هجوم روانشناسی زرد در فضای مجازی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شهروند،  روانشناسی در ایران به عنوان یک رشته علمی و کاربردی، در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. با تأسیس دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در دهه‌های اخیر، روانشناسی به عنوان یک رشته تحصیلی رسمی شناخته شده است در ادامه با ایجاد مؤسسات پژوهشی و مراکز تحقیقاتی تخصصی در حوزه روانشناسی رشد و توسعه این رشته بیش از پیش جدی گرفته شد. در همین فاصله بود که با ظهور و گسترش شبکه‌های اجتماعی، محتواهای این تخصص به شکلی عمومی منتشر شد. این اقدام از همان ابتدا موافقان و مخالفان بسیاری به همراه داشت. در این گزارش به مناسبت انتشار آخرین فهرست به‌روزرسانی شده سازمان روانشناسی و مشاوره ایران، نگاهی داریم بر محتواهای منتشرشده روانشناسی در فضای مجازی و تشخیص محتوای زرد و مفید این تخصص از یکدیگر. همچنین در ادامه نیز با مریم اخلاقی‌پور، مولف کتاب‌های روانشناسی تربیتی که در انجمن روانشناسی ایران نیز عضویت دارد به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

ماجرا چه بود؟

همه‌چیز از انتشار فهرست روانشناس‌های قلابی توسط روابط‌عمومی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در بهار ١٤٠١ آغاز شد. فهرستی که حسابی خبرساز شد. اما تفاوت فهرست‌ اخیر منتشر شده در زمستان ١٤٠٣ نسبت به دوران گذشته به‌روزرسانی و اضافه شدن نشانی  دقیق صفحات اینستاگرامی تمامی روانشناس‌نماهای یاد شده در فهرست است. از ماهان تیموری تا انوشه!
در بخش انتهایی اطلاعیه نظام روانشناسی و مشاوره کشور آمده است:« به اطلاع مردم عزیز کشورمان می‌رساند، طبق تبصره ٣ماده ٤ و ماده ٥ قانون تشکیل سازمان، از مراجعه به افراد فاقد شماره نظام روان شناسی و مشاوره جهت مشاوره روان شناسی یا کلاس‌های آموزشی حضوری و آنلاین خودداری نمایید. در ضمن این لیست اولیه است. سایر افراد فاقد مجوز در آینده به روز رسانی خواهند شد…» در ادامه این مسیر با مریم اخلاقی‌پور، روانشناس تربیتی، مولف آثار این رشته و عضو انجمن روانشناسان ایران گپ مفصلی زدیم که می‌خوانید.

روان شناسان زرد چگونه در فضای مجازی مطرح شدند؟

به تازگی بین عموم مردم ساخت محتوا و به اشتراک‌گذاشتن موضوعات روانشناسی باب شده است. دلیل این استقبال و افزایش تولیدمحتوا، بالارفتن آمار روانشناسی عمومی است. روانشناسی زرد علم روانشناسی را عمومیت می‌دهد. آن هم بدون هیچ بینش و منبع موثقی. جسارت به همه ما داده می‌شود تا تبدیل به روانشناس‌نما بشنویم. به خود اجازه می‌دهیم تا درباره هر موضوع و مسئله‌ای بدون مطالعه پیشینه فرد و رفتارهای او یک نسخه را به تمام افراد تعمیم دهیم و حتی تشخیص و درمان خودسرانه برای مراجعان قائل شویم.
رعایت تعادل در این مرحله اهمیت بالایی دارد. چرا که این اتفاق باعث رشد اعتماد به نفس کاذب و تایید رفتارها و تشخیص روانشناس‌نماها می‌شود. در این مواقع است که این افراد معتقدند مطالعات عمومی آن‌ها برای تشخیص و درمان کفایت می‌کند. حتی معتقدند که باید با عنوان «روانشناس تجربی» از آن‌ها یاد شود.
نباید از یاد ببریم که احساسات طبیعت بشر است و تمامی عواطف و احساسات او ارزشمند و مهم هستند. احساساتی که نباید سرکوب یا دست‌کم گرفته شوند. در صورتی که فرد به احساساتش اهمیت ندهد ناامیدی، خشم و افسردگی او را فرا می‌گیرد.

