۱۰ درصد کودکان ایرانی دچار اضطراب هستند؛ زنگ خطری برای آینده روانی کشور

به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان ایران به‌ویژه در دهه‌های اخیر به مرز هشدار رسیده است. بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که حدود ۲۲ درصد از افراد ۶ تا ۱۸ سال کشور به نوعی از اختلالات روانی یا رفتاری مبتلا هستند. این آمار به‌ویژه در زمینه اختلالات اضطرابی در کودکان و نوجوانان نگران‌کننده است و توجه بیشتر به این موضوع را ضروری می‌کند.

نتایج طرح ملی بررسی سلامت روان که از سال ۱۳۹۶ با هدف شناسایی وضعیت سلامت روان در کودکان و نوجوانان آغاز شده، حاکی از این است که بیش از ۱۰ درصد از کودکان ایرانی به‌طور مستقیم با اختلالات اضطرابی مواجه هستند. این طرح با مشارکت ۲۵۰ روان‌شناس در سراسر کشور و استفاده از پرسش‌نامه‌های استاندارد روان‌شناسی انجام شده است و داده‌ها از طریق سیستم آنلاین به‌طور لحظه‌ای به سرورهای مرکزی منتقل می‌شود.

در این راستا، گفتگویی با دکتر محمدرضا محمدی، فوق تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان و رئیس مرکز تحقیقات روان‌پزشکی داریم. وی در این گفتگو ضمن ارائه جزئیات این تحقیقات، به بررسی علل و راهکارهای مقابله با این بحران پرداخته است.

اختلالات اضطرابی در کودکان؛ شایع‌ترین اختلال روانی در ایران

دکتر محمدی در پاسخ به این سؤال که شایع‌ترین اختلالات روانی در میان کودکان ایرانی چیست، گفت: “شایع‌ترین اختلال روانی در میان کودکان و نوجوانان ایرانی، اختلالات اضطرابی است که شیوع آن حدود ۱۰ درصد است. پس از آن، اختلالات رفتاری با ۸.۳ درصد و اختلالات خلقی با حدود ۳ درصد قرار دارند. اختلالات خوردن کمترین شیوع را دارند، اما در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود.”

وی همچنین به تأثیر عوامل ژنتیکی و خانوادگی در بروز این اختلالات اشاره کرد و افزود: “در خانواده‌هایی که یکی از والدین، به‌ویژه مادر، به اختلالات روانی مبتلا هستند، احتمال بروز این اختلالات در فرزندان به‌طور معناداری افزایش می‌یابد.”

تحقیقات علمی و دستاوردهای پروژه ملی سلامت روان کودکان

دکتر محمدی درباره دستاوردهای علمی پروژه ملی اختلالات روانی کودکان گفت: “این طرح منجر به انتشار بیش از ۵۰ مقاله علمی انگلیسی در نشریات بین‌المللی و ۲۰ مقاله فارسی در مجلات معتبر داخلی شده است. در این تحقیقات، ارتباط میان سلامت روان کودکان با سبک زندگی و سرمایه اجتماعی خانواده‌ها بررسی شده است.”

او افزود: “عوامل کلیدی در بروز یا پیشگیری از اختلالات روانی شامل تغذیه، فعالیت بدنی، بهداشت فردی و اجتماعی و پیشگیری از حوادث خانگی هستند که نقش بسزایی در سلامت روانی کودکان ایفا می‌کنند.”

نقش سرمایه اجتماعی در سلامت روان کودکان

رئیس مرکز تحقیقات روان‌پزشکی ادامه داد: “سرمایه اجتماعی خانواده‌ها یکی از مهم‌ترین فاکتورها در این تحقیق بوده است. در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، کردستان و آذربایجان، سرمایه اجتماعی خانواده‌ها در مقایسه با کلان‌شهرهایی مانند تهران و البرز در سطح بالاتری قرار دارد. این موضوع با افزایش اعتماد اجتماعی و انسجام خانوادگی در این مناطق ارتباط دارد.”

