وقتی فقر آمار اعتیاد را افزایشی کرد

به گزارش سلامت نیوز به نقل از اطلاعات، سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت چالش اصلی مقابله با اعتیاد را عدم آگاهی کافی مردم دانست و گفت: نگرشی که جامعه نسبت به این موضوع دارد، باید اصلاح شود.

دکتر محمدرضا شالبافان در این زمینه ادامه داد: مشکلات اصلی در مبارزه با اعتیاد شامل تغییر الگوی مصرف مواد، کمبود آگاهی عمومی و تامین بودجه‌ بیشتر برای برنامه‌های پیشگیری و کاهش آسیب است لذا برای غلبه بر این چالش‌ها، باید همکاری بین نهادهای مختلف افزایش یابد، برنامه‌های آموزشی گسترده‌تر شود و بودجه‌ بیشتری به این حوزه اختصاص یابد. همچنین، استفاده از تجربیات موفق سایر کشورها و نوآوری در برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند به کاهش اعتیاد کمک کند.

لزوم تقویت همکاری های بین بخشی

وی درباره چگونگی تقویت همکاری بین بخش های دولتی و خصوصی در موضوع مقابله با اعتیاد تصریح کرد: در ایران، ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان نهادی فراسازمانی مسئولیت هماهنگی های بین بخشی را بر عهده دارد. تصور می کنم با ساز و کارهای چیده شده و با حضور افرادی که در مناصب مختلف این ستاد قرار دارند، در دولت چهاردهم شاهد افزایش همکاری بین بخش‌های مختلف خواهیم بود. بخش خصوصی و نهادهای مردمی مانند خیریه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی هم می‌توانند در این زمینه کمک کنند. اگر به این بخش‌ها به عنوان یک ساز و کار کلی ارزش داده شود، مطمئناً تمایل بیشتری برای ورود به این حوزه خواهند داشت. سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت همچنین اظهار داشت: افراد مبتلا به سوءمصرف مواد و خانواده‌های آنان‌  باید در مراحل ابتدایی درمان، به طور خود معرف درخواست کمک کنند.

وی بابیان این که  هر چقدر کیفیت زندگی افراد در جوامع بهتر شود، گرایش به سوءمصرف مواد به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد ادامه داد: به هر حال، استرس‌های مختلفی که در جامعه وجود دارد همچون مشکلات اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند جامعه را به سمت مصرف مواد سوق دهد  که این مساله نگرانی‌جدی ماست.شالبافان درباره موضوع جلوگیری از ورود مواد مخدربه کشور هم گفت: این موضوع بیشتر در حیطه مسئولیت ستاد مبارزه با مواد مخدر است، زیرا به کاهش عرضه مواد مربوط می‌شود.

شناسایی افراد مبتلا از طریق مراکز جامع سلامت

وی در بخش دیگری از گفتگو درباره شناسایی افراد مبتلا هم توضیح داد: در وزارت بهداشت، شناسایی افراد معتاد از طریق مراکز جامع سلامت انجام می‌شود. افرادی که برای دریافت خدمات مختلف به این مراکز مراجعه می‌کنند، تحت غربالگری مصرف مواد، الکل و دخانیات قرار می‌گیرند. طی سال گذشته، حدود ۸۰درصد از افرادی که پرونده داشتند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. افرادی که نتیجه غربالگری آنان‌ مثبت باشد، برای دریافت خدمات تکمیلی و تخصصی به مراکز مربوطه ارجاع داده می‌شوند. این روش، شیوه اصلی شناسایی و موردیابی وزارت بهداشت در بخش معاونت بهداشتی است. البته باید توجه داشت که این روش مبتنی بر اظهارات خود فرد است و ممکن است برخی افراد به دلایل مختلف، اطلاعات دقیقی ارائه ندهند.

برنامه های پیشگیری و درمان

وی در زمینه برنامه‌های فعلی وزارت بهداشت برای پیشگیری و درمان اعتیاد توضیح داد: برنامه‌های پیشگیری از مصرف مواد مخدر، دخانیات و الکل در حیطه‌  معاونت بهداشتی و دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد در حال برنامه‌ریزی است. این برنامه‌ها با همکاری نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور در مراکز بهداشتی-درمانی و مراکز جامع سلامت اجرا می‌شود . سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت ادامه داد: مراقبین سلامت و کارشناسان سلامت روان، برنامه‌های مختلفی را اجرا می‌کنند که اثربخشی آنها در مطالعات جهانی تائید شده است. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به آموزش خانواده‌ها در زمینه‌های مرتبط با فرزندپروری و مهارت‌های زندگی اشاره کرد. نوجوانان در مقاطع سنی مختلف توسط مراقبین سلامت و کارشناسان سلامت روان در مراکز بهداشتی و مراکز جامع سلامت آموزش می‌بینند. این برنامه‌ها به صورت گروهی اجرا می‌شوند تا بهره‌وری آن‌ها افزایش یابد.

