یاد ایام ؛ قسمت یازدهم | مروری برهفت نقش به یادماندنی شورانگیز طباطبایی | شبیه باران

سوسن سیرجانی | او زیباست. از شورانگیز طباطبایی حرف می‌زنیم. زنی که هنوز هم با وجود اینکه پا به 70 سالگی گذاشته، زیبایی برجسته‌ترین ویژگی اوست. همین ویژگی هم بود که پای او را در 20 سالگی به سینما باز کرد. زیبایی خیره‌کننده‌ای که باعث شد در فاصله کوتاهی تبدیل به یک ستاره مشهور و محبوب در سینمای فیلمفارسی شود. پس از آن فعالیتش در سینمای کمدی او را به یک نماد تبدیل کرد و به اوج رساند.

به گزارش فیلم‌نیوز، دهه 50، سینمای ایران به دو سطح تبدیل شده بود که هرکدام راه خودش را می‌رفت؛ سینمای موج نو و جریان فیلمفارسی. روشنفکران و جوانان دنباله‌روی سینمای غرب، طرفدار سینمای موج نو بودند و مخاطب عام هنوز هم آخر هفته‌ها خانوادگی به تماشای سینمای فیلمفارسی‌ها می‌نشستند. گروه دوم ملغمه‌ای بود از داستان‌های ناموسی و عشقی که گاهی هم دز کمدی آن بالا می‌رفت. زن در موج نو از دست‌آویز جنسی و عشقی آرام‌آرام خارج می‌شد و به محور اصلی قصه تبدیل می‌شد. اما در فیلمفارسی همچنان زیبایی و جذابیت زن بود که مورد توجه قرار می‌گرفت. در همین دوران بود که ستارگانی پا به سینمای ایران گذاشتند. ستارگانی که چهره‌شان در به ظهور رسیدنش در سینما حرف اول را می‌زد. شورانگیز طباطبایی از همین بازیگران چهره بود. دختری چشم روشن با زیبایی خیره‌کننده که از سال 1352 پا به سینما گذاشت. در چند فیلم اول با نام‌های مستعاری مثل شاپرک و کاترین حضور داشت، اما کم‌کم با همان نام اصلی خود یعنی شورانگیز در کنار بازیگران باسابقه‌تر قرار می‌گرفت. طباطبایی تنها 5 سال در سینمای ایران فعالیت کرد و پس از انقلاب خانه نشین شد، اما خاطرات بازیگری او در همان مدت کوتاه در ذهن مخاطب عام سینمای ایران ماندگار شده است.

مرغ همسایه | ژاله | محمد کوشان | 1353

دومین تجربه بازیگری شورانگیز طباطبایی در فیلم «مرغ همسایه» رقم خورد.

«مرغ همسایه» در واقع اولین فیلمی است که شورانگیز طباطبایی با نام اصلی خودش در آن حضور پیدا کرده. فیلمی که پایه اصلی داستان آن براساس جذابیت شخصیت ژاله شکل گرفته. ژاله با برادرش مستاجرند و چند مرد همزمان در محل عاشق ژاله شده‌اند. این رقابت عشقی دردسرهایی را برای این خانواده و اطرافیان به وجود می‌آورد. شورانگیز طباطبایی در دومین سال ورودش به بازیگری، در نقش اول این فیلم حضور پیدا کرده بود و قرارگرفتنش در کنار سیدعلی میری که بازیگر سینمای کمدی بود، بازی او را دیدنی‌تر می‌کرد.

کنیز | فروغ | کامران قدکچیان | 1353

کامران قدکچیان از کارگردان‌های جوان اما دنباله‌رو فیلمفارسی سینمای ایران در دهه 50 بود. او برای نوآوری در کارش «کنیز» را با اقتباسی از فیلم «ربه‌کا» آلفرد هیچکاک ساخت. منتقدین سینمای آن دوران این پیچیدگی‌ها را برای فیلمفارسی مناسب نمی‌دانستند. چون اثر را گیج‌کننده می‌کرد و از بیان روان ماجرا فاصله می‌گرفت. اما این فیلم نشان داد می‌شود فیلمفارسی را هم با بازی درست با زمان و شخصیت‌ها ساخت. شورانگیز طباطبایی در این فیلم در نقش مکمل و حتی کاراکتری که در زمان حال داستان حضور ندارد، حاضر شد. طول نقش طباطبایی در این فیلم کم بود، اما قرارگرفتنش در کنار سعید راد و جمعی از بازیگران تئاتری مانند توران مهرزاد به این فرصت را داد تا قدرت بازیگریش را نشان دهد. او نقش فروغ زن گم‌شده‌ای را بازی می‌کرد که هیچ‌کس نمی‌دانست چه اتفاقی برای او افتاده.

