تأثیر دورهمی‌های خانوادگی بر سلامت روان و انسجام اجتماعی

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، دورهمی‌های خانوادگی در فرهنگ ایرانی، همچون یک نغمه‌ دلنشین، روح و جان خانواده‌ها را به هم پیوند می‌زند. این نغمه که در فرهنگ ایرانی-اسلامیِ ما به بهانه‌های مختلف و در مراسم‌های ملی و سنتی مانند شب یلدا باحضور دوستان واعضای خانواده متبلور می‌شود، فضایی گرم و صمیمی را ایجاد می‌کند که در آن هر کس داستان‌ها و خاطرات خود را به اشتراک می‌گذارد؛ از پخت و پز غذاهای خوشمزه و معطر گرفته تا بازی‌های سنتی و گفت‌وگوهای دلنشین که در عین سادگی، جشن زندگی و محبت است.

در این فضا، خنده‌ها و شادی‌ها به راحتی در دل‌ها جا می‌گیرد و باردیگر یادآوری می‌کند که خانواده، بزرگ‌ترین سرمایه‌ هر فرد است. آیین شب‌نشینی و دورهمی خانوادگی در فرهنگ ایرانی نه تنها یک سنت زیبا و دلنشین است، بلکه به عنوان یک عامل مهم در تقویت روابط انسانی و ایجاد فضایی مثبت در زندگی افراد عمل می‌کند. باحفظ و ترویج این سنت، می‌توانیم به سلامت روانی و اجتماعی خود و نسل‌های آینده کمک کنیم و از غنای فرهنگی خود بهره‌مند شویم.

تاثیر روابط خانوادگی بر سلامت روان افراد

آیین مهمانی و دورهمی خانوادگی از دیرباز در فرهنگ ایرانی و اسلامی ما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. این آیین صرفا فرصتی برای برقراری ارتباط و تقویت روابط فردی نیست، بلکه نقش موثری در ایجاد جامعه‌ای شادتر،همبسته‌تر ومترقی‌تر دارد و در زمینه‌های روانی، اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار است. این موضوع به لحاظ علمی نیزاثبات شده است.نتایج تحقیقات نشان می‌دهد روابط خانوادگی مثبت و حمایتگر می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت روان افراد داشته باشد. برهمین اساس، تحقیقی که در سال ۲۰۲۰ درمجله Jounal of Family Psychology منتشر شد، نشان داد حمایت اجتماعی از طرف اعضای خانواده می‌تواند به طور قابل توجهی به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که ازحمایت عاطفی وعملی خانواده برخوردار بودند،احساس رضایت بیشتری اززندگی وسلامت‌روان بهتری داشتند.همچنین‌تحقیقات‌دیگری که درFamily Relations منتشر شده نشان می‌دهد ارتباطات مثبت و مؤثر در خانواده می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و خودپنداری مثبت افراد کمک کند. این تحقیق نشان داد خانواده‌هایی که در آنها ارتباطات گرم و صمیمانه وجود دارد، در مواجهه با چالش‌های زندگی یکدیگر را بهتر حمایت می‌کنند.مطالعه دیگری که سال۲۰۱۹ درAmerican Jounal of Family Therapyمنتشر شد، نشان داد دورهمی‌های خانوادگی منظم می‌تواند به افزایش احساس تعلق و کاهش احساس تنهایی کمک کند. این تحقیق نشان داد افرادی که به طور منظم در دورهمی‌های خانوادگی شرکت می‌کنند، سلامت روان بهتری دارند و کمتر دچار افسردگی می‌شوند.

