ساخت و ساز در حریم لاکپشت‌های پوزه عقابی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق، ساحل ‌«شیبدراز» قشم به ‌عنوان محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی در معرض تهدید قرار گرفته است اما اختلاف بین دو نهاد دولتی، حاشیه‌ساز این موضوع شده است. در روزهای گذشته فیلم و عکس‌هایی از اعتراض گروهی از اهالی روستای شیبدراز قشم به ساخت‌وساز در ساحل این روستا در فضای مجازی دست به دست می‌شود. در این تجمع اهالی روستا، درباره تخریب زیستگاه لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی ابراز نگرانی کرده‌اند، همچنین کودکان حاضر در تجمع پوسترهایی در دست گرفته‌اند که روی آن‌ این‌طور نوشته شده است: «فضای عمومی حق همه روستاست»، «ما بچه‌لاک‌پشتیم و بی‌زبونیم لطفا ما رو اذیت نکنید».

ماجرا بر سر ساخت‌وساز چند خانه و ویلا در ساحل شیبدراز قشم است که موجب نارضایتی تعدادی از اهالی این روستا شده است. آنها به واگذاری ساحل شیبدراز به افرادی خارج از روستای خود معترض‌اند و معتقدند این ساخت‌وساز در محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌هاست. جیما فتاحی، فعال گردشگری و ساکن روستای شیبدراز قشم است و جزء مخالفان ساخت‌وساز در این ساحل.

او  این‌طور توضیح می‌دهد: «هفت قطعه زمین، هریک به مساحت حدود هزار متر در ساحل شیبدراز، جداسازی و مجوز ساخت‌وساز برای آنها داده شده است. اینها از دریا ۶۰ متر فاصله دارند اما مجاورت آنها با محل تخم‌ریزی لاک‌پشت پوزه‌عقابی کمتر از ۶۰ متر است».

او درباره مالکان و عاملان ساخت‌وساز در ساحل‌ شیبدراز می‌گوید: «از مجموع هفت قطعه زمین، دو قطعه متعلق به دو نفر از اهالی روستای شیبدراز است که هر دو از یک خانواده هستند. چهار قطعه هم متعلق به چهار نفر از اهالی یک روستای دیگر به نام دیرستان است و مردم به این اعتراض دارند که چرا ساکنان یک روستای دیگر در شیبدراز زمین گرفته‌اند، درحالی‌که برخی خانواده‌های شیبدراز با وجود داشتن چند فرزند بزرگسال هنوز خانه‌ای ندارند».

جیما فتاحی درباره سابقه واگذاری ساحل شیبدراز به منظور ساخت خانه می‌گوید: «در سال ۹۷ چهار قطعه زمین در محدوده‌ای که محل تخم‌ریزی لاک‌پشت‌هاست، به چهار نفر از اهالی یک روستای دیگر واگذار شد که اعتراض اهالی روستای شیبدراز را به دنبال داشت. به‌همین‌دلیل ساخت‌وساز متوقف شد تا اینکه در سال ۱۴۰۱ در همین محدوده دو قطعه زمین بزرگ را به دو نفر از اهالی روستای شیبدراز واگذار کردند تا شاید اهالی روستای ما دست از مخالفت با ساخت‌وساز در این محدوده بردارند».

بنابر گفته فتاحی دو نفر از اهالی روستای شیبدراز در شرایط غیرشفافی توانستند در سال ۱۴۰۱ دو قطعه زمین را تصاحب کنند اما آنها بعد از گرفتن زمین با سد محیط زیست مواجه شدند. این زن ۳۴‌ساله ساکن در روستای شیبدراز می‌گوید: «در سال ۱۴۰۱ یکی از کسانی که زمین گرفته بود، به زیرسازی و بلوک‌چینی در یکی از این قطعات اقدام کرد اما با اعتراض و تجمع مردم مواجه و در همین سال ساخت‌وساز با مداخله اداره محیط زیست قشم زیر نظر منطقه آزاد متوقف شد. در تیرماه امسال هم این فرد با آوردن ماسه سعی داشت ساخت‌وساز را از سر بگیرد اما مردم شیبدراز مجددا جلوی کارش را گرفتند».

