- 2025-10-25
- 1 بازدید
- 0 دیدگاه
- اخبار مهم
تشدید شکاف در شورای امنیت درباره برجام/ دومین نامه مشترک ایران، چین و روسیه علیه گروسی
به گزارش اقتصادآنلاین، نمایندگی‌های ایران، روسیه و چین در سازمان ملل متحد بار دیگر با ارسال نامه‌ای مشترک به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت اعلام کردند که برجام رسماً منقضی شده و ادعای فعال‌سازی سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» (اسنپ‌بک) از سوی کشور‌های اروپایی فاقد مشروعیت حقوقی و سیاسی است.
در این نامه همچنین تأکید شده است که با پایان اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱، نقش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارش‌دهی درباره اجرای برجام نیز خاتمه یافته است.
موضع‌گیری مشترک در واکنش به ادعاهای مدیرکل آژانس
به نظر می‌رسد که نامه مشترک ایران با چین و روسیه واکنشی است به ادعاهای اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران. گروسی به تازگی در مصاحبه‌ای با یک روزنامه سوئیسی درباره موجودی اورانیوم با غنای بالا در ایران مدعی شد که «تهران فعلاً بازرسان را به‌صورت قطره‌چکانی می‌پذیرد و به دلیل نگرانی‌های امنیتی، محدودیت‌هایی را وضع می‌کند که من آن را می‌فهمم. اما اگر دیپلماسی شکست بخورد، من نگران توسل دوباره به‌زور هستم.»
این ادعا با پاسخ سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران مواجه شد. عراقچی گفت که «نمی‌دانم ایشان این حرف را از سر نگرانی زده یا تهدید، اما کسانی که چنین تهدید‌هایی می‌کنند باید بدانند تکرار یک تجربه شکست‌خورده، نتیجه‌ای جز شکست دوباره برایشان نخواهد داشت.»
حالا چین و روسیه نیز با نامه‌ای مشترک از موضع ایران در این زمینه حمایت کردند.
در این نامه سه کشور، پایان انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ را «پایان طبیعی یک فرآیند دیپلماتیک» دانسته و از دبیرخانه سازمان ملل خواستند از انتشار هرگونه گزارش جدید بر پایه این قطعنامه خودداری کند.
روسیه: شورای امنیت هدف «حمله یاغیانه» غرب قرار گرفته است
تنها ساعاتی پیش از انتشار این نامه، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، در واکنشی تند، اقدام کشور‌های اروپایی در بازگرداندن تحریم‌های پیش از ۲۰۱۵ علیه ایران را «حمله‌ای یاغیانه به شورای امنیت سازمان ملل» توصیف کرد.
او گفت که اقدام غربی‌ها علیه ایران «کاملاً غیرقابل قبول و ظالمانه است؛ چرا که آنها از ترفندهای کثیف و اقدامات غیرقانونی استفاده کردند.»
ریابکوف همچنین اعلام کرد که از دید مسکو، تمام تحریم‌های سابق علیه ایران «باطل و لغو شده» تلقی می‌شوند و روسیه بر همین اساس قصد دارد همکاری‌های نظامی–فنی خود با تهران را گسترش دهد.
به گفته ناظران، این موضع روسیه عملاً به معنای از بین رفتن اجماع شورای امنیت و آغاز مسیری دوگانه در نظام بین‌الملل است؛ مسیری که در آن، هر بلوک تفسیر خاص خود را از مشروعیت قطعنامه‌های سازمان ملل دارد.
اسنپ‌بک؛ سرچشمه اختلاف‌نظر در شورای امنیت
سرچشمه اختلاف‌نظرها از تلاش تروئیکای اروپای برای فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف آغاز شد. انگلیس، فرانسه و آلمان مدعی‌اند ایران با افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد، از حدود مجاز برجام تخطی کرده و بنابراین بازگرداندن تحریم‌ها طبق مفاد توافق، اقدامی مشروع است.
اما در مقابل، ایران، روسیه و چین این اقدام را «غیرقانونی» می‌دانند. ایران تاکید دارد که ایالات متحده آمریکا با خروج از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ دیگر صلاحیت استفاده از مفاد این توافق را ندارد و سه کشور اروپایی نیز نمی‌توانند به‌طور یک‌جانبه مکانیسمی را فعال کنند که نیازمند اجماع همه طرف‌ها است.
با این حال، کشور‌های اروپایی، با تشویق وزیر خارجه آمریکا «مارکو روبیو»، تلاش‌های ایران برای تداوم مسیر دیپلماسی را ناکام گذاشتند.
آنها پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید شش‌ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ و بازگشت به گفت‌و‌گو را هم رد کردند.
تحلیلگران معتقدند انگیزه اصلی اروپا در این اقدام نه صرفاً نگرانی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بلکه ادعای آنها درباره نقش تهران در حمایت از روسیه در جنگ اوکراین نیز بوده است.
فروپاشی اجماع شورای امنیت
تا اینجا، به نظر می‌رسد تلاش اروپا برای اعمال فشار بر ایران اکنون نتیجه‌ای معکوس داشته است. حتی رسانه‌های غربی نیز به این موضوع پرداخته‌اند که اقدامات اروپا و آمریکا و تصمیم برای فعال‌سازی اسنپ‌بک باعث از بین رفتن شفافیت و نظارت بین‌المللی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران شده و هم‌زمان، وحدت پنج قدرت اصلی شورای امنیت را نیز از میان برده است.
دو عضو دائم شورا، یعنی روسیه و چین، به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند که بازگشت تحریم‌ها از نظر آنان فاقد وجاهت حقوقی است؛ در نتیجه، تحریم تسلیحاتی و محدودیت‌های فناوری موشکی علیه ایران دیگر برای این کشور‌ها الزام‌آور نیست. موضعی که راه را برای همکاری‌های دفاعی گسترده‌تر میان تهران، مسکو و پکن هموار می‌کند.
این در حالی است که پیش از توافق هسته‌ای و در جریان تصویب شش قطعنامه علیه ایران، دو کشور روسیه و چین نیز به این قطعنامه که باعث شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی شده بود رای مثبت داده بودند.
به گفته ناظران غربی، این تحولات نه‌تنها موجب تقویت توان دفاعی ایران، بلکه باعث تضعیف جایگاه شورای امنیت به عنوان مرجع نهایی تصمیم‌گیری در عرصه صلح و امنیت بین‌المللی می‌شود.
بحران مشروعیت در شورای امنیت
از سوی دیگر، به لحاظ حقوقی نیز اقدام اروپا در فعال‌سازی مکانیزم بازگشت تحریم‌ها نقطه عطفی در نظم حقوقی جهانی است. تصمیمات شورای امنیت زمان کارآمد و الزام‌آور است که ر پایه اجماع پنج عضو دائم گرفته شود، اما اکنون این اجماع از میان رفته و هر بلوک قدرت، قوانین بین‌المللی را مطابق منافع خود تفسیر می‌کند.
در نتیجه، جهان وارد دوره‌ای از دوپارگی حقوقی شده است؛ دوره‌ای که در آن، قدرت سیاسی جایگزین مشروعیت حقوقی می‌شود و تصمیمات سازمان ملل به توصیه‌هایی سیاسی تقلیل پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی تحلیلگران می‌گویند که نامه دوم مشترک ایران، روسیه و چین نه یک اعتراض دیپلماتیک، بلکه نشانه و اعلام رسمی پایان دوره‌ای است که شورای امنیت می‌توانست مرجع نهایی تصمیم‌گیری درباره امنیت جهانی باشد.
ارسال دیدگاه