شالبافان تصریح کرد: در حوزه درمان سوءمصرف مواد مخدر و اعتیاد، برنامه‌ریزی‌ها به صورت تخصصی توسط معاونت درمانی وزارت بهداشت انجام می‌شود. به عنوان مثال، مراکز ترک اعتیاد یا متادون درمانی (که قبلاً با این نام شناخته می‌شدند) و سازوکارهای قانونی مرتبط با آنها در این معاونت برنامه‌ریزی می‌شود، در حالی که برنامه‌های پیشگیری و کاهش آسیب تحت نظارت معاونت بهداشتی اجرا می‌شود.
 هر میزان بودجه، کافی نخواهد بود

وی درباره بودجه در نظر گرفته شده برای این فعالیت ها اظهار داشت: بودجه‌  برنامه‌های کاهش آسیب به صورت متمرکز و یکجا منتقل نمی‌شوند. این بودجه‌ها توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر برنامه‌ریزی می‌شوند و بسته به برنامه‌ها و سازمان‌های درخواست‌کننده، ارقام متفاوتی دارند. به طور کلی، بودجه‌های مرتبط با سلامت و مواد مخدر کمابیش تأمین می‌شود، اما با توجه به گستردگی مساله پیشگیری به ویژه در کشور ما، هر میزان بودجه‌ای که اختصاص داده شود، کافی نخواهد بود.

سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه حجم بالای جمعیت مخاطب  به ویژه در گروه‌های پرخطر مانند نوجوانان، نیاز به بودجه‌ بیشتری  دارد، افزود:   باید تلاش کنیم   فعالیت‌های بیشتری در زمینه پیشگیری  به ویژه برای نوجوانان و جوانان که در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند، انجام دهیم. امیدواریم با همکاری سایر نهادها، شاهد کاهش آسیب‌های سلامت روانی و اجتماعی از جمله اعتیاد باشیم.

تغییر الگوی مصرف مواد

شالبافان در زمینه آمار کلی معتادان و روند تغییرات آن در سال‌های اخیر  توضیح داد: آمار کلی معتادان بر اساس مطالعات مختلف، متفاوت است. ستاد مبارزه با مواد مخدر آمار رسمی را در اختیار دارد؛ اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر تغییراتی در الگوی مصرف مواد ایجاد شده است. برای مثال، مصرف مواد از مواد افیونی به سمت مواد دیگر تغییر کرده است. امیدواریم با برنامه‌ریزی‌ها و نوآوری‌های جدید، بر اساس تجربیات سایر کشورها و جوامع مشابه، بتوانیم با کمک سایر نهادها، روند اعتیاد را کاهش دهیم.

وی درباره اقداماتی که برای کمک به خانواده‌های معتادان انجام می‌شود، توضیح داد: در معاونت بهداشتی دانشگاه‌ها و مراکز جامع سلامت، پس از غربالگری افراد برای مصرف مواد، در صورت مثبت بودن نتیجه و قرار گرفتن افراد در معرض خطر، برنامه‌های آموزشی برای خانواده‌های آنها ارائه می‌شود.  این برنامه‌ها شامل آموزش مهارت‌های زندگی و توانمندسازی نوجوانان است. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی، کمبود آگاهی برخی افراد برای پذیرش و پیگیری این برنامه‌ها  ست که اثربخشی آنها را کاهش می‌دهد . شالبافان درباره نوع حمایت‌هایی که برای کارآفرینی و اشتغالزایی افراد در حال بهبود انجام می‌شود، اظهار داشت: فعالیت‌های مرتبط با توانبخشی، کارآفرینی و اشتغالزایی عموماً در حیطه‌  سازمان بهزیستی تعریف می‌شود و خوشبختانه برنامه‌ریزی‌های خوبی در این زمینه انجام شده است.

وی در پایان گفت: رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی و تغییر نگرش جامعه نسبت به اعتیاد و سلامت روان ایفا کنند. با اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده، می‌توانیم گام‌های مؤثری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی برداریم .

منبع خبر