رابطه جیمی کارتر با شاه و امام؛ از گذراندن کریسمس در تهران تا ارسال پیام به نوفل/ رییس جمهوری که به شاه اعتماد به نفس داد

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

اواخر شب گذشته خبر درگذشت “جیمز ارل کارتر جونیور” یا همان جیمی کارتر، که طی سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ به‌عنوان سی‌ونهمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا بود، مخابره شد. (اینجا بخوانید).

کارتر آخرین رییس جمهور آمریکا بود که پیش از انقلاب به ایران سفر داشت و در واقع آخرین روابط دیپلماتیک رسمی با ایران را تجربه کرد.

خاطرات اسدالله عَلَم نشان می‌دهد موضع شاه درقبال کارتر منفی بوده و ترجیح او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۵۵ طبعا جرالد فورد جمهوری خواه  بود، چرا که محمد رضا همیشه رابطه بهتری با جمهوری خواهان داشته است.

وقتی محمدرضاشاه کارتر را بادام زمینی فروش تعبیر می کند!

شاه در گفت‌و‌گو با علم و قبل از پیروزی کارتر  از او با عنوان بادام‌زمینی‌فروش یاد می‌کند تا به گمان خود تحقیر کرده باشد. این در حالی است که علم انتخاب کارتر را محتمل و او را رییس جمهوری آینده‌ آمریکا می‌دانسته تا جایی که در یادداشت ۲۶ تیر ۱۳۵۵ یعنی ۴ ماه قبل از انتخابات ایالات متحده می‌نویسد: “در هواپیما به طرف ژنو می‌روم. خبر بسیار مهم این هفته انتخاب قاطع وهلهٔ اول جیمی کارتر از طرف حزب دموکرات به نامزدی ریاست جمهوری است. فکر می‌کنم رییس جمهوری این دورهٔ آمریکا هم خود او باشد. باز چه بلایی بر سر دنیا بیاورد این بچه دهاتی بی‌تجربه. به هر حال اگر بتواند جامعهٔ آمریکا را از این بی‌بند و باری برهاند خود کمک بزرگی به دنیاست.”

تغییرات ایران پس از ورود کارتر به کاخ سفید

با روی کار آمدن کارتر دموکرات و شعارهای دفاع از حقوق بشر، به نظر می رسد محمدرضاشاه وادار به ایجاد تغییراتی در فضای سیاسی کشور و آزادی زندانیان سیاسی و به اصلاح معروف آن زمان ایجاد فضای باز سیاسی در کشور شد.

از دیگر تغییرات به وجود آمده در ایران، تغییر نخست وزیر بود. جمشید آموزگار تنها هفت ماه پس از آغاز به کار دولت جدید آمریکا جانشین امیرعباس هویدا شد. امیرعباس هویدا به مدت ۱۳ سال عهده دار سمت نخست وزیری بود.

از سوی دیگر شاه تغییر رئیس ساواک پس از 13 سال را انجام داد و ناصر مقدم را جایگزین نعمت الله نصیری کرد.

سفرهای دو جانبه شاه و کارتر

جیمی کارتر پس از آغاز دوران ریاست جمهوری خود یک بار میزبان محمدرضاشاه در کاخ سفید بود و چند ماه بعد هم شب سال نو میلادی را در تهران سپری کرد.

خبر سفر کارتر به تهران در دی ۱۳۵۶ بهترین خبر برای شاه بود، خصوصا وقتی کارتر ایران را جزیره ثبات توصیف کرد، اعتماد به نفس شاه بالا رفت و باور کرد که همه چیز در کشور موفقیت آمیز پیش می رود، شواهد تاریخی نشان می دهد که شاه اعتماد زیادی به آمریکا داشت و تا قبل از روشن شدن جدی شعله های انقلاب، این تعریف کارتر از شاه می توانست اعتماد به نفس وی را زیاد کند.

بر اساس اسناد تاریخ زمانی که مردم در ایران در حال مبارزه همه جانبه با رژیم شاه بودند و امام نیز در پاریس به سر می بردند، کارتر پیام هایی را خطاب به ایشان مخابره کرده است.

ابراهیم یزدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وقتی در کسوت وزیر خارجه‌ دولت موقت بود، در یک سخنرانی که در کاخ سعدآباد برگزار شد، برای نخستین‌بار پیام‌های مبادله‌شده میان جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، و امام خمینی (ره) را فاش کرد.