افزایش نگران‌کننده اختلالات روانی در کودکان ایرانی

دکتر محمدی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا اختلالات روانی در کودکان ایرانی در حال افزایش است، تأکید کرد: “متأسفانه، نرخ اختلالات روانی در میان کودکان و نوجوانان ایران به‌طور نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است. یکی از علل اصلی این روند، استفاده بی‌رویه از موبایل، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است که به‌ویژه بر اضطراب و افسردگی کودکان و نوجوانان تأثیرگذار است.”

وی در ادامه افزود: “اعتیاد به فضای مجازی در کودکان تهدید جدی برای سلامت روانی نسل آینده است. این اعتیاد می‌تواند منجر به بروز اختلالاتی نظیر اضطراب، افسردگی، اختلال دوقطبی و حتی کاهش تمرکز تحصیلی شود.”

آثار اعتیاد به فضای مجازی بر سلامت روان کودکان

دکتر محمدی در مورد آسیب‌های فضای مجازی بر کودکان گفت: “کودکان بدون نظارت والدین به محتوای مضری مانند مصرف دخانیات، مشروبات الکلی، روابط جنسی و حتی پورنوگرافی دسترسی دارند. این محتواها نه تنها سلامت روانی آن‌ها را تهدید می‌کنند، بلکه می‌توانند موجب بروز اعتیاد رفتاری شوند که تأثیرات آن از اعتیاد به مواد مخدر سنتی نیز مخرب‌تر است.”

راهکارهای مقابله با اعتیاد به موبایل و فضای مجازی

برای کاهش وابستگی کودکان به موبایل و فضای مجازی، دکتر محمدی توصیه‌هایی ارائه داد: “از دادن موبایل شخصی به کودکان خودداری کنید. استفاده محدود و کنترل‌شده از موبایل والدین و نظارت دقیق بر محتوای دریافتی می‌تواند مفید باشد. همچنین، مراجعه به روان‌شناس کودک در صورت مشاهده نشانه‌های اضطراب یا تغییرات رفتاری ضروری است.”

او همچنین پیشنهاد کرد: “حذف کامل فضای مجازی برای کودکان غیرممکن است، اما با ارائه محتوای آموزشی و سرگرم‌کننده مناسب، محدودسازی دسترسی سنی، و آموزش والدین برای نظارت هوشمندانه، می‌توان آسیب‌ها را کاهش داد.”

تفاوت کودک بیش‌فعال با کودک پرتحرک

دکتر محمدی در ادامه به تفاوت بین کودک بیش‌فعال (ADHD) و کودک پرتحرک اشاره کرد: “بسیاری از والدین رفتارهای پرتحرک طبیعی کودکان را با اختلال بیش‌فعالی اشتباه می‌گیرند. تنها در صورتی که این رفتارها منجر به افت تحصیلی مزمن یا ناتوانی در تمرکز شوند، می‌توان به وجود اختلال ADHD مشکوک شد.”

وضعیت کلی اختلالات روانی در ایران

در نهایت، دکتر محمدی اشاره کرد که در نخستین طرح ملی شیوع‌شناسی اختلالات روانی در سال ۱۳۸۵، حدود ۱۷ درصد از جمعیت بزرگسال کشور به نوعی اختلال روانی مبتلا بودند. اما در مطالعات جدید، این رقم به ۲۷ درصد افزایش یافته است، به این معنی که از هر ۴ نفر، یک نفر با اختلال روانی مواجه است.

وی تأکید کرد: “افزایش اختلالات روانی در میان زنان، ساکنان مناطق شهری، بیکاران و افراد طلاق‌گرفته، زنگ خطری برای سلامت روان جامعه است که نیازمند تدوین برنامه‌های جامع آموزشی، درمانی و نظارتی در سطح ملی است.”

منبع خبر