طفره مدیر محیط زیست قشم از پاسخ‌گویی

بنا بر گفته یکی از ساکنان روستای شیبدراز، در سال ۱۴۰۲ اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم به ریاست محمدهاشم داخته جلوی ساخت‌وساز را در ساحل ‌شیبدراز گرفت و پروژه را تعطیل کرد. اما به نظر می‌رسد همین مدیر از موضع قبلی خود عقب‌نشینی کرده و  اعلام می‌کند که اینجا اصلا سایت لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی نیست و گروهی سعی دارند محیط‌ زیست را بهانه‌ای برای مقاصد خود کنند.

او می‌گوید: «خبر ساخت‌وساز در سایت لاک‌پشت‌ها کذب است.

در آن منطقه تخلفات زیادی شده اما تخلفات ربطی به سایت حفاظت از لاک‌پشت‌ها ندارد. ساخت‌وساز بر مبنای طرح هادی روستا بوده و در واگذاری زمین تخلف نشده است. ضمن اینکه این طرح در استانداری تصویب شده است. تخلفی درباره سایت لاک‌پشت‌ها صورت نگرفته، بلکه دعوا بر سر منافع است و افراد سودجو حاضر نیستند به‌سادگی از آنجا بگذرند». با وجود ردوبدل‌شدن‌ پیام‌های متعدد بین داخته و خبرنگار «شرق»، این مدیر دولتی از رفع ابهامات درباره این موضوع و پاسخ‌دادن به سئولات خبرنگار طفره رفت و گفت: «از آنجایی که این موضوع تنش‌زا شده، علاقه‌ای به مصاحبه ندارد».

یک مدیر و دو برخورد

اما جیما فتاحی ساکن روستای شیبدراز ضمن ابراز گلایه شدید از محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم می‌گوید: «امسال به همراه تعدادی از اهالی روستای شیبدراز به محل کار آقای داخته، مدیر محیط زیست منطقه آزاد قشم، مراجعه کرده و خواستار توقف پروژه خانه‌سازی و ویلاسازی در ساحل شیبدراز شدیم اما او آب پاکی را روی دست ما ریخت و به ما گفت که موضوع از حیطه کاری محیط زیست خارج است و ساخت‌وساز را بلامانع اعلام کرد. این در حالی است که همین مدیر قبلا در سال ۱۴۰۲ جلوی ساخت‌وساز را گرفته بود و به ما گفته بود که اگر اینجا ۱۰ طبقه هم بسازند، آن را خراب می‌کنیم، چون اینجا ثبت ملی شده و سایت لاک‌پشت‌هاست اما امروز آقای داخته حرفش را عوض کرده و ادعا می‌کند اینجا سایت لاک‌پشت‌ها نیست. اگر محل تخم‌ریزی لاک‌پشت نیست، چرا همین اداره محیط زیست قشم چندین تابلو به فاصله‌های کوتاه در ساحل شیبدراز حاوی هشدارهایی درباره لاک‌پشت‌ها نصب کرده است؟».

قشم دو اداره محیط زیست دارد؛ یکی زیرمجموعه سازمان حفاظت محیط زیست است و دیگری زیرمجموعه سازمان منطقه آزاد. اداره‌ای که زیر نظر سازمان محیط زیست است، در نامه‌ای به فرمانداری قشم، بخشداری این منطقه و دهیاری شیبدراز مخالفت خود را با خانه‌‎سازی در ساحل شیبدراز اعلام و تأکید کرده است که بنیاد مسکن در کسب نظر سازمان محیط زیست کوتاهی کرده است.

شاهمراد جعفری، رئیس اداره محیط زیست قشم زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست،  می‌گوید: «بنیاد مسکن در حوزه ساخت‌وساز در ساحل شیبدراز و اجرای طرح هادی در این محدوده، هیچ مجوزی از سازمان محیط زیست نگرفته است. براساس آیین‌نامه تالاب در سال ۱۴۰۰ این محدوده به ‌عنوان منطقه تالابی در نظر گرفته شده است، بنابراین براساس قوانین و مقررات و آیین‌نامه اجرائی اراضی مستحدث باید حداقل حریم ۱۵۰متری از دریا را رعایت کنند».

جعفری با اشاره به تفاهم‌نامه‌ بین بنیاد مسکن و محیط‌ زیست منطقه آزاد، می‌گوید: «محیط‌ زیست قشم زیر نظر منطقه آزاد، بخشی از ساحل شیبدراز را آزاد کرده و گفته است که می‌توان آن را واگذار کرد اما با توجه به اینکه این منطقه اثر طبیعی ملی است و رونق گردشگری و معیشت مردم هم به آن محدوده وابسته است، اصرار ما این است که آنجا واگذار نشود و از ساخت‌وساز در آن جلوگیری شود».

