نگاهی به سریال «عملیات مهندسی» به کارگردانی سروش محمدزاده به بهانه پخش از تلویزیون | مهندسی عملیات!

سوژه‌های امنیتی، به‌ویژه با چاشنی تاریخ معاصر گویی همچنان در اتاق‌های فکر سیمافیلم و فرآیند طراحی سریال‌های تلویزیونی در اولویت قرار دارد که البته نمی‌توان از جذابیت آن‌ها برای مخاطبان سیما هم غفلت کرد؛ «عملیات مهندسی» تازه‌ترین محصول برآمده از این شرایط است که کارگردانی آن را سروش محمدزاده برعهده داشته و با فیلم‌نامه‌ای از حسین تراب‌نژاد این شب‌ها در حال پخش از شبکه سه تلویزیون است؛ این سریال در سه قسمت ابتدایی چه داستانی را روایت کرده است و چقدر توانایی همراه کردن مخاطبان با خود را در ادامه خواهد داشت؟

به گزارش فیلم‌نیوز، شرایط سیاسی و اجتماعی دهه 60 ایران فرازهای ناخوانده بسیاری دارد و احتمالا به همین دلیل این مقطع همچنان منبعی جذاب برای بیرون کشیدن سوژه‌های خاص و تبدیل آن به فیلم و یا سریال محسوب می‌شود. سریال «عملیات مهندسی» که این شب‌ها از شبکه سه پخش می‌شود، به‌دنبال روایتی امنیتی از همین مقطع است و سروش محمدزاده در ادامه تجربه‌های متنوع خود در عرصه سریال‌سازی تلویزیونی، کارگردانی آن را برعهده گرفته است.

آن طور که از فهرست منابع درج‌شده در تیتراژ پایانی سریال برمی‌آید، فیلمنامه «عملیات مهندسی» با ارجاع به سه مستند تاریخی و هفت کتاب مرتبط با تاریخ فعالیت گروهک منافقین، نوشته شده و احتمالا از منظر مستندات تاریخی هم می‌تواند مورد ارزیابی و نقد کارشناسان قرار بگیرد.با این وجود این مجموعه از منظر ترکیب عوامل فنی و بازیگران، در دسته سریال‌های جدی‌تر سیمافیلم قرار می‌گیرد که فراتر از مأموریت‌های محتوایی، در حوزه تولید هم با وسواس بیشتری به سرانجام رسیده و حالا در کنداکتور پخش قرار گرفته است اما این وسواس‌ها چقدر مثمرثمر بوده است؟ به بهانه پخش 3 قسمت ابتدایی این مجموعه، مروری‌بر ابعاد مختلف آن داشته‌ایم.

سروش محمدزاده در عرصه ساخت سریال کارنامه متنوعی دارد.

کارگردانی | سروش محمدزاده کارنامه‌ای متنوع در عرصه کارگردانی دارد. کارگردان جوانی که درست یک دهه پیش و با کارگردانی فیلم «چهارشنبه» در سال 94 به‌عنوان یک استعداد جوان وارد میدان شد و در همان گام اول با حمایت و همراهی شهاب حسینی توانست سوژه‌ای اجتماعی را روانه پرده سینما کند. او اما خیلی زود به سمت سریال‌سازی گرایش پیدا کرد و در سال 98 با سریال «سیاوش» ورودی جدی به شبکه نمایش خانگی داشت. دامنه گسترده‌تر مخاطبان تلویزیون اما محمدزاده را به سمت تلویزیون کشاند و او از سال 99 سریال‌های «هم‌بازی» با حال و هوای کمدی، «نوار زرد» با فضایی معمایی و پلیسی و «سوران» با داستانی تاریخی و دفاع‌مقدسی را روانه آنتن کرد. «عملیات مهندسی»‌ با سوژه‌ای تاریخی و امنیتی، حالا تجربه‌ای متمایز از تجربه‌های قبلی برای این فیلمساز محسوب می‌شود. فضای کلی کارگردانی سریال در سه قسمت ابتدایی، قابل‌قبول و حتی نسبت به اغلب سریال‌های تلویزیونی این سال‌ها قابل‌دفاع است. محمدزاده به‌خوبی از پس فضاسازی و روایت روان این داستان تاریخی در قاب تصویر برآمده و در هدایت بازیگران هم موفق ظاهر شده است. با وجود این ویژگی‌های مثبت، لحن روایت «عملیات مهندسی»، به‌طور خاص از منظر کارگردانی فاقد تازگی است و محمدزاده در زمینه رسیدن به زبان روایی اختصاصی و بیرون آمدن از سایه فضای بصری کلیشه‌شده از دهه 60 در تولیدات اخیر سینمایی و تلویزیونی، ناکام مانده است!

فیلمنامه «عملیات مهندسی» زیر نظر حسین‌تراب‌نژاد نوشته شده است.

