- 2025-10-20
- 18 بازدید
- 0 دیدگاه
- فارنت پلاس
سرطان دیگر فقط بیماری سالمندان نیست؛ چرا جوانان به سرطان مبتلا میشوند؟
سرطان معمولاً بیماری افراد مسن محسوب میشود، اما در دهههای اخیر، الگوی ابتلا به آن در حال تغییر است. از دهه ۱۹۹۰ به این سو، آمار ابتلا به برخی از انواع سرطان پیش از سن ۵۰ سالگی و حتی در جوانان بهسرعت در حال افزایش است، آنهم در سطح جهانی. دانشمندان هنوز دلیل قطعی این روند را نمیدانند، اما برخی مظنونان اصلی را شناسایی کردهاند.
داستانی واقعی: وقتی سرطان سن نمیشناسد!
رایان دسمبرینو، مردی ۲۹ ساله از فیلادلفیا، زمانی که درد مداوم شکمی را تجربه کرد، متوجه شد مشکلی جدی در بدنش وجود دارد. پزشک به او توصیه کرد کولونوسکوپی انجام دهد؛ نتیجه نشان داد که چندین پولیپ در رودهاش وجود دارد. با این حال، پزشک متخصص چندان نگران نبود، چراکه در خانواده دسمبرینو سابقه سرطان وجود نداشت. قرار شد سه سال بعد برای بررسی مجدد مراجعه کند.
اما تنها دو سال بعد، درد چنان شدید شد که دسمبرینو اصرار کرد موضوع جدی گرفته شود. بررسی مجدد نشان داد که توموری در رودهاش رشد کرده است. او بلافاصله تحت عمل جراحی و شیمیدرمانی قرار گرفت. امروز با قاطعیت میگوید: «اگر تا آن بررسی سهساله صبر کرده بودم، احتمالاً امروز زنده نبودم.»
آمار نگرانکننده جهانی ابتلا به سرطان در جوانان
بنابر گزارشهای منتشر شده، در ایالات متحده، حدود ۸۸ درصد از مبتلایان به سرطان بالای ۵۰ سال سن دارند. از میان حدود ۲ میلیون نفر که سالانه در این کشور با سرطان تشخیص داده میشوند، کمتر از ۱۰۰ هزار نفر در گروه سنی ۱۵ تا ۳۹ سال هستند. اما نرخ ابتلا به سرطانهای زودهنگام، یعنی سرطانهایی که پیش از ۵۰ سالگی تشخیص داده میشوند، بهطور نگرانکنندهای در حال افزایش است.
مطالعهای گسترده نشان داد که از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، میزان بروز جهانی سرطانهای زودهنگام ۷۹ درصد افزایش یافته و میزان مرگومیر ناشی از آنها ۲۸ درصد بالا رفته است. سرطان پوست، بهویژه ملانوما، از جمله سرطانهایی است که شیوع آن در میان جوانان افزایش یافته و نیازمند توجه ویژهای در غربالگری و پیشگیری است.
مطالعات نشان میدهند که بروز برخی از انواع سرطان خون، از جمله لوسمی، در میان جوانان روند افزایشی داشته است. مطالعهای در ایالات متحده نشان داده که بروز لوسمی لنفوبلاستی حاد (ALL) در کودکان و نوجوانان افزایش یافته است. این مطالعه بر روی دادههای ثبتنام ملی سرطان در ایالات متحده بین سالهای 2016 تا 2020 انجام شده و نشان میدهد که لوسمی یکی از شایعترین سرطانها در این گروه سنی است.
برخی سرطانهای نادر مانند سرطان چشم (ملانوما و رتینوبلاستوما) ممکن است در سنین پایینتر نیز مشاهده شوند، هرچند این نوع سرطانها نسبت به سایر سرطانهای زودهنگام کمتر شایعاند.
تحقیق دیگری که در The Lancet Public Health منتشر شد نیز نشان میدهد در آمریکا، میزان بروز ۱۷ نوع سرطان بین زنان و مردان جوان، بهویژه متولدین بعد از سال ۱۹۹۰، بهطور پیوسته افزایش یافته است. بیشترین افزایش در سرطانهای روده باریک و پانکراس دیده میشود.
دادهها نشان میدهد افرادی که پس از دهه ۱۹۸۰ به دنیا آمدهاند، چهار برابر بیشتر از متولدین ۱۹۵۰ به سرطان رکتوم مبتلا میشوند. پیشبینیها نشان میدهد تا سال ۲۰۳۰، بروز جهانی سرطانهای زودهنگام ۳۱ درصد و مرگومیر ناشی از آنها ۲۱ درصد افزایش خواهد یافت.
دانشمندان در پی پاسخ
دکتر هیوینا سانگ، اپیدمیولوژیست سرطان از انجمن سرطان آمریکا، تأکید میکند که این افزایش تنها با غربالگری بهتر قابل توضیح نیست. به گفته او، چنین افزایش سریع و گستردهای نمیتواند صرفاً ناشی از تشخیص زودهنگام باشد.
فرضیه اصلی این است که نسلهای جدیدتر از کودکی در معرض عوامل محیطی و سبک زندگی خاصی قرار گرفتهاند که پیشتر رایج نبوده است. این موارد شامل تغییر در میکروبیوم روده، افزایش مصرف آنتیبیوتیکها، مواجهه با میکروپلاستیکها و مواد شیمیایی ماندگار مانند PFAS هستند. رژیم غذایی غربی و افزایش نرخ چاقی نیز در مظان اتهام قرار دارند.
