رپید تست یا کیت تست سریع چیست ؟

رپید تست ها یا تست تشخیصی سریع ( rapid diagnosis test ) یک روش آزمایش تشخیصی پزشکی است که انجام آن بسیار آسان و جواب دهی آن نیز بسیار سریع می باشد.

رپید تست ها به صورت کلی برای غربالگری پزشکی اولیه یا اورژانسی و برای استفاده در شرایط و تجهیزات پزشکی با منابع محدود بسیار کاربردی و مناسب هستند. آنها همچنین می توانند در مراقبت های اولیه از موارد پزشکی  که قبلاً در یک آزمایشگاه اندازه گیری شده بود و نیاز به کنترل مجدد دارد ، به عنوان یک وسیله آزمایشی روتین مورد استفاده قرار گیرد .

در این نوع آزمایش سریع اغلب نتایج آزمایش هایی که معمولا در آزمایشگاه ها با زمان تقریبی یک تا دو ساعت انجام می شد را در زمانی کمتر از 20 دقیقه ارائه می کنند و این خود نقطه عطفی بر محبوبیت آنها می باشد.

نگاه سازمان بهداشت جهانی و اتحادیه اروپا به رپید تست ها

در تعریف اتحادیه اروپا از تست های تشخیصی سریع این گونه عنوان شده است که یک تست سریع به معنای کیفی یا نیمه کمی در دستگاه های پزشکی آزمایشگاهی تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرد که بصورت جداگانه یا در یک سری های کوچک تر استفاده می شود و  آنها شامل روش های غیر خودکار می باشد و برای دستیابی به نتیجه سریع و فوری طراحی شده است

کیت سریع آزمایش مورد تایید وزارت بهداشت و درمان و همینطور سازمان بهداشت جهانی می‌باشند و هم اکنون بصورت گسترده در آزمایشگاه‌های تشخیص اعتیاد و یا تشخیص بیماری و مراکز بهداشتی و درمانی و مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در سراسر ایران توزیع شده و مورد استفاده قرار می گیرد .

در تایید عملکرد کیت سریع می توان به سازمان بهداشت جهانی اشاره کرد که  این نوع آزمایشات را برای غربالگری اولیه در جوامع مختلف توصیه می‌کند.

برای پی بردن به میزان ارزشمندی پاسخ یک نوع کیت تست سریع باید گفت که حداقل دقت کیت ایدز طبق تحقیقات 97/5 درصد و حداکثر دقت آن 99/5 درصد می‌باشد.

انواع رپید تست

این تست ها در انواع مختلفی تولید و عرضه می گردند.

از نظر شکل ساخت به صورت نوار های تست باریک یا کاست پلاستیکی حاوی نوار تست و پنل های چند کاره تشخیص تولید و در بازار عرضه می گردند

از نظر نحوه عمل نیز تست های سریع با نمونه های مختلف همچون ادرار ، نمونه خون و سرم خون ، نمونه بزاق ، نمونه ته حلق ، نمونه مدفوع و گاهی نمونه عرق انسان عملیات تشخیص آزمایشگاهی را انجام می دهند.

در موارد استفاده نیز رپید تست ها برای غربالگری یا تشخیص اعتیاد یا مصرف مواد مخدر ، تشخیص بیماری های مختلف مانند رپید تست ایدز و هپاتیت و تشخیص بارداری در اختیار قرار می گیرد.

رپید تست ایدز با توجه به استفاده زیاد به عنوان تست سریع شناخته می گردد

کیت تست سریع اعتیاد

کیت اعتیاد که جهت بررسی مصرف مواد مخدر و داروهایی که ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرند به اشکال مختلفی تولید و عرضه می گردند .این تست اعتیاد از چندین نظر با هم ممکن است تفاوت داشته باشد.

کیت های نواری یا استریپ
کیت های کاستی
کیت چند کاره

در مواردی که در بالا اشاره شد کیت های سریع صرفا از نظر شکل ظاهری مورد تفکیک قرار گرفته که در ادامه سعی بر توضیح هر کدام از آنها می کنیم.

باید اشاره کرد تمامی اشکال این تست ها ها بر پایه تست نواری یا استریپ تست طراحی و تولید شده اند اما برای بالا رفتن کارایی و ساده تر شدن در قالب های متفاوتی قرار گرفتند.اضافه شدن مشتقات مختلف به هر استریپ تست کاربرد آنها را بهینه کرده است.

در مدل های کاستی یک نوار تست داخل محفظه پلاستیکی قرار گرفته است که قسمت های مشخص قرار گیری نمونه آزمایش و نمایش نتیجه ها بر روی قسمت پلاستیکی حک شده است

در نمونه پنل چند کاره نوار تست ها در کنار هم بصورت پشت رو بر روی پنل پلاستیکی قرار گرفته اند که با قرار گرفتن نقطه ابتدایی که خارج از پنل است در نمونه ادرار با سرعت و دقت و به آسانی تست ها نتایج خود را نمایش می دهند

رپید تست تشخیص بیماری

سالهاست است که تست های سریع تشخیص بیماری در دنیا و حتی کشورمان مورد استفاده قرار می گیرد

ابتدا برای تشخیص بیماری های ویروسی مانند ایدز و هپاتیت ها تست فوری وارداتی توسط وزارت بهداشت در مراکز بهداشتی دولتی و کلینیک های مثلثی و کمپ های ترک اعتیاد توزیع می شد

