علل شایع و نشانه‌های خطر سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها

گزگز یا مورمور شدن دست‌ها و پاها یکی از علائم رایج و آزاردهنده عصبی است. در پزشکی این حالت «پارستزی» نام دارد و ممکن است به صورت سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی، سوزش یا احساس جریان برق زیر پوست ظاهر شود.

گاهی این احساس کاملاً بی‌خطر و موقتی است؛ مانند زمانی که هنگام خواب روی دست خود می‌افتید یا پاها را روی هم می‌اندازید. در این شرایط با رفع فشار، علائم نیز ظرف چند دقیقه برطرف می‌شود. اما گاهی گزگز شدید، دوره‌ای یا مزمن است و همراه با علائمی مانند درد، خارش، بی‌حسی یا ضعف عضلانی دیده می‌شود. در این صورت ممکن است نشانه آسیب عصبی یا بیماری زمینه‌ای باشد.

شایع‌ترین علت گزگز مزمن، نوروپاتی محیطی است؛ حالتی که در آن اعصاب خارج از مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این مشکل بیش از ۲۰ میلیون آمریکایی—اغلب افراد مسن—را درگیر می‌کند و اگر درمان نشود، می‌تواند باعث ناتوانی شود.

علل گزگز دست و پا

دیابت شایع‌ترین علت نوروپاتی محیطی است و حدود ۳۰ درصد موارد را شامل می‌شود. سوزن‌سوزن شدن معمولاً از پاها شروع شده و به دست‌ها می‌رسد. حدود دو سوم افراد دیابتی درجاتی از آسیب عصبی دارند.

۲. علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)

حدود ۳۰ درصد نوروپاتی‌ها علت مشخصی ندارند.

۳. سایر علل شایع

گزگز دست‌ها

سندرم تونل کارپال (فشار بر عصب میانی در مچ؛ شایع در بارداری)

گیر افتادن عصب اولنار

فلج عصب رادیال (فشار طولانی‌مدت روی بازو)

گزگز پاها

آسیب عصب پرونئال (افتادگی پا و بی‌حسی بیرون پا)

سندرم تونل تارسال

سیاتیک (فشردگی عصب بر اثر دیسک کمر)

گزگز همزمان دست و پا

اضطراب و حملات پانیک

فیبرومیالژیا

اسپوندیلوز گردنی

بیماری‌های سیستمیک: مشکلات تیروئید، کلیه، کبد، اختلالات خونی، آمیلوئیدوز

کمبود ویتامین‌ها (به‌خصوص B12)

مصرف بیش از حد B6

اعتیاد به الکل

تماس با سموم و فلزات سنگین

داروها (شیمی‌درمانی، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدویروسی)

عفونت‌ها (لایم، زونا، HIV و…)

بیماری‌های خودایمنی

اختلالات ارثی مانند شارکو-ماری-توث

آسیب مستقیم به اعصاب

ام‌اس

برخی مواد مخدر

تشخیص

پزشک با بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌هایی مانند موارد زیر علت گزگز را مشخص می‌کند:

آزمایش خون (بررسی دیابت، کمبود ویتامین، عملکرد کلیه و کبد)

بررسی مایع مغزی نخاعی

الکترومیوگرافی (EMG)

تست سرعت هدایت عصبی (NCV)

تصویربرداری (CT یا MRI)

بیوپسی عصب یا پوست

درمان گزگز دست و پا

درمان بر اساس علت اصلی انجام می‌شود. بسیاری از انواع آسیب عصبی قابل برگشت‌اند اگر دیر درمان نشوند.

نمونه‌هایی از درمان علت‌ها

کنترل قند خون در دیابت

مصرف ویتامین در کمبودها

فیزیوتراپی یا جراحی در فشردگی عصب

داروهای ضدتشنج یا ضدافسردگی برای کاهش درد عصبی

درمان‌های کمکی

فیزیوتراپی و وسایل کمکی

تحریک الکتریکی اعصاب

پلاسمافرز، IVIG یا استروئید برای برخی بیماری‌های خودایمنی

درمان‌های خانگی

کنترل وزن

تغذیه سالم

کاهش یا قطع الکل

ورزش منظم

خودداری از تماس با سموم

ترک سیگار

کنترل دقیق بیماری‌های زمینه‌ای

گزگز همراه با علائم زیر اورژانسی است:

اختلال در گفتار، تنفس یا بینایی

انتشار سریع بی‌حسی در بدن

فلج صورت یا قفسه سینه

بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع

شروع ناگهانی ضعف

کاهش سطح هوشیاری

گزگز در ناحیه ران، باسن یا اندام تناسلی

منبع خبر