وقتی حمایت از معلولان شعاری بیش نیست

به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد، طبق اعلام دو روز قبل معاون حمایت کمیته امداد، بنا به قانون بودجه 1404 مستمری ماهانه مددجویان تحت پوشش این نهاد حمایتی در سال جدید 40درصد افزایش خواهد یافت و به ازای تعداد مددجو در خانواده، از یک میلیون و 400 هزار تومان (خانواده دارای یک مددجو) تا 4 میلیون و 410 هزار تومان (خانواده دارای 5 مددجو یا بیشتر) خواهد بود. با توجه به اینکه میزان مستمری برای مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور، ارقامی یکسان با رشد برابر است، مستمری مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور هم اعدادی مشابه دریافتی مددجویان کمیته امداد خواهد بود که نتیجه چنین اتفاقی این است که در سال 1404 هم کیفیت زندگی مددجویان تحت پوشش نهادهای حمایتی، بهبودی نخواهد داشت.

جمعیت زیر خط فقری که از تبعیض قانونی

رنج می‌برند

جمعیت تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، دو گروه هستند؛ گروه مستمری‌بگیر که به صورت موقت یا دائمی، قادر به اشتغال و درآمدزایی نیستند و گروهی که علاوه بر مستمری یا بدون دریافت مستمری، از حمایت‌های شغلی، مسکن، تحصیلی و درمانی هم بهره مند می‌شوند. طی سه سال اخیر، تعداد مددجویان مستمری بگیر تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور افزایش یافته و آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از سال 1400 به موازات رشد تورم، کاهش قدرت خرید خانوارها، گرانی تامین معاش و از دست رفتن تناسب درآمد و مخارج برای 7 دهک درامدی کشور، تعداد خانوارهای تحت پوشش این دو نهاد حمایتی کاهش محسوسی نداشته است. بهمن پارسال، مسوولان کمیته امداد اعلام کردند که بیش از 2 میلیون و 349 هزار خانوار با جمعیت حدود 5 میلیون نفر را تحت پوشش دارند که از جمعیت 5 میلیون نفری تحت پوشش انواع خدمات حمایتی، بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر نیازمند حمایت معیشتی و مستمری‌بگیر این نهاد هستند. سه‌شنبه هفته جاری، معاون حمایت کمیته امداد گفت که در حال حاضر ۲ میلیون و ۳۱۷ هزار خانوار تحت حمایت کمیته امداد هستند در حالی که بیشترین خانوار تحت حمایت، خانوار یک نفره و ۲ نفره، ۴۸درصد خانواده‌ها ساکن در مناطق شهری، ۵۶درصد جمعیت تحت پوشش، زنان، ۲۵درصد مددجویان زیر ۲۰ سال، ۴۲درصد بین ۲۰ تا ۶۰ سال و ۳۳ درصد بالای ۶۰ سال هستند.

بهمن پارسال هم، سازمان بهزیستی کشور از پوشش حمایتی برای یک میلیون و 542 هزار خانوار خبر داد و اعلام کرد که در فاصله سال 1400 تا 1402 حدود 500 هزار خانوار به جمعیت تحت پوشش این نهاد حمایتی اضافه شده است. تا آبان امسال، جمعیت مددجویان مستمری‌بگیر سازمان بهزیستی (طبق اعلام سازمان هدفمندی یارانه‌ها) حدود یک میلیون و 497 هزار و 693 نفر بود که دو روز قبل، رییس سازمان بهزیستی کشور خبر داد تعداد این جمعیت به یک میلیون و 600 هزار نفر رسیده و 50 هزار نفر هم در نوبت ورود به چرخه دریافت مستمری قرار دارند و تا زمان تامین اعتبار، باید منتظر بمانند. نکته مهم این است که حمایت‌های معیشتی و مستمری پرداختی برای مددجویان تحت پوشش هر دو نهاد، تامین‌کننده معاش این افراد نیست و با ارقام خط فقر رسمی فاصله بسیاری دارد.

