چالش‌های وزارت نفت و محیط زیست بر سر تالاب هورالعظیم

به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، تالاب هورالعظیم میان استخراج نفت و زندگی بندبازی می‌کند. در 14سال گذشته تالابی که به‌دلیل دسترسی نیروهای نظامی در زمان جنگ، به 2قسمت تقسیم شده بود به 5 قسمت تبدیل و بخش‌های زیادی از آن برای دسترسی به میادین نفتی خشکانده شده است. چند سالی است که بازگرداندن آب به تالاب هورالعظیم به چالش بین سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نفت تبدیل شده است. وزارت نفتی‌ها (شرکت مهندسی و توسعه نفت) می‌گویند ما در مورد حفاری در محیط تالابی بی‌تجربه بوده‌ایم و این بار در مخزن شماره یک، یعنی میدان نفتی سهراب که بین ایران و عراق مشترک است، می‌خواهیم با تجربه منحصر به فردی که به‌دست آورده‌ایم استخراج را با کمترین آسیب به محیط‌زیست انجام دهیم. سازمان حفاظت محیط‌زیست هم برداشت از این محدوده را منوط به شرایط سختگیرانه‌تری کرده است. البته نفتی‌ها چندین‌بار از طرق مختلف ازجمله مراجعه به شورای تأمین استان سعی کرده‌اند کار خود را بدون مجوز محیط‌زیست پیش ببرند.

احیای 60هزار هکتار از تالاب هورالعظیم

احمد لاهیجان‌زاده، معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست: سال1389، برای دسترسی به مناطق نفتی و حفاری در بستر تالاب، دریچه‌های مربوط به پل 75دهنه که معروف به شط علی است، بسته شد. با این کار و همچنین احداث جاده‌های جدید دسترسی به میادین و چاه‌های بخش‌های جنوبی تالاب به‌طور کلی خشک شد و در نتیجه این اقدامات، رطوبتی که تالاب در منطقه ایجاد می‌کرد به حداقل رسید و بخش عمده‌ای از تالاب تبدیل به کانون گردوغبار شد. جوامع محلی که عمدتا ماهیگیر و دامدار بودند، کم‌کم مجبور به مهاجرت به حاشیه اهواز شدند.

درمجموع 60هزار هکتار در مخزن 3 و 4 و 5 خشک شد و دامداری و ماهیگیر  به کلی از بین رفت. بعدها با پیگیری‌های بی‌شمار و همکاری قوه قضاییه، وزارت نفت را مجبور کردیم که دریچه‌ها را باز و علاوه بر آن در سایر نقاط ‌جاده‌ها نیز پل ارتباطی و زیرگذرهایی برای عبور آب ایجاد کند. 30پل بزرگ چند دهنه در روی پل اجرا   و همچنین قرار شد در صورت آبدار بودن تالاب، پروژه‌های نفتی را درون آب انجام دهد. بازگشایی این مسیر در سال1393 انجام شد و تالاب از سال1396 به حیات خود بازگشت. سیلاب سال آبی 98-97 نیز کمک زیادی به تالاب کرد و تمامی بخش‌های آن در ایران آبگیری شد. در حال حاضر حوضچه شماره 5 تالاب هنوز آبگیری نشده و تنها در مواقع سیلاب‌ها آبگیری می‌شود. بخش‌های اکوسیستمی مهم تالاب، یعنی مخزن‌های 1، 2 و 3 آبگیری شده‌اند. امسال این منطقه درگیر خشکسالی شدید شده است و امیدواریم در ماه‌های پیش‌رو بارش‌های خوبی در منطقه داشته باشیم. 

هیچ مجوزی برای سهراب صادر نشده است

 موسی مدحجی، مدیر اداره کل تالاب‌های خوزستان: تالاب هورالعظیم یکی از 3تالاب میان‌رودان است که قدمتی حدود 5هزار سال دارد. این تالاب به دلایل مختلف مثل جنگ 8ساله و جاده‌های دسترسی و اکتشاف نفت به 5مخزن تقسیم شده است. در مخزن شماره 1میدان نفتی سهراب قرار دارد. این میدان با کشور عراق مشترک است. حدود 17سال قبل، عراق چاه استخراج در این محدوده تاسیس کرد. طرح توسعه میدان سهراب در سال گذشته به کمیته ارزیابی ارسال و طی این مدت، 8مصوبه مهم در این کمیته تصویب شده است. مهم‌ترین بخش‌های این مصوبات شامل تهیه مطالعات ارزیابی، ارزیابی توان تاب‌آوری، انجام ارزشگذاری اقتصادی تالاب، بررسی آلایندگی‌ها و منابع آلاینده احتمالی و امکان‌سنجی توسعه میدان در قسمت ایران (در غرب مرزی) است. در حال حاضر، هیچ مجوزی برای طرح توسعه صادر نشده و تنها وضعیت موجود براساس 2چاه موجود است. مجوزی که به این 2چاه داده شده، مربوط به خط لوله‌ای به طول 47کیلومتر برای برداشت و انتقال نفت به واحدهای فرآوری میدان آزادگان است که هم‌اکنون برداشت نفت از میدان در حال انجام است.

اتهام خشک کردن تالاب ناعادلانه است

  محمد صارم‌پور، رئیس محیط‌زیست شرکت مهندسی توسعه نفت: برداشت نفت از تالاب در ایران یک پروژه خاص و منحصر به فرد است. وقتی ما وارد این حوزه شدیم هیچ شرکتی در ایران تجربه برداشت نفت از تالاب‌ها را نداشت. این منطقه نه کاملا محیط خشکی است و نه کاملا محیط آبی که عمق زیادی داشته باشد و ما بتوانیم دکل‌های نفتی دریایی با ارتفاع 20 تا 15متر را روی آن سوار کنیم. در تالاب عمق آب کمتر از 5 متر است و بعضا در مواقعی از سال هیچ آبی در آن وجود ندارد و باید پدهایی ایجاد کنیم که در سطح خشک کاربرد دارند.

ما در گذر زمان به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم زیر جاده‌ها و پدهایی که نصب می‌کنیم، کانال‌هایی ایجاد کنیم که به تبادل آب کمک کنند؛ به این صورت که آبی که از یک طرف جاده می‌آید، از دریچه‌ها از طرف دیگر هم جریان یابد. تجربه‌هایی که در میادین نفتی مانند آزادگان و یاران کسب کردیم، به ما آموخت که باید با کمترین آسیب به محیط، بیشترین بهره‌برداری را از منابع نفتی داشته باشیم.   خشک شدن تالاب هورالعظیم ناشی از برداشت نفت نیست و در حقیقت، علت اصلی مشکلات این تالاب، عدم‌تأمین حقابه است. تا زمانی که آب به تالاب وارد نشود، نمی‌توان از احیای آن صحبت کرد. در سال 1398، سیلی که آمد نشان داد که وقتی آب به تالاب می‌رسد، این محیط به‌طور طبیعی زنده می‌شود. بعد از سیل نیز ما حدود 1500میلیارد تومان برای بازسازی پدها، جاده‌ها و خطوط لوله‌ای که آسیب دیده بودند، هزینه کردیم. اتهاماتی که به برداشت نفت از تالاب وارد می‌شود، ناعادلانه است. ما در تلاشیم تا هم نفت را برداشت و هم از محیط‌زیست محافظت کنیم. 

منبع خبر