نقش ناچیز کوره بلند در تولید فولاد ایران/ تنها ۱۵ درصد تولید فولاد به زغال‌سنگ متکی است

اقتصادآنلاین _ باران شاکری: سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین درباره طرحی که در مجلس برای تصویب قانون جامع معادن زغال‌سنگ ارائه شده، اظهار کرد: در حال حاضر این موضوع در ابتدای مسیر خود قرار دارد و تنها به‌صورت کلی به آن پرداخته شده است؛ برخی جزئیات نیز مطرح شده اما هنوز به‌طور کامل وارد مباحث دقیق‌تر آن نشده‌اند.

وی افزود: از یک‌سو، ما از چنین طرح‌هایی استقبال می‌کنیم، چرا که در هر صورت تلاش‌هایی برای حمایت از معادن زغال‌سنگ صورت می‌گیرد اما از سوی دیگر، این طرح یک‌سری ضوابط، الزامات و تکالیفی را برای معادن زغال‌سنگ در نظر گرفته که بسیاری از آن‌ها عملاً قابلیت اجرایی ندارند.

صمدی ادامه داد: امیدواریم در ادامه مسیر، این طرح پخته‌تر شود و در نهایت به خروجی مثبتی منجر گردد البته در خصوص جزئیات این طرح، با انجمن زغال‌سنگ مشورت خاصی صورت نگرفته و ما تنها پس از مدتی از وجود چنین موضوعی مطلع شدیم.

صمدی در ادامه گفت‌وگو درباره وضعیت صنعت زغال‌سنگ در سال جاری اظهار داشت: با روند کنونی کشور و سیاست‌های دولت، شرایط همانند سال گذشته خواهد بود و تغییری در وضعیت ایجاد نخواهد شد حتی به نظر می‌رسد روند نزولی تولید ادامه خواهد داشت؛ به‌عنوان نمونه، تولید کنسانتره زغال‌سنگ در سال ۱۴۰۲ حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن بود، اما در سال ۱۴۰۳ این عدد به حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسید، یعنی کاهشی بیش از ۲۰ درصد.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به تداوم وضعیت فعلی و عدم اتخاذ تصمیمات مؤثر در راستای بهبود صنعت زغال‌سنگ، نمی‌توان انتظار داشت که مشکلات موجود مرتفع شوند و در شرایط کنونی، تنها نقطه امید، بحران ناترازی انرژی در کشور است؛ بحرانی که ممکن است آن‌چنان فشار مضاعفی بر بخش‌های مختلف وارد سازد که در نهایت سیاست‌گذاران را ناگزیر به اتخاذ رویکردی جدی‌تر، منطقی‌تر و اصولی‌تر نسبت به زغال‌سنگ و سایر صنایع نماید.

وی ادامه داد: در حوزه تولید فولاد نیز با مشکلات ناشی از کمبود گاز و برق مواجهیم؛ عمده تولید فولاد کشور به روش احیای مستقیم انجام می‌شود که وابسته به گاز طبیعی است بنابراین اگر از زغال‌سنگ استفاده می‌شد، این بحران‌ها طبیعتا به این شکل وجود نمی‌آمد چرا که در سیستم مبتنی بر زغال‌سنگ، مصرف گاز صفر و مصرف برق نیز بسیار ناچیز است.

وی  درباره سهم روش کوره بلند در ایران گفت: در حال حاضر تنها حدود ۱۵ درصد از تولید فولاد در کشور از طریق کوره بلند انجام می‌شود. این روش تنها در دو مجموعه «ذوب‌آهن اصفهان» و «فولاد زرند ایرانیان» به‌صورت عمده به کار گرفته می‌شود. در برخی نقاط دیگر نیز استفاده‌های پراکنده و ناچیز از زغال‌سنگ وجود دارد.

وی توضیح داد:ما دو روش اصلی برای تولید فولاد از سنگ‌آهن داریم: نخست، روش کوره بلند که بیش از ۸۰ درصد تولید فولاد دنیا با این روش صورت می‌گیرد و در آن از زغال‌سنگ استفاده می‌شود؛ این روش اقتصادی‌تر، کیفیت نهایی فولاد بالاتر و امکان استفاده از انواع مختلف سنگ‌آهن را نیز داراست.

صمدی ادامه داد: روش دوم، احیای مستقیم است که در آن به جای زغال‌سنگ، از گاز طبیعی برای احیای سنگ‌آهن استفاده می‌شود؛ این روش محدود است و تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد تولید جهانی فولاد را شامل می‌شود، همچنین احیای مستقیم هزینه تمام‌شده بسیار بالاتری دارد و مصرف برق آن نیز زیاد است.

وی  درباره سهم روش کوره بلند در ایران گفت: در حال حاضر تنها حدود ۱۵ درصد از تولید فولاد در کشور از طریق کوره بلند انجام می‌شود؛ این روش تنها در دو مجموعه «ذوب‌آهن اصفهان» و «فولاد زرند ایرانیان» به‌صورت عمده به کار گرفته می‌شود. در برخی نقاط دیگر نیز استفاده‌های پراکنده و ناچیز از زغال‌سنگ وجود دارد.

وی افزود: در ایران، روش احیای مستقیم پس از انقلاب اسلامی رواج یافت، در حالی که پیش از آن، عمدتاً از روش کوره بلند استفاده می‌شد؛ لازم به ذکر است که در طبیعت، آهن به‌صورت اکسید آهن وجود دارد؛ یعنی ترکیبی از آهن و اکسیژن و برای تولید فولاد، باید اکسیژن از سنگ‌آهن جدا شود که به این فرآیند “احیا” گفته می‌شود.

وی تصریح کرد: بهترین روش برای این کار، استفاده از کربن است تا اکسیژن با آن ترکیب شود و به صورت دی‌اکسید کربن خارج گردد. این کربن از زغال‌سنگ تأمین می‌شود البته استفاده از گاز نیز ممکن است، اما در شرایط فعلی کشور، تولید گاز کاهش یافته و مصرف برق در فرآیندهای بعدی نیز بالاست.

صمدی ادامه داد: در گذشته، ایران هفتمین تولیدکننده فولاد در دنیا بود، اما اکنون به رتبه دهم سقوط کرده است و در صورت ادامه روند کنونی، این افت ادامه خواهد داشت.

صمدی با اشاره به موضوع سه‌نرخی شدن قیمت گازوئیل تصریح کرد: هم‌اکنون بحث‌هایی پیرامون سه‌نرخی شدن قیمت گازوئیل مطرح شده است؛ بسیاری از صنایعی که پیش‌تر گازوئیل را با نرخ ۳۰۰ تومان دریافت می‌کردند، ممکن است در آینده آن را با قیمت صنعتی تهیه کنند که هنوز نرخ نهایی آن مشخص نیست، مذاکراتی در حال انجام است که در آن از زغال‌سنگ به‌عنوان جایگزین استفاده شود.

صمدی همچنین درباره تأثیر افزایش قیمت گازوئیل بر بخش صنعت اظهار داشت: اگر نرخ گازوئیل از ۳۰۰ تومان به ۲۰ هزار تومان برسد، این عدد افزایشی حدود ۷۰ تا ۸۰ برابری خواهد داشت و طبیعتاً تأثیر بسیار شدیدی بر بخش صنعت خواهد گذاشت.

وی در پایان گفت: در حال حاضر باید منتظر ماند و دید که دولت چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد، چرا که هنوز اطلاع‌رسانی رسمی در این خصوص صورت نگرفته است اما با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد کشور چاره‌ای جز واقعی‌سازی قیمت انرژی نخواهد داشت.

منبع خبر