سال 1401 در حالی که وزارت تعاون در گزارش رسمی خود، سرانه خط فقر را 2 میلیون و 800 هزار تومان اعلام کرد، به هر مددجوی تحت پوشش کمیته امداد یا سازمان بهزیستی کشور، 420 هزار تومان به عنوان مستمری ماهانه پرداخت می‌شد. دی ماه امسال که تورم نقطه‌ای 35 قلم مواد خوراکی در مناطق شهری از یک تا صددرصد رشد داشت و بنابراین، باید بسیاری از مواد خوراکی مفید یا حتی با ارزش معمولی را از یک تا صددرصد گران‌تر از دی ماه پارسال می‌خریدیم، مستمری پرداختی به مددجوی تحت پوشش کمیته امداد یا سازمان بهزیستی کشور، همان رقم ثابتی بود که با یک افزایش 30درصدی نسبت به سال 1402 و با رقم کمتر از یک میلیون تومان تعیین شد و خانواده‌ای با دو مددجو کمتر از یک میلیون و 420 هزار تومان، سه مددجو کمتر از دو میلیون تومان، 4 مددجو حدود دو میلیون و 550 هزار تومان و 5 مددجو یا بیشتر هم سه میلیون و 150 هزار تومان مستمری دریافت کرد.

هفته‌های پایانی پارسال هم مسوولان کمیته امداد اعلام کردند که در هر ماه از سال 1402 به هر خانواده یک نفره (یک مددجو) برای هر ماه 770 هزار تومان، خانواده دو نفره یک میلیون و 90 هزار تومان، خانواده سه نفره، یک میلیون و 525 هزار تومان، خانواده 4 نفره یک میلیون و 960 هزار تومان و خانواده 5 نفره یا بالاتر دومیلیون و 410 هزار تومان به عنوان مستمری پرداخت شده است. حالا این‌طور که مسوولان هر دو نهاد حمایتی گفته‌اند، این ارقام برای سال آینده 40درصد افزایش خواهد داشت یعنی در سال 1404 به خانواده دارای یک مددجو (تحت پوشش کمیته امداد یا سازمان بهزیستی کشور) برای هر ماه حدود یک میلیون و 400 هزار تومان، دو مددجو یک میلیون و 988 هزار تومان، 3 مددجو 2 میلیون و 800 هزار تومان، 4 مددجو 3 میلیون و 577 هزار تومان و 5 مددجو یا بیشتر، 4 میلیون و 410 هزار تومان به عنوان مستمری پرداخت خواهد شد.

این اعداد، تاکنون تاثیری در نجات این جمعیت از فقر نداشته و بنابراین، مجموع مددجویان تحت پوشش هر دو نهاد، پرشمارترین جمعیت زیرخط فقر کشور هستند که دولت‌ها تاکنون در بهبود شرایط زندگی‌شان ناموفق بوده‌اند. روز دوشنبه، سیدجواد حسینی؛ رییس سازمان بهزیستی کشور در نشست خبری خود در توضیح حمایت موسوم به «مستمری» برای جمعیت تحت پوشش، ضمن اعلام افزایش تعداد نیازمندان دریافت مستمری افزود: «افزایش روزانه ضریب جینی (معیار نابرابری درآمد یا ثروت در طبقات مختلف اقتصادی جامعه) و رشد شکاف طبقاتی و شیوع فقر قابل انکار نیست و هر چه این وضع تداوم داشته باشد به تعداد جمعیت مددجویان ما هم اضافه خواهد شد. سالانه 67 هزار معلولیت ناشی از تصادفات داریم که این اتفاق هم جمعیت مددجویان ما را افزایش می‌دهد و حتی اگر سایر دستگاه‌ها و سازمان مسوول نتوانند خدمات با کیفیت و به موقع ارائه دهند، جمعیت مددجویان سازمان بهزیستی و کمیته امداد اضافه می‌شود.» به صحبت‌های رییس سازمان بهزیستی البته باید نکته دیگری را هم اضافه کرد و آن، تخلف دولت‌ها از اجرای تکالیف قانونی به عنوان یکی از مولفه‌های موثر در فقیرتر شدن جمعیت تحت پوشش این نهاد حمایتی است. طبق اعلام سازمان بهزیستی کشور، امسال حدود نیمی از جمعیت مستمری‌بگیر و تحت پوشش این نهاد حمایتی و رقمی معادل 690 هزار نفر، افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید بوده‌اند.