سلامت جامعه؛ در گرو حفظ روح جمعی

محسن نصری، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فطرت انسان، اجتماعی بودن او است؛ به همین دلیل از روز اول زندگی انسان‌ها در جوامع، نیاز به تعامل و گفت‌وگو با دیگران وجود داشته است؛ به‌همین دلیل جامعه‌ای می‌تواند سلامت فردی و اجتماعی خود را حفظ کند که بتواند به روح جمعی توجه کند. از آنجا که خانواده سلول بنیادین جامعه است، در دین اسلام نیز بسیار مورد تاکید قرار گرفته است، چون تعامل و روابط اجتماعی ابتدا دراین نهاد شکل می‌گیرد. وی در خصوص اثرات تعاملات خانوادگی و اجتماعی می‌افزاید: غیر از توانمندی، امید، خودباوری و هم‌افزایی که بخشی از تاثیرات این تعاملات است، در این ارتباطات، فرهنگ نیز خود را تجلی می‌بخشد و افراد سبک زندگی و مسئولیت نسبت به یکدیگر را فرا می‌گیرند. البته اسلام تاکید می‌کندکه این دورهمی‌ها تاحدامکان ساده برگزار شودچراکه اگر تجملات بر اصل این موضوع حاکم شود، نتیجه معکوس می‌دهد و باعث تخریب روابط انسانی می‌شود. نصری ادامه می‌دهد: به همین جهت مناسباتی مثل نوروز در دین نیز تاکید شده است یا مثلا شب یلدا که بهانه‌ای شده تا افراد در تعامل با یکدیگر قرار بگیرند که خود این اصلاح رفتار و نشاط را در پی دارد.

فضای مجازی؛ رقیب جدی تعاملات اجتماعی

این جامعه‌شناس بااشاره به دلایل کاهش تعاملات خانوادگی در دهه‌های اخیر نسبت به گذشته می‌گوید: در گذشته خانواده‌ها به‌صورت گسترده بودند و فرزندان این خانواده در مواردی بعد از ازدواج هم دریک خانه به‌صورت مشترک با خانواده زندگی می‌کردند اما اکنون این خانواده‌ها به هسته‌هایی کوچک تبدیل شده است که خوداین مسأله درکم شدن روابط بسیاراثرگذار بوده است.ازطرفی دیگر، امروز فضای مجازی رقیب بسیار جدی برای تعاملات اجتماعی شده و روابط بین انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و فرصت‌های کمتری برای رفتارجمعی و کنش‌های متقابل باقی گذاشته است.نصری می‌افزاید:به همین جهت ما باید یک تعادلی را ایجاد کنیم چراکه نمی‌توان فضای مجازی را درعصرفعلی حذف کرداما می‌توان با تقویت مدیریت در این فضا تا حدی آن را کنترل کرد که کل زندگی را تحت تاثیر قرار ندهد.همچنین می‌توان از این ابزار در جهت تقویت روابط نیز استفاده کرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، دورهمی‌های خانوادگی در فرهنگ ایرانی، همچون یک نغمه‌ دلنشین، روح و جان خانواده‌ها را به هم پیوند می‌زند. این نغمه که در فرهنگ ایرانی-اسلامیِ ما به بهانه‌های مختلف و در مراسم‌های ملی و سنتی مانند شب یلدا باحضور دوستان واعضای خانواده متبلور می‌شود، فضایی گرم و صمیمی را ایجاد می‌کند که در آن هر کس داستان‌ها و خاطرات خود را به اشتراک می‌گذارد؛ از پخت و پز غذاهای خوشمزه و معطر گرفته تا بازی‌های سنتی و گفت‌وگوهای دلنشین که در عین سادگی، جشن زندگی و محبت است.

در این فضا، خنده‌ها و شادی‌ها به راحتی در دل‌ها جا می‌گیرد و باردیگر یادآوری می‌کند که خانواده، بزرگ‌ترین سرمایه‌ هر فرد است. آیین شب‌نشینی و دورهمی خانوادگی در فرهنگ ایرانی نه تنها یک سنت زیبا و دلنشین است، بلکه به عنوان یک عامل مهم در تقویت روابط انسانی و ایجاد فضایی مثبت در زندگی افراد عمل می‌کند. باحفظ و ترویج این سنت، می‌توانیم به سلامت روانی و اجتماعی خود و نسل‌های آینده کمک کنیم و از غنای فرهنگی خود بهره‌مند شویم.

