فنازوپیریدین چیست؟ کاربردها، عوارض و نکات مهم مصرف

به گزارش سلامت نیوز، فنازوپیریدین (Phenazopyridine) یک داروی مسکن ادراری است که عمدتاً برای تسکین علائم ناشی از تحریک مجاری ادراری از جمله درد، سوزش، تکرر ادرار و احساس فوریت در دفع ادرار استفاده می‌شود. این دارو جزء درمان‌های علامتی محسوب می‌شود و علت بیماری را درمان نمی‌کند، بلکه تنها به کاهش ناراحتی بیمار کمک می‌کند.

نام‌های تجاری رایج:

Pyridium

Azo Standard

Uristat

Baridium

Uricalm

کاربردهای دارویی فنازوپیریدین

بر اساس اطلاعات منتشرشده در منابع علمی نظیر Drugs.com، Mayo Clinic، و PubMed, فنازوپیریدین در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1. تسکین علائم عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)

درد یا سوزش هنگام ادرار

تکرر ادرار

احساس فوریت در ادرار

ناراحتی مثانه یا مجرای ادرار

2. استفاده پس از اعمال جراحی یا اقدامات تشخیصی

در برخی موارد، پس از سوندگذاری یا سیستوسکوپی (آندوسکوپی مثانه)، پزشک برای کاهش تحریک ادراری این دارو را تجویز می‌کند.

توجه: فنازوپیریدین علت زمینه‌ای عفونت را درمان نمی‌کند و نباید جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها شود. همواره باید همراه با درمان ضدعفونی‌کننده مصرف شود.

مکانیسم اثر فنازوپیریدین

فنازوپیریدین به‌عنوان یک مسکن موضعی مجاری ادراری عمل می‌کند. این دارو پس از جذب، از طریق کلیه‌ها به داخل ادرار ترشح شده و در آنجا به‌طور مستقیم روی مخاط مجاری ادراری تأثیر می‌گذارد و باعث بی‌حس شدن اعصاب حسی در این ناحیه می‌شود.

دوز و نحوه مصرف فنازوپیریدین

دوز معمول برای بزرگسالان:

100 تا 200 میلی‌گرم، سه بار در روز، همراه با غذا

حداکثر طول مصرف: ۲ روز متوالی، مگر اینکه پزشک دستور متفاوتی بدهد

توصیه‌های مصرف:

همراه با آب فراوان مصرف شود

بهتر است با غذا مصرف شود تا احتمال ناراحتی گوارشی کاهش یابد

از مصرف بیش از ۲ روز بدون تجویز پزشک خودداری کنید

عوارض جانبی فنازوپیریدین

عوارض شایع:

تغییر رنگ ادرار به نارنجی، قرمز یا قهوه‌ای تیره (بی‌ضرر است، اما ممکن است باعث لکه روی لباس یا لنزهای تماسی شود)

عوارض نادر اما مهم:

سردرد

اختلال گوارشی (تهوع، ناراحتی معده)

واکنش‌های حساسیتی (راش، خارش، کهیر)

کم‌خونی همولیتیک (به‌ویژه در بیماران با کمبود آنزیم G6PD)

علائم هشداردهنده:

در صورت بروز موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

زردی پوست یا چشم‌ها

کبودی یا خونریزی غیرعادی

تنگی نفس

تورم صورت یا زبان

تب یا لرز

تداخلات دارویی و هشدارها

تداخلات مهم:

ممکن است اثربخشی برخی آزمایش‌های ادراری (مانند آزمایش قند یا کتون) را مختل کند

تداخل با داروهای کلیوی یا کبدی خاص باید توسط پزشک بررسی شود

موارد منع مصرف:

بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه

بیماری‌های کبدی شدید

کمبود G6PD

دوران بارداری و شیردهی (مگر با تجویز پزشک)

بارداری و شیردهی

اطلاعات کافی درباره ایمنی فنازوپیریدین در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. با اینکه ممکن است پزشک در شرایط خاص مصرف آن را تجویز کند، اما به‌طور کلی مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود مگر در صورت لزوم و با نظارت کامل پزشک.

🧪 تغییر رنگ ادرار: طبیعی است؟

بله. یکی از مشخص‌ترین عوارض بی‌خطر فنازوپیریدین، تغییر رنگ ادرار به نارنجی، قرمز یا قهوه‌ای است. این تغییر نتیجه دفع متابولیت‌های رنگی دارو در ادرار است و جای نگرانی ندارد.با این حال، اگر همراه با خون یا درد شدید باشد، باید بررسی شود.

مدت مصرف دارو فنازوپیریدین

فنازوپیریدین تنها باید برای مدت کوتاه (معمولاً ۲ روز) مصرف شود، تا زمانی که آنتی‌بیوتیک تجویز شده تأثیر خود را آغاز کند. استفاده طولانی‌مدت می‌تواند عوارض کلیوی یا خونی به همراه داشته باشد.

منابع:

Mayo Clinic. Phenazopyridine (Oral Route) – Drug Information.

Drugs.com. Phenazopyridine – Uses, Side Effects, Interactions.

NIH – National Library of Medicine. Phenazopyridine Hydrochloride Monograph.

FDA Drug Label: Phenazopyridine HCl

منبع خبر