این خبر را روزنامه‌ی آیندگان در تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۵۸ منتشر کرد و افزود: کارتر پیام‌ها را اواسط دی ۱۳۵۷، یعنی موقعی که امام خمینی (ره) در پاریس در تبعید بودند، به ایشان رسانده است.

به گفته‌ ابراهیم یزدی،”جیمی کارتر آیت‌الله‌العظمی خمینی (ره) را تهدید کرد که اگر از دولت بختیار حمایت نکند، در ایران حمام خون به راه خواهد افتاد”.

به گزارش روزنامه‌ی آیندگان، جیمی کارتر هم‌چنین خواسته است که امام خمینی (ره) تمام نیروی خود را به کار گیرند تا از مخالفت با بختیار جلوگیری شود.

در ادامه‌ی پیامی که دو فرستاده‌ی رئیس‌جمهور فرانسه به امام خمینی (ره) منتقل می‌کنند، تأکید می‌شود: «جیمی کارتر فکر می‌کند که به نفع همه خواهد بود که از هر نوع انفجاری احتراز بشود. خروج شاه قطعی است که در آینده نزدیکی رخ خواهد داد. آنچه لازم است بدانید خطر دخالت ارتش است و با این خطر، اوضاع بدتر خواهد شد. آیا بهتر نخواهد بود که یک دوره سکوت و آرامش به وجود آید؟ کارتر آرزو دارد که این پیام کاملاً مخفی و محرمانه بماند.

پاسخ امام به جیمی کارتر چه بود؟

طبق گزارش این روزنامه، امام خمینی(ره) در پاسخ به این دو فرستاده می‌گویند: پیام کارتر در دو جهت بود که یکی موافقت کردن با دولت بختیار یا حداقل سکوت در این شرایط و حفظ آرامش در این مدت و یکی هم احتمال یا پیش‌بینی کودتای نظامی و پیش‌بینی کشتار وسیع مردم که ما را از آن می‌ترسانید.

اما راجع به دولت بختیار، شما سفارش می‌کنید که ما بر خلاف قوانین خود عمل کنیم. بر فرض که من چنین خطایی بکنم؛ ملت ما حاضر نخواهد بود. ملت ما این همه مصیبت کشید، این همه خون داد برای این‌که از زیر بار رژیم سلطنتی و رژیم پهلوی خارج شود؛ ملت حاضر نیست که تمام خون‌ها به هدر برود و شاه به سلطنت باقی باشد و یا برود و بدتر از اول برگردد. نه حاضر است که شورای سلطنت را قبول کند و آن هم مخالفت قانونی است که من مکرر تشریح کرده‌ام و اما قضیه‌ی این‌که آرامش باشد، ما همیشه می‌خواهیم مملکت آرام باشد و مردم ما با آرامش زندگی کنند؛ اما به دست آوردن آرامش با وجود شاه، امکان ندارد.

آقای کارتر اگر حسن‌نیت پیدا کرده‌اند و می‌خواهند آرامش باشد و خون‌ها ریخته نشود، خوب است که شاه را ببرند و از دولت بختیار پشتیبانی نکنند و به میل ملت که یک امر مشروعی است، تسلیم شوند و از میل ملت جلوگیری نکنند و اما قضیه‌ی کودتا که الان از ایران به من اطلاع داده‌اند، یک کودتای نظامی در شرف تکوین است و می‌خواهند کشتار زیادی بکنند و از من خواسته‌اند کالا‌های آمریکایی را تحریم کنیم و به آمریکا اخطار کنیم که اگر چنین کودتایی بشود، از چشم شما می‌بینیم و اگر شما حسن‌نیت دارید، باید جلوگیری کنید.