طبق ماده 27 اصلاحیه قانون حمایت از معلولان که از سال 1396 به اجرا درآمده، مقرر بوده و هست که هر ساله مستمری افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور، معادل حداقل دستمزد مصوب در شورای عالی کار افزایش یابد. ماده 27 این قانون از اولین سال فعالیت دولت دوازدهم لازم‌الاجرا بود ولی تا امروز که پنجمین ماه فعالیت دولت چهاردهم به پایان رسیده هم، شاهد اجرای این تکلیف قانونی نیستیم چنان‌که در اولین سال اجرای ماده 27 قانون حمایت از معلولان (سال 1397) حداقل دستمزد حدود یک میلیون و 100 هزار تومان بود ولی مستمری 162 هزار تومانی به مددجویان دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور پرداخت می‌شد.

در اولین سال فعالیت دولت سیزدهم (1401) حداقل دستمزد حدود چهار میلیون و 100 هزار تومان بود ولی مددجویان دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی 420 هزار تومان مستمری ماهانه می‌گرفتند.

هنوز حداقل دستمزد سال 1404 تعیین نشده ولی دولت سیزدهم و مجلس در قانون بودجه امسال هم این تکلیف قانونی را نادیده گرفتند و با وجود آنکه حداقل مزد مصوب شورای عالی کار برای سال جاری حدود 7 میلیون و 100 هزار تومان بود، در طول 11 ماه اخیر به هر مددجوی دارای معلولیت شدید و خیلی شدید از جمع 690 هزار نفری تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور، 993 هزار تومان به عنوان مستمری پرداخت شد.

البته توضیح رییس سازمان بهزیستی در توجیه قانون‌شکنی دولت این است که پولی برای اجرای این ماده قانونی وجود ندارد و روز دوشنبه هم در پاسخ به خبرنگاران منتقد اجرا نشدن قانون جامع حمایت از معلولان و به ‌خصوص، نادیده گرفتن تکالیف قانونی ماده 27 این قانون گفت: «نمی‌توانیم بگوییم قانون اجرا نشده بلکه باید بگوییم که قانون، ناقص اجرا شده و البته اجرای ناقص قانون بهتر از اجرا نشدن قانون است. ما در کشور 12 هزار قانون و بیش از 170 هزار آیین‌نامه و 47 سند راهبردی داریم و یکی از این قوانین هم قانون جامع حمایت از معلولان است. آنچه شاهدیم این است که بین تدوین قانون و اجرای قانون فاصله وجود دارد. آنچه در مورد ماده 27 قانون جامع حمایت از معلولان می‌توان گفت این است که ما با سه بحث در بودجه مواجهیم؛ بودجه مورد نیاز اجرای قانون، بودجه پیش‌بینی شده برای اجرای قانون و بودجه تخصیص یافته برای اجرای قانون.