بنیاد مسکن از محیط زیست مجور نگرفته

محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی بهمن۱۳۹۰ به ‌عنوان اثر طبیعی ثبت ملی شده است. رئیس محیط زیست قشم می‌گوید: «ما مخالف ساخت‌وساز در ساحل شیبدراز هستیم و یک نامه خطاب به بخشدار، فرماندار و دهیار تنظیم کرده و در آن تأکید کردیم که بنیاد مسکن هیچ‌گونه مجوزی برای طرح هادی از محیط زیست نگرفته است و باید از هرگونه ساخت‌وساز خودداری شود». جعفری با اشاره به اینکه کتمان‌کردنی نیست که ساحل شیبدراز محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی است، می‌گوید: «چندین سال است مردم برای حفاظت از آن تلاش می‌کنند و هر سال در رسانه‌ها گزارش‌هایی از سایت تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها در ساحل شیبدزار منتشر می‌شود».

جیما فتاحی، فعال حوزه گردشگری، هم گلایه‌ش را درباره مسئولان محیط زیست قشم این‌طور ادامه می‌دهد: «در سال ۱۳۹۶ قصد داشتیم در همین منطقه که حالا ساخت خانه و ویلا در آن شروع شده، مجوز ساخت مجموعه‌ای برای تعاونی صنایع دستی و فعالیت ۲۰۰ زن کارآفرین را بگیریم اما محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم که آن موقع هم آقای داخته ریاست آن را برعهده داشت، با طرح ما مخالفت کرد و دلیل مخالفت را ایجاد شرایط ناامن و خطرناک برای لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی مطرح کرد، اما حالا از نظر همان رئیس ساخت‌وساز در ساحل شیبدراز در نزدیکی محل تخم‌ریزی لاک‌پشت‌ها بدون مانع اعلام شده است».

او با اشاره به اینکه اداره محیط زیست قشم باید بیشتر از مردم نگران زیستگاه لاک‌پشت‌ها باشد، این‌طور ادامه می‌دهد: «از اسفند تا خردادماه هر سال لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی برای تخم‌ریزی به ساحل شیبدراز می‌آیند. اهالی روستای شیبدراز هم در این مدت در ساحل رفت‌وآمد نمی‌کنند تا خطری لاک‌پشت‌ها را تهدید نکند اما حالا متولی حفاظت از لاک‌پشت یعنی محیط زیست قشم، از اجرای وظایفش یعنی حفاظت از لاک‌پشت‌ها شانه خالی می‌کند». محمدهاشم داخته با اینکه ادعا می‌کند محل ساخت خانه‌ها در این ساحل هیچ ربطی به سایت لاک‌پشت ندارد اما تیرماه امسال در مصاحبه‌ای از تولد ۷۸۶ لاک‌پشت پوزه‌عقابی در ساحل شیبدراز خبر داده بود. همچنین این مدیر دولتی در نامه‌ای که به گزارش پیوست می‌شود، در اسفندماه سال ۱۴۰۳ خطاب به دهیار شیبدراز با اشاره به شروع فصل تخم‌ریزی لاک‌پشت‎‌های پوزه‌عقابی و با تأکید بر اینکه اینها گونه در معرض خطر انقراض هستند، خواسته بود که قایق‌های موجود در ساحل جمع‌آوری و مسیرهای دسترسی سواره به ساحل بسته شود و درباره کم‌کردن نور مغازه‌ها، خانه‌ها و مسجد مشرف به محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها هم اقدام شود.

پیرو اعتراض اهالی شیبدراز به ساخت‌وساز، دادستان قشم هم اعلام کرده است: هرگونه عملیات ساخت‌وساز و انتقال ابزارآلات به محدوده حریم تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی در روستای شیبدراز تا زمان بررسی دقیق موضوع ممنوع است. در ایران ۱۰ گونه لاک‌پشت از شش خانواده وجود دارد. دراین‌میان جمعیت ‌لاک‌پشت پوزه‌عقابی نگران‌کننده است و در فهرست قرمز (IUCN) یا اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد. لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی به‌ عنوان جمعیت‌ لانه‌ساز و تولیدمثل‌کننده شناخته می‌شوند که عمدتا در خلیج فارس و جزایر زندگی می‌کنند اما تخریب زیستگاه‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید لاک‌پشت‌ها ازجمله پوزه‌عقابی‌هاست.

منبع خبر