لایحه مقابله با نشر محتوای خلاف واقع، همسو با طرح صیانت است/ مردم را نباید به چشم متهم نگریست

اقتصادآنلاین_ نسترن فراهانی: محمد عطریانفر، چهره سیاسی اصلاح‌طلب، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی اقتصادآنلاین، در واکنش به «لایحه مقابله با نشر محتوای خلاف واقع در فضای مجازی» که از سوی دولت به مجلس ارائه شده، با هشدار نسبت به تبعات امنیتی و اجتماعی این گونه اقدام‌ها گفت: این لایحه در واقع گرته برداری شده از همان طرح صیانت است باکمی پیرایش و با ادبیاتی متفاوت که اگر به تصویب برسد، زوایایی از انسجام ملی اسیب می بیند. او تأکید کرد نگاه امنیتی به مردم، سم مهلک امرحکمرانی است و اصل درنگاه به احاد ملت باید بر برائت باشد، نه بر اتهام.

وی در ابتدای این گفت‌وگو اظهار داشت: «واقعیت اینکه وقتی حادثه یا بحرانی فضای سیاسی و اجتماعی کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و معادلات پایدار پیشین بر هم می‌ خورد، هرگونه اقدام شتاب‌زده برای تحول یا خروج از بحران، یا سیاست‌گذاری مسئله‌دار، می‌تواند منجر به حساسیت منفی و ایجاد فضای شکننده در جامعه شود.»

عطریانفر افزود: «بعد از نبرد ۱۲روزه، ذهنیت عمومی در ایران به‌سمت ضرورت یادآوری حاکمیت به تکالیف برجامانده پیشین‌اش معطوف شد. برای دوام و بقای دستاورد ارزشمند انسجام ملی، حاکمیت باید تصمیماتی اتخاذ کند که این همبستگی، نه به شکل موردی و ناپایدار، بلکه به‌شکل ساختاری و بلندمدت تثبیت شود.»

او با اشاره به لایحه ارائه‌شده به مجلس اظهار داشت: «اقداماتی از جنس این لایحه که از سوی دولت با تاییدحوزه معاونت حقوقی ارائه شده، نه تنها حساسیت‌برانگیزشده است، بلکه احساس واگرایی به دولت برگزیده را نیز در جامعه تشدید می‌کند. این یک سم مهلک برای امرحکمرانی دولت است. متأسفانه برخلاف تصور رایج که طرح‌های مسئله‌دار از سوی مجلس ارائه می‌شود، این بار با یک لایحه دولتی مواجه هستیم که به‌نظر می‌رسد مقدمات آن در نهادهای دیگری غیر از حوزه تخصصی فرهنگی دولت پایه ریزی شده است.»

عطریانفر تصریح کرد:«این لایحه، تلقی منفی‌ای در جامعه ایجاد کرده و نگرانی‌ از این بابت که ممکن است با تصویب آن، جامعه با سیاست‌های انقباضی تند وافراطی روبرو شود، کاملاً جدی است. به همین دلیل، حداقل باید ارکان کلیدی لایحه محل تردید و بازبینی مجدد باشد.»

او پیشنهاد داد:«من توصیه می‌کنم دولت این لایحه را پس بگیرد و با همکاری وزارت فرهنگ وارشاد وحوزه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، و با مشارکت صاحب‌نظران حوزه رسانه، چه مکتوب و چه فضای مجازی، مجدداً بازنویسی شود. حتی عنوان لایحه نیز تغییر کند و پس از آن دوباره به مجلس بازگردد. این، منطقی‌ترین پیشنهاد پیش روی جناب آقای پزشکیان است.»

عطریانفر ادامه داد: «چنانچه این اتفاق رخ ندهد، لااقل مجلس در فرآیند بررسی، کمیسیون‌های مربوطه را موظف کند از صاحب‌نظران حوزه رسانه برای بررسی لایحه دعوت کنند تا بتوان از تبعات منفی آن در جامعه جلوگیری کرد.»

او به تصویب دو فوریت لایحه نیز واکنش نشان داد و گفت: «تدوین و تصویب قانون در حوزه رسانه، آن هم با قید دو فوریت، به‌هیچ‌وجه موجّه نیست. مگر اینکه بنا به اضطرار برای برون رفت از بحرانی نابهنگام فوریتی را لحاظ کنیم. ما اکنون با حادثه فوق‌العاده‌ای مواجه نیستیم. اگر هم مشکلی هست، قوانین موجود کفایت می‌کند. نهاد قضایی با همین ظرفیت فعلی می‌تواند ورود کند و مانع نشر اکاذیب شود. کما اینکه سالیان متمادی است با این گزاره مجرمانه یعنی نشر اکاذیب دادگاه‌ها به سخت‌ترین وجه برخوردکرده‌اند.»