بودجه موردنیاز اجرای ماده 27 در سال جاری، 40هزار میلیارد تومان بوده ولی در قانون بودجه امسال 2.2 میلیارد تومان به ماده 27 اختصاص داده شد و میزان تخصیص ازهمین رقم مصوب تا پایان سال هم معلوم نیست. برای سال 1404 هم 48 هزار میلیارد تومان برای اجرای ماده 27 قانون جامع حمایت از معلولان نیاز داریم ولی در قانون بودجه 1404 به صورت غیررسمی 5 هزار میلیارد تومان به اجرای ماده 27 اختصاص یافته و تا زمان تصویب نهایی قانون بودجه هم معلوم نیست این عدد چه تغییری داشته باشد.» این اظهارات رییس سازمان بهزیستی کشور درحالی که برخی نمایندگان مجلس طی ماه‌های اخیر به وزیر تعاون تذکر داده و خواستار اجرای ماده 27 قانون جامع حمایت از معلولان شده‌اند چنان‌که روزهای پایانی آذر امسال و در هفته گرامیداشت افراد دارای معلولیت، نماینده مردم بابل از تذکر خود وزیر تعاون خبر داد و گفت: «لازم است وزیر تعاون، جهت رفاه حال افراد دارای معلولیت باتوجه به کرامت انسانی به شایسته‌ترین شکل ممکن حقوق افراد دارای معلولیت را تامین کند.

متاسفانه دولت‌ها نسبت به اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان بی‌توجهی می‌کنند و با کمال تاسف کمترین اجرا در بخش‌هایی از این قانون را شاهدیم در حالی که بر کسی پوشیده نیست که اجرای قانون حمایت از معلولین از جمله تکالیف و وظایف دولت است اما متاسفانه تاکنون هر مسوولی که سکان هدایت وزارت تعاون را در دست گرفته، در ابتدا با شعارهایی امیدهایی در دل معلولان ایجاد کرده است. طبق قانون یاد شده، دولت موظف است کیفیت زندگی معلولان را ارتقا و شرایط حضور این قشر را در جامعه به نحوی شایسته و مطلوب بهبود بخشد. ماده 27 قانون فوق در خصوص تکلیف دولت نسبت به پرداخت کمک هزینه معیشت افراد دارای معلولیت بر حسب حداقل دستمزد سالانه تاکنون اجرایی نشده که با نقض صریح و آشکار قانون مواجه هستیم.»

رییس سازمان بهزیستی البته در اشاره غیرمستقیم از بی‌توجهی سایردستگاه‌ها به تکالیف قانونی مرتبط با جمعیت هدف این سازمان حمایتی هم انتقاد کرد وقتی گفت که مقرر بوده درصدی از جریمه‌های رانندگی بابت معلولیت‌های ناشی از تصادفات به سازمان بهزیستی کشور پرداخت شود و تا امروز، به دلیل نهایی نشدن قانون بودجه 1404، هنوز این تکلیف هم تصویب نشده است.

اختصاص بخشی از جریمه‌های رانندگی به سازمان بهزیستی به عنوان درآمدی برای حمایت از معلولیت‌های ناشی از تصادفات از سال 1399 در قانون بودجه منظور شد و در این سال مقرر بود که تا سقف 200 میلیارد تومان درآمد حاصل از افزایش 2درصدی جریمه‌های رانندگی برای هزینه‌های معلولان شدید و خیلی شدید و ضایعه نخاعی ناشی از تصادفات رانندگی و پیشگیری از معلولیت دراختیار سازمان بهزیستی کشور قرار بگیرد. در سال 1400 باوجود آنکه جریمه‌های رانندگی 5 درصد افزایش داشت ولی سقف آنچه باید به حساب سازمان بهزیستی واریز می‌شد از 200 میلیارد تومان فراتر نرفت. حالا هم که تعداد معلولیت‌های ناشی از تصادفات به 67 هزار مورد در سال افزایش یافته، نه‌تنها گزارشی از ارقام واریزی حاصل از این محل به حساب سازمان بهزیستی کشور که متولی حمایت از افراد دارای معلولیت است، موجود نیست و تا امروز، دستگاه‌های مسوول درباره تکالیف خود برای واریز این ارقام به حساب سازمان بهزیستی توضیحی نداده‌اند. رییس سازمان بهزیستی می‌گوید هنوز به دلیل نهایی نشدن فرآیند تصویب قانون بودجه 1404 سهم این نهاد حمایتی از جریمه‌های رانندگی برای حمایت از معلولیت ناشی از تصادفات رانندگی هم مشخص نشده است.

منبع خبر