فرار مغزها از ایران؛ چالش‌های اقتصادی و اجتماعی در دل مهاجرت نخبگان

به گزارش سلامت نیوز به نقل از فایننشال تایمز؛ در حال حاضر، ایران با بحران جدی فرار مغزها روبرو است که تأثیرات آن می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به بحرانی اقتصادی و اجتماعی تبدیل شود. طبق گزارش فایننشال تایمز، تعداد دانشجویان و متخصصان ایرانی که به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند، در چهار سال اخیر به‌طور چشمگیری افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ به رقم ۱۱۰,۰۰۰ نفر رسیده است. این آمار هشداردهنده نشان‌دهنده روندی است که می‌تواند به از دست دادن نخبگان علمی و اقتصادی کشور منجر شود.

در سال‌های گذشته، ایالات متحده به‌عنوان مقصد اصلی برای تحصیل ایرانیان شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر، به‌ویژه بعد از سیاست‌های سخت‌گیرانه ویزا در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، این روند کاهش یافته است. این سیاست‌ها باعث شده‌اند که کشورهای دیگری مانند ترکیه، به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی و دسترسی راحت به ویزا، به مقصد نخست ایرانی‌ها تبدیل شوند. همچنین، برنامه‌های مهاجرتی وسیع کانادا و فرصت‌های پژوهشی در آلمان و ایتالیا باعث شده تا این کشورها نیز در صدر مقاصد مهاجرتی قرار گیرند.

به گفته کارشناسان، مهاجرت نخبگان ایرانی به‌طور دائم به کشورهای میزبان، ایران را از استعدادها و متخصصانی که می‌توانستند به توسعه کشور کمک کنند، محروم می‌کند. این مشکل نه تنها بر نوآوری و تولید علم اثر منفی می‌گذارد، بلکه در بخش‌های صنعتی و اقتصادی نیز به کاهش بهره‌وری منجر می‌شود.

این وضعیت در کنار بحران‌های سیاسی و اقتصادی داخلی، به ویژه پس از ورود پناهندگان افغان به ایران در سال ۲۰۲۱، پیچیده‌تر شده است. برنامه دولت برای اخراج دو میلیون کارگر افغان تا مارس ۲۰۲۵، چالش‌های جدیدی در بازار کار ایران به وجود خواهد آورد که این امر می‌تواند روند مهاجرت متخصصان و نخبگان ایرانی را تشدید کند.

برای مقابله با این روند، نیاز به اصلاحات اقتصادی و اجتماعی گسترده است. ایجاد ثبات سیاسی، افزایش آزادی‌های اجتماعی، و ایجاد محیطی جذاب برای متخصصان می‌تواند به بازگرداندن نخبگان به ایران کمک کند. همچنین، سیاست‌های تشویقی برای بازگشت متخصصان آموزش‌دیده به کشور می‌تواند آسیب‌های ناشی از این مهاجرت‌ها را کاهش دهد و به تقویت بخش‌های مختلف اقتصادی و علمی کشور کمک نماید.

منبع خبر