عطریانفر با اشاره به شباهت این لایحه با طرح صیانت گفت: «به نظر می‌رسد این لایحه گرته برداری شده از همان طرح صیانت است که عنوان‌اش عوض شده و در قالبی رسمی‌تر در معرض تصویب قرار گرفته. این سؤال دوراز ذهن نیست که با گسترش فضای امنیتی و رواج اتهام‌هایی نظیر جاسوسی و خودی و غیرخودی کردن و دوپاره‌سازی و انشقاق جامعه، این لایحه با این رویکرد افراطی تأثیر نامناسبی بر فضای عمومی بگذارد. در جنگ اخیر هم دیده شد، بیشترین فشار روی فضای خبری وارد امد. جو امنیتی غالب شد و متأسفانه ذهنیت تندی درحق عموم شکل گرفت در حالی که ضعف امنیتی موجود از جای دیگری نشأت می‌گرفت.»

او ادامه داد:«اینکه مردم را جاسوس فرض کنیم، اشتباه محض است. خدانکند در متن پیش‌نویس لایحه چنین عبارات یا تلقی‌هایی وجود داشته باشد که به چشم نامحرم و نامطمئن به عموم شهروندان نگاه شود. باید بسیار مراقب بود. 
در آسیب‌شناسی حوادث جنگ ۱۲ روزه، سه محور مهم در حوزه پدافندی شناسایی شد که نظام دچار ضعف بود. مهم‌ترین آن‌ ضعف در عملکردپدافند غیرعامل بود.

متأسفانه این مجموعه ضمن اینکه نتوانست مردم را بوقت مقتضی از مخاطرات و حملات هوایی آگاه کند، در عین حال پاسخ قانع‌کننده‌ای برای کم‌کاری‌های ویا ترک فعل خود ارائه نکرد.»

وی خاطرنشان کرد: «محور دوم، پدافند عامل بود. آنطور که مورد انتظار بود سایت‌های ضد هوایی نتوانست از حریم کشور در برابر حملات دشمن دفاع کند. البته در این باره یک طرفه نباید قضاوت کرد، بررسی دقیق‌تری نیاز است و نیرو‌های مسلح نیز باید پاسخ دهند. شاید توان مقاومت لازم در آن شرایط را نداشتند، اما واقعیت تلخ صحنه و آنچه آشکار شد این بود که دشمن با کمترین محدودیت و یا عامل بازدارنده‌ای هر چه اراده کرد، توانست بزند.»

عطریانفر با تأکید بر غیبت ایران در جنگ روایت‌ها افزود: «محور سوم، پدافند روانی و رسانه‌ای است. در جریان جنگ روایت‌ها ما کاملاً غایب بودیم. روایت رسمی فقط به بنگاه خبری صدا و سیمای جمهوری اسلامی محدود شد که کافی نبود. بلکه درغیاب حامیان رسانه‌ای غیررسمی بعضا اقدامات مکرر آن بنگاه اثر منفی داشت در حالی که دشمن از ابزار‌های رسانه‌ای گسترده جهانی استفاده میکرد. این نقطه‌ضعف جدی ایران بود که برای رفع فوری ان باید یکجانبه گرایی رسانه‌ای را کنارگذاشت.»

او در بخش پایانی گفت‌و‌گو، تأکید کرد: استفاده از عباراتی که مردم را بالمّره متهم نشان بدهد، آسیب بزرگی است. باید اصل بر برائت باشد و سلامت و وفاداری مردم به نظام را اصالت بخشید.

آحادملت ایران، شریف، ملی و وفادار به تمامیت ارضی واستقلال کشور‌ند؛ مگر اینکه خلافش ثابت شود. این نگاه در سیاست انتخاباتی ما هم متاسفانه جاری است، بخصوص انتخابات پارلمان سال‌های متمادی است گرفتار همین کج فهمی و نگاه منفی به نامزدهاست. نهاد نظارت برانتخابات شورای نگهبان، با کمال تعجب نوعاً اصل را بر عدم صلاحیت نامزد‌ها می‌گذارد. مگر اینکه خلافش ثابت شود. این منطق باید اصلاح شود. تعمیم این نگاه به سایر حوزه‌ها، بخصوص حوزه فرهنگ ورسانه نه‌تنها نادرست بلکه بسیار خطرناک است. اگر چنین ذهنیتی عمومیت پیداکند، حتماً باید در برابر آن مقاومت کرد ومشفقانه ایستاد. این مسیری نیست که منجر به تقویت سرمایه اجتماعی شود.

منبع خبر