برای من پیغام داده‌اند که اگر کودتای نظامی بشود، حکم جهاد مقدس باید داده شود. من کودتا را نه به صلاح ملت می‌دانم و نه به صلاح آمریکا. اگر بشود، از چشم شما می‌دانم. من نمی‌دانم ملت بعد‌ها با آمریکا چه خواهد کرد و من به حکم این‌که یک شخص روحانی هستم و مصلحت بشر را همیشه مدنظر دارم و مصلحت ملت خودم را در نظر دارم، به شما توصیه می‌کنم که جلوی خونریزی‌ها را بگیرید و نگذارید این خون‌ریزی‌ها تحقق پیدا کند. ایران را به حال خود واگذارید و اگر بکنید نه گرایش کمونیستی خواهد داشت و نه سایر مکاتب انحرافی، نه تسلیم شرق خواهد شد و نه تسلیم غرب. تأکید می‌کنم اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود راهی جز این نیست که نظام شاهنشاهی که قانونی نیست، کنار برود و ملت را به حال خود بگذارید تا من یک شورای انقلاب تأسیس کنم و از اشخاص پاک‌دامن برای نقل قدرت تا انتخابات مناسب حکومت مبعوث ملت انجام گیرد. در غیر این صورت، امید آرامش نیست و خوف آن دارم که اگر کودتای نظامی بشود، انفجاری در ایران شود که کسی نتواند جلوی آن را بگیرد.

امام خطاب به کارتر: ملت یاران از کودتای نظامی نمی ترسد

ملت ایران از کودتای نظامی نمی‌ترسد برای آن‌که ماه‌ها است با قدرت نظامی هرچه سخت‌تر با مردم معامله شده است و نتوانسته‌اند آرامش را برقرار سازند و الان نظام و ارتش از چند ماه قبل، سست‌تر و ضعیف‌تر است برای آن‌که در باطن ارتش اختلاف ایجاد شده است و بسیاری به ما می‌پیوندند و کودتا را خفه می‌کنند؛ لکن با کشتاری که من میل ندارم واقع شود. من به شما توصیه می‌کنم که از کودتا جلوگیری بشود. جلوگیری کنید که اگر کودتا بشود، ملت ایران از شما می‌داند و برای شما ضرر دارد. این تمام پیام من است به کارتر.

کارتر دست به دامان امام می شود!

پس از تسخیر سفارت آمریکا در ایران در تاریخ 13 آبان 58 و بحرانی که کارتر با آن مواجه شد تمام تلاش خود را کرد تا ماجرا را فیصله دهد حتی  در ۴ فروردین ۱۳۵۹ کارتر نامه ای محرمانه خطاب به امام می نویسد.

به نوشته روزنامه اطلاعات مورخ ۱۰ فروردین ۱۳۵۹، پیام جیمی کارتر رییس جمهور آمریکا توسط کاردار سفارت سوئیس به دفتر امام خمینی در تهران تسلیم شد.

 دفتر امام هم اعلام کرد برای اینکه ملت عزیز ایران در جریان تمام مسائل ایران باشد پیام کارتر را به این شرح منتشر می کند.

عالیجناب!

 من امکان را داشتم که پیام ۲۱ مارس شما را خطاب به مردم ایران بخوانم. من این پیام را یک سند اساسی برای آینده کشور شما تلقی می کنم.

در این پیام شما موضع خود را در سیاست بین‌الملل مشخص نموده اید. این امر مورد توجه ماست. من موافقم که صلح جهانی نیازمند روابط جدید بین دولت ها به خصوص احترام به حاکمیت ملل و حق مردم دایر بر تعیین سرنوشت خود می باشد.

مایلم تأکید کنم که این دو اصل که مکرر از طرف شما و آقای بنی صدر رئیس جمهوری عنوان می شود از اصول مورد قبول من نیز می باشد. ما به دنیا تصمیم خود را دایر بر عملی کردن این اصول چه در نیکاراگوئه و چه در افغانستان و یا در مقابل یک خطر احتمالی به حاکمیت یوگسلاوی ثابت کرده ایم.

مایلم تأکید کنم که حکومت من وارث یک وضع بین المللی خیلی حساسی است که نتیجه سیاست و اوضاع و احوال دیگری است و همه ما را به ارتکاب اشتباهاتی در گذشته وادار کرده است. مزیت بزرگ دموکراسی آمریکایی این است که همیشه توانسته است اشتباهات خود را شناسایی نموده و یا آن را محکوم کند.

ما موافقت خود را به کمیسیون تحقیق در کنگره آمریکا برای روشن کردن حقیقت اعمال وخیم مداخله آمریکا برای مثال در شیلی اعلام نموده ایم. این کمیسیون تحقیق تصمیمات مهمی در مورد محکوم کردن این مداخله و تدابیر بسیار مهمی در قبال مسئولیت های ناشی از این اعمال اتخاذ کرده است.