فیلمنامه | در میان فیلم‌نامه‌نویسانی که در حوزه سوژه‌های امنیتی مرتبط با تاریخ معاصر فعالیت دارند، حسین تراب‌نژاد نامی شناخته‌شده و پرکار در سال‌های اخیر بوده است؛ از «ماجرای نیمروز؛ ردخون» و «ضد» در سینمای بلند تا «ترور خاموش» و «خانه امن» در قاب تلویزیون تنها نمونه‌هایی از تجربه‌های شاخص نگارش داستان‌های امنیتی و تاریخی در کارنامه این فیلم‌نامه‌نویس محسوب می‌شود و طبیعتا برای «عملیات مهندسی» هم او بهترین گزینه بوده است. تراب‌نژاد البته در این پروژه میلاد نجفی را هم در کنار خود داشته است که علاوه‌بر سابقه خبرنگاری، در نگارش فیلم‌نامه فصل‌های متأخر سریال «زخم‌کاری» همکاری نزدیکی با محمدحسین مهدویان داشت. فارغ از اینکه سهم هر یک از این دو فیلمنامه‌نویس در طراحی مسیر داستان و شخصیت‌های سریال چقدر بوده، به استناد سه قسمت ابتدایی می‌توان گفت بازهم بزرگ‌ترین عنصر مفقوده «تازگی روایت» است. داستان «عملیات مهندسی» تا به اینجا روی دو خط داستانی اصلی پیش رفته است که یکی ناظر به یک عملیات امنیتی پیچیده برای سرکوب بازمانده‌های گروهک منافقین در کشور است و دیگری مرتبط با روابط شخصی و زندگی خصوصی قهرمان اصلی داستان و چالش‌های مرتبط با اعضای خانواده اوست. هرچند سریال در قسمت ابتدایی و پیش از تیتراژ با تمهید به تصویر درآوردن یک عملیات بمب‌گذاری تلاش کرده بود از عنصر غافل‌گیری در نقطه آغاز برای همراه کردن مخاطب بهره بگیرد اما بعد از سه‌قسمت گام‌به‌گام از این غافل‌گیری کاسته شده و همه چیز سروشکل آشنای فیلم‌ها و سریال‌های مشابه مرتبط با این مقطع تاریخی را به خود گرفته است. نکته دیگری که از منظر فیلمنامه‌نویسی قابل تذکر است اینکه تراکم اصطلاحات تخصصی همچون «خانه اجتماعی» یا «ضد زدن» و همچنین ارجاع به اسامی خاص شخصیت‌های تاریخی در دیالوگ‌ها، مانع از ارتباط مخاطب عام و فاقد پس‌زمینه‌های مطالعاتی درباره گروهک منافقین، با سریال می‌شود و امیدواریم در ادامه شاهد تسهیل روایت از این منظر باشیم.

مرتضی امینی‌تبار بعد از سریال «زخم کاری» پا به تلویزیون گذاشته و در سریال «عملیات مهندسی» بازی کرده است.

بازی‌ها | در یک نگاه کلی، سریال «عملیات مهندسی» ترکیب قابل‌قبولی از بازیگران را به خدمت گرفته است. حمید گودرزی که پیش‌تر و در فیلم سینمایی «روباه» تجربه نقش‌آفرینی در یک پرژه امنیتی را داشت، این‌بار ایفاگر نقش کاراکتر اصلی به نام «رضا» است که سرتیم گروه اطلاعاتی برای سرکوب منافقین است. گودرزی هر چند شانس بهره‌گیری از ظرفیت طراحی چهره و لباس برای باورپذیری مخاطب و نزدیک‌تر شدن به نقش را نداشته و فیزیک بدنی مناسبی هم برای این نقش به‌عنوان یک نیروی عملیاتی ندارد اما تا به اینجا، تلاش خود را برای ارائه درست این نقش صرف کرده است و می‌توان امید داشت در ادامه تبدیل به تجربه‌ای موفق در کارنامه او شود. لیلا اوتادی در نقش همسر و مریم سعادت در نقش مادر رضا هم حضوری به‌قاعده در «عملیات مهندسی» دارند اما اتفاق مهم درباره ترکیب بازیگران سریال را باید مربوط به حضور مرتضی امینی‌تبار در نقش مسعود دانست. بازیگر جوانی که با سریال «زخم‌کاری» به کارگردانی محمدحسین مهدویان معرفی شد و هر چند در فصل‌های بعدی همین سریال بازیگری‌اش محل انتقاد مخاطب شد اما حالا در نقش یک مأمور اطلاعاتی در دهه 60، نقش‌آفرینی قابل‌قبولی را در «عملیات مهندسی» دارد. حضور علی دهکردی با گریم و شمایلی متفاوت در نقش یک مسئول ارشد اطلاعاتی و یا یوسف تیموری در نقش یکی از عوامل مرتبط با گروهک منافقین هم در سریال قابل‌توجه است که باید دید در ادامه و با پررنگ‌تر شدن این نقش‌ها چه عملکردی خواهند داشت.

سریال تلویزیونی‌ «عملیات مهندسی» به کارگردانی سروش محمدزاده با بازی بازیگرانی همچون حمید گودرزی، مریم سعادت، ثریا قاسمی، علی دهکردی، مرتضی امینی‌تبار و لیلا اوتادی این شب‌ها در حال پخش از شبکه سه سیما است.

منبع خبر