناسی رشد، مجموعه‌ای از آواهای ضبط‌شده از نهنگ‌های گوژپشت در طول هشت سال را تجزیه‌وتحلیل کردند. پژوهشگران از تکنیک‌های الهام‌گرفته‌شده از روشی که نوزادان انسان زبان یاد می‌گیرند برای تجزیه‌وتحلیل آواز نهنگ‌های گوژپشت استفاده کردند.
آنها کشف کردند همان الگوی زیف که به‌طور جهانی در زبان‌های انسانی وجود دارد، در آواز نهنگ‌ها نیز دیده می‌شود. این سیستم سیگنالینگ پیچیده، مانند زبان انسان، از نظر فرهنگی توسط هر فرد و از طریق دیگران آموخته می‌شود.

یادگیری مثل یک نوزاد

هنگامی که انسان‌های شیرخوار در حال یادگیری هستند، باید به نحوی کشف کنند که کلمات از کجا شروع و به کجا ختم می‌شوند. گفتار، پیوسته است و با فاصله بین واژگانی که آنها بتوانند از آن استفاده کنند، به وجود نمی‌آید. بنابراین چگونه آنها به عمق مفاهیم زبانی نفوذ و به مرور آن را درک می‌کنند؟
پژوهش‌های ۳۰ ساله نشان داده‌اند که نهنگ‌ها این کار را با شنیدن صداهایی انجام می‌دهند که به طرز شگفت‌انگیزی در متن وجود دارند: صداهای درون هر واژه نسبتا قابل پیش‌بینی هستند، اما اصوات میان واژگان به نسبت غیرقابل پیش‌بینی‌اند. پژوهشگران، داده‌های آوای نهنگ را با استفاده از همان روش تجزیه و تحلیل کردند.

چرا نهنگ‌ها؟

پرسش مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه ویژگی‌های آماری مشابهی در دو گونه (انسان‌ها و نهنگ‌ها) که از نظر تکاملی فاصله زیادی دارند، به وجود می‌آید، درحالی‌که از جهات مختلف با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند؟ پژوهشگران به‌دنبال شناسایی این شباهت‌ها هستند، زیرا انسان‌ها و نهنگ‌ها دارای یک مکانیسم یادگیری مشترک هستند و آن چیزی نیست جز فرهنگ.
به‌طور غیرمنتظره‌ای، با استفاده از این تکنیک (قانون زیف) در آواز نهنگ همان ویژگی‌های آماری که در همه زبان‌های انسانی یافت می‌شود، آشکار شد. به نظر می‌رسد هم زبان انسان و هم آواز نهنگ از نظر آماری بخش‌های منسجمی دارند.
به عبارت دیگر هر دو شامل بخش‌های تکرارشونده هستند که در آن جابه‌جایی بین عناصر در داخل آن قسمت، قابل پیش‌بینی‌تر است. علاوه‌براین، این زیردنباله‌های تکرارشونده که محققان شناسایی کرده‌اند، از توزیع فرکانس زیف پیروی می‌کنند که در همه زبان‌های انسانی یافت می‌شود و قبلا در گونه‌های دیگر یافت نشده بود.

خاستگاه فرهنگی مشترک

این یافته‌های جدید یک پرسش مهیج را مطرح می‌کند: چرا چنین سیستم‌های ارتباطی مختلف در گونه‌هایی که بسیار دوردست از هم هستند، ساختارهای مشترکی دارند؟ از نظر پژوهشگران دلیل این امر آن است که هر دو زبان ارتباطی‌شان را از نظر فرهنگی آموخته‌اند.تکامل فرهنگی ناگزیر به ظهور ویژگی‌هایی منجر می‌شود که یادگیری را آسان‌تر می‌کند. اگر یادگیری یک سیستم سخت باشد، برای نسل بعدی یادگیرندگان دوام نمی‌آورد و باقی نخواهد ماند. شواهد رو به رشدی از آزمایش‌هایی که روی انسان‌ها انجام شده، وجود دارد که نشان می‌دهد داشتن بخش‌های آماری منسجم و پیروی از توزیع زیف، یادگیری را آسان‌تر می‌کند. این نشان می‌دهد که یادگیری و انتقال نقش مهمی در چگونگی ظهور این ویژگی‌ها در زبان انسان و آواز نهنگ دارد.

آیا می‌توانیم با نهنگ‌ها صحبت کنیم؟

یافتن ساختارهای موازی میان آواز نهنگ و زبان انسان ممکن است به پرسش دیگری نیز منجر شود: آیا اکنون می‌توانیم با نهنگ‌ها صحبت کنیم؟ پاسخ کوتاه این است که نه، به هیچ وجه.مطالعه فوق معنای پشت آوازهای نهنگ‌ها را بررسی نمی‌کند. محققان نمی‌دانند این بخش‌ها چه معنایی برای نهنگ‌ها دارند؛ اگر اصلا معنایی داشته باشند.برای درک بهتر موضوع، ممکن است تصور کردن آن به مثابه موسیقی‌سازی (بی‌کلام) مفید باشد. زیرا موسیقی نیز ساختارهای مشابهی با زبان دارد. یک ملودی را می‌توان آموخت، تکرار کرد و اجرا نمود؛ اما این نت‌های موسیقی به همان صورت که هریک از واژگان یک معنی مشخص دارند، معنا نمی‌دهند.

مطالعه بعدی: آوای پرندگان

پژوهشگران این مطالعه همچنین یک پیش‌بینی جسورانه دارند؛ آنها می‌خواهند این توزیع زیف را هر کجا که ارتباطات پیچیده به صورت فرهنگی منتقل می‌شود، بیابند. شاید انسان‌ها و نهنگ‌ها تنها گونه‌هایی نیستند که این کار را انجام می‌دهند.محققان چیزی را که به‌عنوان «یادگیری تولید آواز» شناخته می‌شود، در طیف غیرمعمولی از گونه‌ها در سراسر قلمرو حیوانات یافته‌اند. به‌ویژه پرندگان آوازخوان ممکن است بهترین گزینه برای مطالعه باشند؛ زیرا بسیاری از گونه‌های پرندگان از نظر فرهنگی آوازهای خود را یاد می‌گیرند وبرخلاف نهنگ‌ها، دانشمندان چیزهای زیادی در مورد نحوه یادگیری دقیق پرندگان می‌دانند.بر این اساس، محققان انتظار دارند که این ویژگی‌های آماری را در ارتباط گونه‌هایی که ارتباطات پیچیده را با یادگیری منتقل نمی‌کنند، نیابند. این کمک خواهد کرد تا آشکار شود که آیا تکامل فرهنگی، محرک مشترک این ویژگی‌ها بین انسان و نهنگ است یا خیر.

منبع خبر