تفاوت محتوای روان‌شناسی علمی و زرد چیست؟

غالب محتوای روان‌شناسان زرد معطوف به خوش‌بینی بی‌کران، تلاش بی‌وقفه، درخشیدن در محدودیت و کمبود امکانات است. حتی معتقدند که فکر کردن به رخدادهای گوناگون مقدمه و دلیلی بر تحقق آن‌هاست… مجموعه‌ای از همین گزاره‌های بی‌آلایش استقبال بالای دنبال‌کنندگان را به همراه دارد. چرا که مقدمه و اصل چنین اتفاقی تنها «تصور» آن است. یکی از تفکرات اشتباهی که در این میان باب شده است گزاره مشهور:«هرچیزی که تو را نکشد؛ قوی‌ترت می‌کند…» است! هرگز نباید تروماها و آسیب‌های روحی را به حال خود رها کنیم؛ باید درمان به فکر درمان بود و همچنان امیدوار برای حال بهتر تلاش کرد.
  آیا روانشناسان زرد می‌توانند افراد را از دسترسی به اطلاعات صحیح دور کنند؟
بله. در این مسیر روانشناس‌نماها باعث سوق‌دادن افراد به مدینه فاضله‌ای آرمانی و غیرواقعی می‌شوند. ورود به جهانی مجازی با گزاره‌هایی کلیشه‌ای و غیرعلمی که صرفا روی کاغذ گیرا و جذاب جلوه می‌کنند اما هرگز نه التیامی بر زخم‌ها و امراض مراجع‌اند و نه قرار است به تمام افراد تعمیم داده شوند. قدرتی بی‌کران با گزاره‌هایی که معتقدند حتی غیرممکن هم ممکن است.

روش اغلب روانشناس‌نماها برای ادامه این مسیر چیست؟

برگزاری همایش‌ها و نشست‌های میلیونی یکی از علل پذیرش روانشناسی زرد نزد عموم مردم است. از طرفی، وقتی در ایران هزینه خدمات روانشناسی بالاست، توجه افراد به دنبال کردن روانشناس‌نماها و اطلاعات غیرعلمی و رایگان جلب می‌شود. به همین خاطر استقبال از چنین گزاره‌هایی نیز بدیهی‌ست. افراد بدون توجه به این نکته که روان‌شناس‌نما صرفا با این روش‌ها موقتا مراجع را خشنود و راضی می‌کند، به درمان ارزان و غیرعلمی تن می‌دهد. استمرار این دور باطل باعث اعتیاد دنبال‌کنندگان به محتوای زرد شده و تنها راه رضایت مجدد را در پناه بردن به چنین گزاره‌هایی می‌داند. در این مواقع اثربخشی کلام از بین رفته و برآیند چنین مسیری حس ناامیدی و نارضایتی از خود در مواجهه با دیگران است.

رواج روانشناسی زرد  چه تبعاتی برای جامعه دارد؟

تبعات چنین تفکر و برخوردی، گمراهی و آزمودن راه‌های غلطی است که هزینه‌های بسیاری بر روان مراجعان دارد. هنگامی که افراد با خوشبینی سمی و همیشگی بازهم نتیجه دلخواه را کسب نکنند دچار ضعف در خودباوری می‌شوند و همچنان خود را در محقق نشدن اهداف مدنظر مقصر می‌دانند. چنین نتیجه‌ای باعث افزایش افسردگی و اضطراب در جامعه می‌شود. درواقع همان رفتاری که برای درمان فرد معرفی شده حالا اختلال تازه‌ای به او اضافه کرده و حتی باعث پیچیده‌تر شدن روند درمان او شده است.

به نظر شما راهکار مقابله با روانشناس نماها چیست؟

آگاهی به مردم و رفتار قضایی با تولیدکنندگان محتوای روان‌شناسی زرد در اینستاگرام یکی از راهکارهای مقابله با محتوای آسیب‌زننده بر روان مردم است. اتفاقی که ثروت و شهرت روانشناس‌نماها را به دنبال دارد اما سلامت عموم مردم را هدف گرفته است.

منبع خبر