فشار پشت‌پرده آمریکا برای استارلینک/ اینترنت ایلان ماسک چگونه وارد آفریقا می‌شود؟

به گزارش اقتصادآنلاین، بر اساس اسناد منتشرشده از مکاتبات میان وزارت امور خارجه آمریکا و سفارتخانه‌های این کشور در چهار کشور آفریقایی شامل گامبیا، جیبوتی، کامرون و لسوتو، واشنگتن تلاش‌های پرحاشیه‌ای برای تسهیل ورود سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک انجام داده است؛ آن هم نه با مذاکره‌های عادی، بلکه با فشاری دیپلماتیک که نهاد‌های تنظیم‌گر این کشور‌ها را بین تهدید و تطمیع معلق نگه داشته است.

طبق گزارش تحقیقی رسانه آمریکایی ProPublica، دیپلمات‌های ایالات متحده به مقامات این کشور‌ها هشدار داده‌اند که در صورت عدم صدور مجوز سریع برای فعالیت استارلینک، ممکن است بودجه‌ها و برنامه‌هایی که توسط دفتر بهره‌وری دولت (DOGE) مدیریت می‌شود، لغو یا به حالت تعلیق درآید؛ نهادی که مستقیماً تحت مدیریت ایلان ماسک قرار دارد و هدف آن کاهش هزینه‌های دولتی در آمریکا اعلام شده، اما حالا نقش ابزار چانه‌زنی برای منافع تجاری را بازی می‌کند.

در گامبیا، تنها چند هفته پس از تحلیف دونالد ترامپ، سفیر آمریکا در جلسه‌ای رسمی با وزیر ارتباطات این کشور، خواستار تسریع روند تصویب مقررات برای فعالیت استارلینک شد. آن‌طور که مقام‌های محلی روایت کرده‌اند، این سفیر با اشاره به پروژه‌ای ۲۵ میلیون دلاری برای ارتقای سیستم برق کشور، تلویحاً اعلام کرد این طرح ممکن است در گرو تسهیل فعالیت‌های استارلینک باشد. یک مقام ارشد وزارت ارتباطات گامبیا این اظهارات را “تهدید پوشیده” توصیف کرده است.

در کشور‌های دیگر مانند لسوتو، هم‌زمان با فشار آمریکا برای پذیرش استارلینک، تعرفه‌های سنگین ۵۰ درصدی دولت ترامپ بر واردات اعمال شد. در همین دوران، سفارت آمریکا در لسوتو نقش فعالی در تسهیل مذاکرات برای صدور مجوز به اسپیس‌ایکس ایفا کرد و در اسناد داخلی آمده که باید این مجوز‌ها حداکثر ظرف ۱۸ ماه صادر شود تا استارلینک از رقبایش پیش بیفتد.

در جیبوتی و کامرون نیز الگو کم‌وبیش مشابه بوده؛ فشار از طریق وعده یا تهدید مستقیم برای تسریع صدور مجوزها. حتی در برخی مکاتبات، سفرا به مزایای ژئوپلیتیکی استارلینک برای ثبات منطقه‌ای اشاره کرده‌اند تا مشروعیت اقدامات خود را بیشتر کنند.

اما واکنش دیپلمات‌ها و کارشناسان سابق وزارت خارجه آمریکا به این افشاگری‌ها متفاوت بوده است. کریستوفر هریسون، دیپلمات ارشد در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش، در گفت‌و‌گو با ProPublica تأکید کرده که اگر کشوری دیگر چنین رفتاری با نفوذ شرکت‌هایش در کشور ثالث انجام می‌داد، آمریکا آن را به‌روشنی «فساد» می‌نامید.

به‌گفته چند دیپلمات بازنشسته، چنین سطحی از مداخله مستقیم در امور داخلی کشور‌ها به نفع یک شرکت خاص – حتی اگر آن شرکت اسپیس‌ایکس به رهبری ایلان ماسک باشد – در تاریخ وزارت امور خارجه آمریکا بی‌سابقه است و مصداقی عینی از سرمایه‌داری رفاقتی (Crony Capitalism) محسوب می‌شود؛ مدلی از تجارت که منافع سیاسی و اقتصادی به شکل غیرشفاف در هم تنیده شده‌اند.

این پرونده در شرایطی مطرح شده که هم‌زمان، دولت ایالات متحده به‌طور رسمی در حال بررسی استفاده از استارلینک در مذاکرات تجاری، تعرفه‌ای و حتی برنامه‌های توسعه‌ای با کشور‌های در حال توسعه است. پیش‌تر روزنامه واشنگتن‌پست نیز گزارش داده بود که پذیرش استارلینک به‌عنوان شرطی غیررسمی در برخی مذاکرات دوجانبه مطرح شده است.

این‌که اینترنت استارلینک بتواند شکاف دیجیتال را در کشور‌های فقیر پر کند یا نه، پرسشی جداگانه است؛ اما آنچه اکنون زیر ذره‌بین رسانه‌ها و کارشناسان قرار گرفته، شکل ورود آن به بازار‌های در حال توسعه است؛ بازاری که به‌نظر می‌رسد بیش از آنکه با نوآوری فتح شود، با دیپلماسی فشار تسخیر می‌شود.

این ماجرا یادآور دورانی است که شرکت‌های نفتی آمریکایی در قرن بیستم با لابی‌گری‌های پشت‌پرده، منافع ملی کشور‌ها را در راستای اهداف تجاری خود مهندسی می‌کردند؛ حالا به‌نظر می‌رسد نوبت به اینترنت ماهواره‌ای رسیده تا ابزار نفوذ جدید ایالات متحده در آفریقا باشد. 

منبع خبر