اما با همه گیری کرونا بیشتر مردم با تست های سریع تشخیص بیماری بیشتر آشنا شدند و در در موارد زیادی خودشان با یادگیری نحوه انجام کیت از آزمایش سریع بهره بردند

همین موضوع سبب شد که شرکت های مختلفی در داخل ایران نسبت به تولید رپید تست ها برای بیماری های مختلف اقدام کنند

کم کم برای طرح هایی مانند سرطان روده بزرگ از کیت تست خون مخفی در مدفوع استفاده می کردند و دایره تنوع این محصولات به آزمایشاتی مانند تشخیص سریع مالاریا ، هلیکوباکتر ، کلپروتکتین ، پروکلسی تونین ، پی سی ای و تروپونین رسید

رپید تست ایدز چیست؟

تست سریع ایدز یک دستگاه کوچک می باشد که با نمونه خون شخص می تواند ویروس اچ ای وی را در بدن وی تشخیص دهد. برای انجام مراحل از نوک انگشت بیمار دو قطره خون گرفته می شود.

پس از انجام مراحل تست که با قرارگیری نمونه خون و محلول روی آن به پایان می رسد در حدود ۵ تا ۲۰ دقیقه زمان لازم است تا نتیجه آن مشخص شود.

دقت کیت تشخیص ایدز حدود 98 درصد می باشد  این گفته ما نیست بلکه منابع مطالعاتی خارجی این را عنوان کرده اند هنگامی که نوبت به انتخاب دقیق ترین تست HIV می رسد، هر دو تست سریع و آزمایشگاهی HIV را با حساسیت و ویژگی بیش از 99 درصد تشخیص می دهند.

این بدان معناست که از هر 100 نفری که واقعاً HIV دارند، کمتر از یک نفر را از دست خواهند داد، و از هر 100 نفر بدون اچ آی وی کمتر از یک نفر نتیجه مثبت کاذب خواهد داشت.

تفاوت اصلی بین تست ها این است که چقدر باید منتظر بمانید تا به نتیجه دقیق برسید. اگر هنوز در بازه زمانی پنجره هستید، دقت آزمایش سریع HIV می‌تواند کمتر باشد. لزوماً به این معنی نیست که آزمایش نادرست است.

پس میزان دقیق بودن کیت ایدز بستگی به دوره پنجره آن دارد

نگاهی به دقت‌ و مزایای کیت‌ها

 محبوبیت تست های سریع بخاطر ویژگی های متعدد آن است که در ادامه به برخی از مهمترین آن اشاره می کنیم

تست های با کیفیت بالا و کاربردی آسان برای استفاده در شرایط که منابع آزمایشگاهی ضعیف می باشد
نیاز به کارشناس و متخصص علوم آزمایشگاهی نداشته و توسط هر فردی با هر سطح دانشی قابل اجرا است
آزمایشات مبتنی بر آگلوتیناسیون ، ایمونوتراپی ، ایمونوکروماتوگرافی و / یا تکنیک های ایمنی فیلتراسیون.
اجرای سریع و آسان – 10 دقیقه تا 2 ساعت – و به تجهیزات اضافی کمی یا کم نیاز دارید.
برای استفاده با نمونه یا تعداد محدودی از نمونه ها طراحی شده است ، که باعث می شود آنها در مقایسه با ELISA در آزمایشگاه های کم توان اقتصادی تر باشند.
امکان نگهداری در دمای اتاق برای مدت زمان طولانی.
نتایج همان روز مداخلات درمانی به موقع را ارائه می دهد

محدودیت های کیت های تشخیص سریع

هر روش آزمایشگاهی بدون محدودیت نمی باشد اما با رعایت بسیاری موارد و کنترل و سطح توقع از نتیجه مربوطه می توان تصمیم مناسبی درباره آن گرفت

عملکرد و هزینه تست : برای استفاده بهینه از کیت تست های سریع ،  باید مراحل آزمایش به خوبی انجام شوند. تاکنون ، نتیجه بررسی این کیت ها مشخص کرده است که برخی از آزمایشات موجود در بازار بسیار بهتر از سایرین عمل می کنند. علاوه بر این ، باید هنگام حمل و نقل و شرایط نگهداری کیت ها نیز مراقب بود

.درجه حرارت بالا و رطوبت بالا به طور خاص می تواند در عملکرد آنها تداخل ایجاد کند.

به کمک تست سریع تشخیص هزینه آزمایش ها در چند سال گذشته کاهش یافته است. حتی با این وجود ، بسیاری از برنامه های کنترل دریافتند که تهیه تعداد زیادی کیت تست برای اطمینان از تشخیص جهانی هزینه قابل توجهی است.

هم اکنون رپید تست ایدز بیشترین شهرت را در بین انواع آن دارد.

آموزش کارکنان بهداشت : روشهای جدید انجام آزمایش با کیت نیاز به آموزش مکرر دارند. کارمندان مراقبت های بهداشتی هم در روش آزمایش جدید و هم در استفاده از نتایج برای معالجه بیماران نیاز به آموزش و باز آموزی دارند. منابع موجود می توانند میزان و کیفیت آموزش های موجود در شرایط دنیای واقعی را محدود کنند.

منبع خبر