مرد شب | نازی | اسماعیل پورسعید | 1353

«مردشب» یکی دیگر از فیلم‌های پرمخاطب شورانگیز طباطبایی است.

«مرد شب» دومین همکاری مشترک شورانگیز طباطبایی و سعید راد پس از «کنیز» و یکی از 10 فیلمی است که طباطبایی در سال 1353 بازی کرده. این فیلم کاملا براساس ساختارهای فیلمفارسی و درباره مضامینی مثل ناموس‌پرستی، جذابیت‌های زنانه و مملو از سکانس‌های زد و خورد و کاباره ساخته شده بود. شورانگیز در این فیلم نقش زنی را دارد که رقاصه کاباره است و به ابرام شخصیت اصلی فیلم با بازی سعید راد دل می‌بازد.

شبگرد | شوکت | امان منطقی | 1354

شورانگیز طباطبایی در فیلم «شبگرد» زوج رضا بیک‌ایمانوردی بود.

امان منطقی از کارگردان‌های سینمای فیلمفارسی بود که سعی می‌کرد شکل متفاوتی از سینما را به پرده سینماهای ایران برساند. «شبگرد» یکی از همین تلاش‌ها بود. او این فیلم را با برداشت از فیلم آمریکایی «ژیگو» ساخته بود. داستان زن رقاصه و آواره‌ای که توسط یک شبگرد لال و معلول از مشکلاتش نجات پیدا می‌کند. نقش زن رقاصه بر عهده شورانگیز بود و شبگرد را هم بیک‌ایمان‌وردی بازی می‌کرد. این فیلم داستان عمیق و قابل توجهی داشت. اما شگردهای ایرانیزه کردن آن، باعث افت داستان شده بود. طباطبایی در این فیلم به یک نماد معترض نسبت به وضعیت زنان خواننده و رقاصه تبدیل شده بود. شرایطی که به او این فرصت را می‌داد تا در یک فیلم جدی و درام بازی‌اش را بهتر به نمایش بگذارد.

چشمان بسته | شیرین | خسرو پرویزی | 1354

شورانگیز طباطبایی در فیلم «چشمان بسته» با چنگیز وثوقی هم‌بازی بود.

خسرو پرویزی کارگردانی بود که در سال 1352 شورانگیز طباطبایی را به سینمای ایران معرفی کرد. «چشمان بسته» از همکاری‌های مشترک این دو در سال‌های اوج شهرت و محبوبیت طباطبایی بود. او در این فیلم نقش متفاوتی را برعهده داشتو نقش یک دختر نابینا به نام شیرین که قرار است توسط عده‌ای از بین برود. طباطبایی با بازی در این فیلم نشان داد که می‌تواند در قابل کاراکترهای متفاوت هم قرار بگیرد. حتی بعد از همین فیلم بود که در مصاحبه‌ای اعلام کرد دوست دارد در فیلم‌های هنری هم حضور داشته باشد.

سرخپوست‌ها | شورانگیز | غلامحسین لطفی| 1357

فیلم «سرخپوست‌ها» درباره مشکلات سیاهی‌لشکرها در سینمای پیش از انقلاب بود. این فیلم سال 1357 ساخته شد و در بحبوحه انقلاب به اکران رسید. شورانگیز طباطبایی در این فیلم در نقش خودش یعنی بازیگری مشهور بازی می‌کرد. بیشتر داستان فیلم درباره شخصیتی به داود است که از شهرستان به عشق سینما به تهران می‌آِید. طباطبایی جزو شخصیت‌هایی است که داود در میان بازی به عنوان سیاهی لشکر با آن روبهرو می‌شود. این فیلم یکی از آثار متفاوت کارنامه کاری طباطبایی و از آخرین فیلم‌هایی است که او در آن بازی کرده.

گدای اشراف‌زاده | زهره | عزیزالله بهادری | 1357

«گدای اشراف‌زاده» آخرین فیلم کارنامه شور انگیز طباطبایی است .

از آخرین آثاری که شورانگیز طباطبایی در آن حضور پیدا کرد. او در این فیلم که براساس فیلمنامه‌ای از علیرضا داودنژاد ساخته شده بود، نقش یک دختر فقیر را برعهده داشت که طی یک سری اتفاقات به زندان می‌افتد. بارداری در زندان و شرایط زندگی در حبس، کاراکتر زهره را به شخصیت پرکار برای بازی تبدیل کرده بود. شورانگیز طباطبایی از این موقعیت استفاده کرد و بازی قابل توجهی در این فیلم از خود به نمایش گذاشت. «گذای اشراف زاده» از دیگر همکاری‌های مشترک شورانگیز و سعید راد بود.

منبع خبر