با این حال، دکتر سونیا کوفر، متخصص گوارش از دانشگاه شیکاگو، تأکید میکند که احتمالاً این موضوع حاصل ترکیبی از عوامل متعدد است، نه فقط یک علت خاص.
آیا رژیم غذایی عامل سرطان است؟
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان دادهاند که چاقی میتواند عامل خطر مهمی در برخی از سرطانهای زودهنگام باشد، بهویژه سرطانهای روده، پانکراس، کلیه و رکتوم. اما این ارتباط همواره مشخص و یکدست نیست.
برخی متخصصان، مانند دکتر کورانا از کلینیک کلیولند، معتقدند آنچه اهمیت بیشتری دارد، کیفیت رژیم غذایی است. مصرف بالای غذاهای فرافرآوریشده، قند، چربی اشباع و گوشت قرمز با ریسک بیشتر سرطان روده همراه است. در مقابل، مصرف میوه و سبزیها نقش محافظتی دارد.
مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهد رژیمهای پرچرب میتوانند موجب تغییراتی در میکروبیوم روده و متابولیسم بدن شوند که احتمال جهشهای سرطانی را افزایش میدهند.
آیا میکروپلاستیکها مقصرند؟
میکروپلاستیکها و مواد شیمیایی مانند PFAS در دهههای اخیر به شکل گستردهای وارد محیط زیست و حتی بدن انسان شدهاند. برخی مطالعات ارتباط این مواد با سرطان را مطرح کردهاند، اما هنوز شواهد کافی برای اثبات رابطه مستقیم وجود ندارد.
پروفسور فرانک فریزِل، جراح کولورکتال از دانشگاه اوتاگو نیوزیلند، اشاره میکند که تولید پلاستیک در جهان از حدود ۱۲۰ میلیون تن در سال ۱۹۹۰ به بیش از ۴۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ رسیده است. این افزایش همزمان با رشد سرطانهای زودهنگام بوده، اما هنوز رابطه علیتی ثابت نشده است.
ارتباط ابتلا به سرطان با میکروبیوم روده
سرطان کولورکتال اکنون عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان در مردان زیر ۵۰ سال در آمریکا و دومین عامل در زنان است. ارتباط قوی میان میکروبیوم روده و سرطان روده باعث شده این نوع سرطان از بهتر مطالعهشدهترین موارد زودهنگام باشد.
مطالعهای در نشریه Nature نشان داد که قرار گرفتن در معرض سم باکتریایی “کولیباکتین” در دوران کودکی میتواند منجر به الگوهای خاصی از جهشهای ژنتیکی شود که با سرطان زودهنگام کولورکتال مرتبطاند.
با اینکه این سم تنها مسئول حدود ۱۵ درصد از موارد است، اما یافتههای جدید مسیر تحقیقات آینده را روشنتر کردهاند.
آیا تومورهای زودهنگام سریعتر رشد میکنند؟
دانشمندان گمان میکنند تومورهای زودهنگام ممکن است با سرعت بیشتری نسبت به تومورهای معمول در بزرگسالان رشد کنند. اگر این فرضیه درست باشد، فواصل پنج تا هفت ساله غربالگری دیگر برای جوانان کارآمد نخواهد بود.
دکتر باردلی، ژنتیکدان مولکولی، در حال مطالعه روی روشهایی برای تخمین “سن تومور” است تا غربالگریها دقیقتر شوند و تومورهای با رشد سریع بهموقع شناسایی شوند.
چه باید کرد؟ آگاهی، کلید نجات است
از آنجا که هنوز دلیل قطعی سرطانهای زودهنگام مشخص نیست، توصیههای پزشکی بر پایه اصول کلی سلامت استوارند: رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، اجتناب از مصرف الکل، دخانیات و محافظت در برابر نور خورشید.
یکی از چالشهای اصلی، عدم تشخیص بهموقع علائم در جوانان است. بسیاری از پزشکان، علائم را جدی نمیگیرند و آن را به مسائل جزئیتری نسبت میدهند.
لزوم گسترش غربالگری
در برخی کشورها مانند اتریش و ایتالیا، غربالگری سرطان روده از دهه ۴۰ زندگی آغاز شده است. این سیاستها به کاهش نرخ سرطان در این گروه سنی کمک کردهاند. در آمریکا نیز، انجمن سرطان در سال ۲۰۱۸، سن توصیهشده برای غربالگری را از ۵۰ به ۴۵ سال کاهش داد، اما برای ارزیابی تأثیر آن هنوز زود است.
نتیجهگیری: آگاهی، غربالگری و تغییر سبک زندگی
سرطانهای زودهنگام پدیدهای جدید اما رو به رشد هستند. ترکیبی از عوامل محیطی، تغذیهای، ژنتیکی و زیستی احتمالاً در این روند نقش دارند. افزایش آگاهی عمومی، توجه پزشکان به علائم غیرمعمول در جوانان، غربالگری زودهنگام و سبک زندگی سالم میتوانند نقش کلیدی در کنترل بحران ابتلا به سرطان در جوانان ایفا کنند.
ارسال دیدگاه