طرح ترویج زایمان طبیعی در ایران؛ ۱۱ سال ناکامی در کاهش آمار سزارین

به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،طرح ترویج زایمان طبیعی در سال ۱۳۹۲ با هدف کاهش آمار بالای سزارین در ایران به تصویب رسید و از سال ۱۳۹۳ به اجرا درآمد. این طرح، به همراه دستورالعمل‌هایی که در سال ۱۳۹۷ برای بیمارستان‌ها ابلاغ شد، در پی ارتقای سلامت مادران و نوزادان و کاهش عوارض سزارین بود. در حالی که بسیاری از کشورهای جهان به دنبال حفظ و ترویج زایمان طبیعی هستند، آمار سزارین در ایران همچنان نگران‌کننده است و به‌رغم گذشت بیش از یک دهه از تصویب این طرح، آمار سزارین روز به روز در حال افزایش است.

برای بررسی علل ناکامی این طرح و چالش‌هایی که همچنان سد راه اجرای موفق آن است، با مریم عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان، گفتگو کردیم. او به بررسی دلایل مختلفی که منجر به افزایش سزارین در ایران شده است، پرداخته و عواملی همچون باورهای غلط فرهنگی، مشکلات مالی پزشکان و ضعف‌های ساختاری در نظام سلامت کشور را مطرح کرده است.

دلایل افزایش سزارین در ایران

دکتر عشوری مقدم در ابتدا به دلایل فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد که تأثیر زیادی بر افزایش زایمان‌های سزارین دارد. بسیاری از مادران به دلیل ترس از درد زایمان طبیعی یا شنیدن تجربیات منفی از اطرافیان، ترجیح می‌دهند که زایمان خود را به روش سزارین انجام دهند. این ترس از درد، که به‌طور گسترده‌ای در فرهنگ جامعه رواج یافته است، باعث شده که بسیاری از مادران از زایمان طبیعی اجتناب کنند.

عوامل روانی و اجتماعی: در جامعه ایران، همچنان برخی باورهای نادرست در مورد زایمان طبیعی وجود دارد. به عنوان مثال، برخی مادران نگران تغییرات بدنی خود پس از زایمان طبیعی هستند و فکر می‌کنند که این تغییرات در آینده برایشان مشکل‌ساز خواهد شد. این نگرانی‌ها باعث می‌شود که بسیاری از مادران ترجیح دهند از ابتدا به سراغ سزارین بروند، حتی زمانی که شرایط برای زایمان طبیعی فراهم است.

مشکلات در نظام پزشکی و اقتصادی

یکی دیگر از دلایل مهم افزایش سزارین، مسائل اقتصادی و منافع پزشکان است. دکتر عشوری مقدم به این نکته اشاره کرد که بسیاری از پزشکان به دلیل منافع مالی، ترجیح می‌دهند که زایمان سزارین انجام دهند. در حالی که زایمان طبیعی هزینه بیشتری برای بیمار به همراه دارد، پزشکان در برخی موارد به دلیل دریافت نشدن به موقع حق‌الزحمه خود، انگیزه‌ای برای انجام زایمان طبیعی ندارند.

نقش منافع مالی در تصمیم‌گیری پزشکان: دکتر عشوری مقدم گفت که یکی از عوامل پشت پرده افزایش سزارین، منافع مالی است. در بسیاری از بیمارستان‌ها، متخصصین زنان نمی‌توانند حق‌الزحمه واقعی خود را برای زایمان طبیعی دریافت کنند و به همین دلیل، برخی از آنها ترجیح می‌دهند که به جای ریسک کردن با زایمان طبیعی، سزارین را به عنوان یک روش راحت‌تر و با هزینه کمتر برای خود و بیمار انتخاب کنند.

“پزشکی دفاعی” و افزایش ترس از عواقب قانونی

در برخی مواقع، پزشکان به دلیل ترس از عواقب قانونی و پزشکی، ترجیح می‌دهند که زایمان سزارین را انجام دهند. این پدیده به نام “پزشکی دفاعی” شناخته می‌شود، که در آن پزشکان برای کاهش احتمال شکایت قانونی یا مسئولیت در برابر مشکلات احتمالی پس از زایمان، از روش سزارین استفاده می‌کنند.

دکتر عشوری مقدم توضیح داد که برخی پزشکان ترجیح می‌دهند که با انجام سزارین، خطرات احتمالی را کاهش دهند، حتی اگر مادر توانایی انجام زایمان طبیعی را داشته باشد. این رویکرد، به نوبه خود به افزایش آمار سزارین در کشور دامن زده است.

عوارض سزارین برای مادران

دکتر عشوری مقدم همچنین به عوارض خطرناک سزارین برای مادران اشاره کرد. این عمل جراحی می‌تواند مشکلات بسیاری به همراه داشته باشد از جمله عفونت‌های شدید، خونریزی‌های غیرعادی، آسیب به اندام‌های داخلی، و حتی اختلالات در زایمان‌های بعدی. همچنین، سزارین می‌تواند منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و چاقی شود. این عوارض نه تنها مادر را با مشکلات بلندمدت روبه‌رو می‌کند، بلکه برای کودک نیز می‌تواند خطرات بالقوه‌ای به دنبال داشته باشد.

آموزش و فرهنگ‌سازی به‌عنوان راه‌حل

دکتر عشوری مقدم تأکید کرد که برای کاهش آمار سزارین و موفقیت در اجرای طرح ترویج زایمان طبیعی، نیاز به آموزش و فرهنگ‌سازی گسترده در سطح جامعه است. او پیشنهاد کرد که مادران باید به آگاهی برسند که بارداری و زایمان یک روند طبیعی است و جای هیچ‌گونه ترس و اضطرابی ندارد.

به گفته او، باید به مادران آموخته شود که زایمان طبیعی را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف کاهش درد، از جمله بیهوشی موضعی، اپیدورال، و زایمان در آب، راحت‌تر کرد. این روش‌ها می‌توانند تجربه زایمان طبیعی را برای مادران به یک خاطره خوشایند تبدیل کنند.

با وجود تلاش‌های فراوان برای ترویج زایمان طبیعی در ایران، هنوز چالش‌های بزرگی در راه اجرای موفقیت‌آمیز این طرح وجود دارد. مشکلات فرهنگی، اقتصادی و ساختاری در نظام سلامت، همچنان مانع از کاهش آمار سزارین می‌شود. اما با آموزش بهتر مادران، بهبود شرایط اقتصادی پزشکان و رفع مشکلات قانونی و ساختاری در نظام بهداشت و درمان، می‌توان امید داشت که روند کاهش سزارین در ایران به تدریج آغاز شود.

منبع خبر