نقش دوگانه عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز سرطان‌ها؛ آگاهی، پیشگیری و تشخیص

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،دکتر علیرضا پاسدار، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص نقش عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز سرطان‌ها، توضیحاتی ارائه داد. به گفته وی، بسیاری از سرطان‌ها ناشی از عوامل محیطی و سبک زندگی نادرست هستند، عواملی همچون قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مضر، مواد شیمیایی و عادات نادرست که می‌توانند زمینه‌ساز بروز این بیماری‌ها باشند. هرچند ویژگی‌های ژنتیکی نیز در بروز سرطان‌های اکتسابی تأثیر دارند، اما تأثیر عوامل محیطی معمولاً بیشتر از ژنتیک است. با این حال، ترکیب این دو عامل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

عوامل محیطی و سبک زندگی؛ عامل اصلی بروز سرطان‌ها

دکتر پاسدار به اهمیت عوامل محیطی اشاره کرد و گفت که تغییرات در سبک زندگی، مصرف مواد شیمیایی مضر، آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مضر می‌تواند به صورت مستقیم به سرطان‌ها منجر شود. همچنین مصرف دخانیات، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت بدنی از جمله عواملی هستند که به شدت خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها را افزایش می‌دهند.

ژن‌ها و سرطان‌های ارثی

در کنار عوامل محیطی، ویژگی‌های ژنتیکی افراد نیز در بروز برخی سرطان‌ها دخیل هستند. دکتر پاسدار در ادامه توضیح داد که سرطان‌های ارثی به دلیل اختلالات ژنتیکی مشخص و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. این اختلالات ژنتیکی قابل شناسایی و پیش‌بینی هستند، و آگاهی از آنها می‌تواند در پیشگیری و درمان مؤثر نقش به‌سزایی ایفا کند.

وی افزود که برخی سرطان‌ها مانند سرطان سینه در زنان، به دلیل عوامل ژنتیکی، می‌توانند در سنین پایین‌تر از حد معمول بروز کنند. در این موارد، آگاهی از تاریخچه خانوادگی و انجام مشاوره ژنتیکی به تشخیص و پیشگیری کمک می‌کند.

تفاوت‌های نژادی و جغرافیایی در بروز سرطان‌ها

دکتر پاسدار همچنین به تفاوت‌های جغرافیایی و نژادی در شیوع سرطان‌ها اشاره کرد. به گفته وی، در ایران سرطان‌های معده و مری، به‌ویژه سرطان مری، شیوع بالاتری دارند. در مقابل، در کشورهای غربی و میان افراد با نژاد سفید، سرطان‌های گوارشی و روده بزرگ بیشتر مشاهده می‌شود. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده اهمیت نقش همزمان عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز سرطان‌ها است.

سرطان‌های ارثی و مشاوره ژنتیکی

دکتر پاسدار به نقش مشاوره ژنتیکی در پیشگیری از سرطان‌های ارثی تأکید کرد و گفت که مشاوره ژنتیک برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دارند، می‌تواند به شناسایی خطرات و پیشگیری از بروز این بیماری کمک کند. به عنوان مثال، در سرطان سینه، اگر فردی از خانواده دو یا بیشتر از بستگان درجه یک خود به این بیماری مبتلا شده باشد، احتمال بروز سرطان سینه به صورت ارثی افزایش می‌یابد.

وی توضیح داد که برخی انواع سرطان سینه که سلول‌های توموری آنها فاقد گیرنده‌های هورمونی هستند، بیشتر به جنبه ارثی وابسته هستند. علاوه بر این، بروز سرطان سینه در مردان یا سابقه سرطان تخمدان در خانواده نیز می‌تواند نشانه‌هایی از اختلالات ژنتیکی باشد که نیازمند بررسی دقیق‌تر است.

پیشگیری از سرطان‌های ارثی با ژنتیک مدرن

دکتر پاسدار در ادامه به اهمیت استفاده از روش‌های پیشگیری از سرطان‌های ارثی اشاره کرد و گفت که علم ژنتیک مدرن به پزشکان این امکان را می‌دهد تا با انجام آزمایشات ژنتیکی، پیش‌بینی کنند که آیا فرد نیاز به شیمی‌درمانی دارد یا خیر. این آزمایش‌ها می‌توانند در درمان هدفمند و کاهش عوارض جانبی درمان‌ها مؤثر باشند.

وی همچنین به‌ویژه در مواردی که چندین نفر از اعضای خانواده به یک نوع بیماری مبتلا شده‌اند یا بیماری در سنین غیرمعمول بروز کرده، مشاوره ژنتیک را ضروری دانست. این مشاوره‌ها می‌توانند به کاهش نگرانی‌ها و پیشگیری از سرطان‌ها کمک کنند.

اهمیت تحقیقات ژنتیکی در پیشگیری از سرطان‌ها

دکتر پاسدار در پایان تأکید کرد که شناخت دقیق زمینه‌های ژنتیکی یک جمعیت می‌تواند در شناسایی عوامل مؤثر در بروز بیماری‌ها، به‌ویژه سرطان‌ها، مفید باشد. وی در این خصوص به تحقیقات خود اشاره کرد که در حوزه سرطان سینه و تخمدان با استفاده از آزمایش‌های ژنتیکی و مارکرهای خون، به شناسایی خطرات و زمینه‌های سرطان کمک کرده‌اند.

بروز سرطان‌ها تحت تأثیر عواملی پیچیده است که هم شامل عوامل محیطی و سبک زندگی نادرست می‌شود و هم ویژگی‌های ژنتیکی افراد را در بر می‌گیرد. از این‌رو، آگاهی از تاریخچه خانوادگی، انجام مشاوره ژنتیکی، و اصلاح سبک زندگی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان‌ها ایفا کند. این رویکردها با توجه به پیشرفت‌های علمی در زمینه ژنتیک و درمان‌های هدفمند، می‌توانند امید زیادی برای کاهش شیوع این بیماری‌ها ایجاد کنند.

منبع خبر