کاهش تاب‌آوری اجتماعی؛ از علل تا پیامدها و راهکارها

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،با افزایش نارضایتی‌های اجتماعی، خشونت‌های خانگی و اجتماعی، و نگرانی‌های فزاینده در خصوص سلامت روان، موضوع تاب‌آوری اجتماعی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جامعه ایران تبدیل شده است. کارشناسان علوم اجتماعی می‌گویند تاب‌آوری اجتماعی که به معنای توانمندی افراد در مقابله با چالش‌ها و تغییرات است، به شدت متاثر از شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می‌باشد.

فشار اقتصادی و تاثیر آن بر تاب‌آوری اجتماعی

طبق نظر امیر مغنی‌باشی، مددکار اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، تاب‌آوری اجتماعی یک پدیده چندعاملی است که هم به عوامل فردی و خانوادگی وابسته است و هم تحت تاثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی قرار دارد. وی اشاره می‌کند که فشارهای اقتصادی می‌تواند به شدت بر تاب‌آوری جامعه تاثیر بگذارد. بر اساس گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس، افزایش فشارهای اقتصادی و گرانی‌ها موجب کاهش اوقات فراغت و سرگرمی در خانواده‌ها شده و این امر پیش‌آگهی افزایش تنش‌های روحی و روانی، خشونت و مشکلات اجتماعی است.

گسست نسلی و کاهش تاب‌آوری در خانواده‌ها

مغنی‌باشی به تغییرات فرهنگی و گسست نسلی نیز اشاره می‌کند. به گفته وی، اختلافات در زبان و روش‌های تربیتی میان نسل‌ها و ناتوانی در برقراری گفت‌وگو می‌تواند به کاهش تاب‌آوری خانوادگی و اجتماعی منجر شود. این گسست نسلی در خانواده‌ها، مدارس و جامعه باعث بروز مشکلات و آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

نقش رسانه‌ها و مدیران در کاهش تاب‌آوری

رضا صفری‌شالی، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، نیز کاهش تاب‌آوری را ناشی از عملکرد برخی مدیران و همچنین فعالیت‌های رسانه‌ای می‌داند. به گفته وی، رسانه‌ها می‌توانند با ساختارهای خاص خود و ایجاد احساس ناتوانی در افراد، تاب‌آوری را کاهش دهند. علاوه بر این، عملکرد ضعیف مدیران که نتوانند به وعده‌های خود عمل کنند، نیز از دیگر عوامل کاهش تاب‌آوری است.

پیامدهای کاهش تاب‌آوری در جامعه

کاهش تاب‌آوری اجتماعی می‌تواند پیامدهای جدی همچون افزایش خشونت خانگی، اعتیاد، طلاق و حتی خودکشی را به همراه داشته باشد. مغنی‌باشی هشدار می‌دهد که کاهش تاب‌آوری اجتماعی نه تنها در سطح فردی، بلکه در سطح جامعه نیز اثرات منفی خواهد داشت و موجب بروز رفتارهای ضد اجتماعی خواهد شد.

راهکارهای افزایش تاب‌آوری اجتماعی

برای مقابله با این وضعیت و افزایش تاب‌آوری اجتماعی، مغنی‌باشی به آموزش مهارت‌های زندگی و حل مسئله از دوران کودکی و در خانواده و مدرسه تاکید می‌کند. به گفته وی، باید فرهنگ گفت‌وگو در سطح جامعه ترویج شود و افراد بیاموزند که در مواقع چالش‌برانگیز به جای خشونت، از گفتگو و راه حل‌های سازنده استفاده کنند.

نقش نهادهای رسمی و غیررسمی در ارتقای تاب‌آوری

صفری‌شالی معتقد است که برای افزایش تاب‌آوری اجتماعی، نهادهای رسمی باید با فراهم کردن شرایطی چون بهبود معیشت، اشتغال، بهداشت و درمان، و آموزش مهارت‌های زندگی گام بردارند. از سوی دیگر، نهادهای غیررسمی مانند رسانه‌ها و سازمان‌های مدنی نیز باید با برگزاری نشست‌ها و تولید محتوا به افزایش آگاهی جامعه کمک کنند.

کاهش تاب‌آوری اجتماعی در ایران ناشی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که پیامدهایی چون افزایش خشونت و مشکلات روانی را به همراه دارد. با این حال، با ارتقای مهارت‌های زندگی، بهبود شرایط معیشتی و ترویج فرهنگ گفت‌وگو می‌توان تاب‌آوری اجتماعی را در فرد و جامعه افزایش داد و به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک کرد.

منبع خبر