 ما آقای بنی صدر رئیس جمهوری را مطلع ساخته ایم که آماده ایم این کمیسیون تحقیق را در آمریکا به نحوی برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم حل این بحران بین المللی بین ملت های ما را امکان پذیر سازد.

همچنین ما آقای بنی صدر رئیس جمهوری را از آمادگی کامل خود برای اهتمام جدی در راه تامین رضایت لازم مردم ایران برای حل مسالمت آمیز اختلافات موجود بین دو حکومت مطلع ساخته ایم.

من می‌توانم به خوبی درک کنم که تصرف سفارت ما در تهران می توانسته است عکس العمل موجهی برای جوانان ایرانی تلقی شود اما زمان سپری می شود و من دلایل جدی برای تردید درباره انگیزه‌های واقعی آنانی که سفارت ما را تصرف کرده اند در دست دارم.

 اشغال سفارت امروز مسائل عمده ای برای حکومت شما و حکومت ما ایجاد می کند و در نهایت عامل اختلافاتی گردیده است که مانع رفع بحران کنونی و ایجاد روابط جدید بر اساس برابری و احترام متقابل که شما خواهان آن بوده و ما نیز با آن موافقت داریم می باشد.

ما آماده پذیرش حقایق جدیدی که مولود اختلاف ایران با ایران است می باشیم. این امر همچنان هدف و آرزوی ماست. زیرا من تصور می کنم در نهایت ما هدف واحدی را که صلح جهانی و برقراری عدالت برای همه ملل است تعقیب می‌کنیم.

 از زمان عزیمت شاه مخلوع سابق از آمریکا که؛ به دلایل انسانی و درمانی پذیرفته شده بود، حکومت من تصمیم گرفت که در این مسائل مداخله نکند.

ترک پاناما یک تصمیم شخصی شاه سابق بوده و ما نسبت به مذاکراتی که بین خود او و سادات برای پناه یافتن در مصر انجام یافته است کاملا بیگانه بوده ایم. ما با معالجه او در بیمارستان های آمریکایی و وسیله پزشکان آمریکایی مخالفت کردیم. ما کلیه اطلاعاتی که درباره وضع مزاجی شاه سابق داشتیم در اختیار آقای بنی صدر رئیس جمهوری قرار دادیم.

من حفظ اصل تفکیک کامل دو موضوع را اساسی می‌دانم.

بحران فی مابین باید از راه اعمال اراده و قابلیت های حکومت های ما بر مبنای واقعیات و منافع آینده جدی دو ملت حل و فصل شود.

می خواهم موکدا خاطرنشان کنم به محض این که مساله فوری از طریق انتقال مسئولیت گروگان‌ها به حکومت ایران حل شود ، ما آماده اتخاذ رویه معقول و دوستانه ای برای حل و فصل مسائل عدیده دوجانبه فیمابین می باشیم.

ایجاد یک کمیسیون مشترک به عنوان عامل رسیدگی به مسائل دوجانبه به ما توصیه شده است. ما آماده ایم با نظر مساعد این فکر را بپذیریم و بتوانیم چنین کمیسیونی را به عنوان وسیله ای که روابط آینده ما را توسعه دهد تلقی کنیم.

تمنا دارم مرا در حل بحران فیمابین بر اساس ضوابط منصفانه و شرافتمندانه جدا یاری فرمایید و از این بابت نهایت حق شناسی را خواهم داشت.دو ملت ما نیز از شما حق شناسی خواهند نمود.

اجازه می خواهم جسارتا اعلام دارم که به نظر من؛ زمان و دشمنان واقعی نظام های سیاسی مربوط به ما به زیان ما مشغولند.

سرانجام در روز سیصد و چهل و دوم  از آغاز گروگان امام خمینی شروط چهارگانه­ ای را برای آزادی گروگان ها اعلام کرد: بازگرداندن دارایی­ های شاه؛ تعهد امریکا به عدم مداخله در امور داخلی ایران؛ آزاد کردن دارایی­ های ایران در آمریکا و لغو ادعاهای آمریکا علیه ایران.

و بالاخره بر اساس موافقت نامه الجزایر گروگان ها آزاد می شوند.

امروز جیمی کارتر در سن 100 سالگی درگذشته است و آیندگان قضاوت خواهد کرد که چه کسانی با مردمی که به دنبال استقلال بودند دشمنی کردند.

منبع: خبر فوری

منبع خبر