تاثیر روابط خانوادگی بر سلامت روان افراد

آیین مهمانی و دورهمی خانوادگی از دیرباز در فرهنگ ایرانی و اسلامی ما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. این آیین صرفا فرصتی برای برقراری ارتباط و تقویت روابط فردی نیست، بلکه نقش موثری در ایجاد جامعه‌ای شادتر،همبسته‌تر ومترقی‌تر دارد و در زمینه‌های روانی، اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار است. این موضوع به لحاظ علمی نیزاثبات شده است.نتایج تحقیقات نشان می‌دهد روابط خانوادگی مثبت و حمایتگر می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت روان افراد داشته باشد. برهمین اساس، تحقیقی که در سال ۲۰۲۰ درمجله Jounal of Family Psychology منتشر شد، نشان داد حمایت اجتماعی از طرف اعضای خانواده می‌تواند به طور قابل توجهی به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که ازحمایت عاطفی وعملی خانواده برخوردار بودند،احساس رضایت بیشتری اززندگی وسلامت‌روان بهتری داشتند.همچنین‌تحقیقات‌دیگری که درFamily Relations منتشر شده نشان می‌دهد ارتباطات مثبت و مؤثر در خانواده می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و خودپنداری مثبت افراد کمک کند. این تحقیق نشان داد خانواده‌هایی که در آنها ارتباطات گرم و صمیمانه وجود دارد، در مواجهه با چالش‌های زندگی یکدیگر را بهتر حمایت می‌کنند.مطالعه دیگری که سال۲۰۱۹ درAmerican Jounal of Family Therapyمنتشر شد، نشان داد دورهمی‌های خانوادگی منظم می‌تواند به افزایش احساس تعلق و کاهش احساس تنهایی کمک کند. این تحقیق نشان داد افرادی که به طور منظم در دورهمی‌های خانوادگی شرکت می‌کنند، سلامت روان بهتری دارند و کمتر دچار افسردگی می‌شوند.

سلامت جامعه؛ در گرو حفظ روح جمعی

محسن نصری، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فطرت انسان، اجتماعی بودن او است؛ به همین دلیل از روز اول زندگی انسان‌ها در جوامع، نیاز به تعامل و گفت‌وگو با دیگران وجود داشته است؛ به‌همین دلیل جامعه‌ای می‌تواند سلامت فردی و اجتماعی خود را حفظ کند که بتواند به روح جمعی توجه کند. از آنجا که خانواده سلول بنیادین جامعه است، در دین اسلام نیز بسیار مورد تاکید قرار گرفته است، چون تعامل و روابط اجتماعی ابتدا دراین نهاد شکل می‌گیرد. وی در خصوص اثرات تعاملات خانوادگی و اجتماعی می‌افزاید: غیر از توانمندی، امید، خودباوری و هم‌افزایی که بخشی از تاثیرات این تعاملات است، در این ارتباطات، فرهنگ نیز خود را تجلی می‌بخشد و افراد سبک زندگی و مسئولیت نسبت به یکدیگر را فرا می‌گیرند. البته اسلام تاکید می‌کندکه این دورهمی‌ها تاحدامکان ساده برگزار شودچراکه اگر تجملات بر اصل این موضوع حاکم شود، نتیجه معکوس می‌دهد و باعث تخریب روابط انسانی می‌شود. نصری ادامه می‌دهد: به همین جهت مناسباتی مثل نوروز در دین نیز تاکید شده است یا مثلا شب یلدا که بهانه‌ای شده تا افراد در تعامل با یکدیگر قرار بگیرند که خود این اصلاح رفتار و نشاط را در پی دارد.

فضای مجازی؛ رقیب جدی تعاملات اجتماعی

این جامعه‌شناس بااشاره به دلایل کاهش تعاملات خانوادگی در دهه‌های اخیر نسبت به گذشته می‌گوید: در گذشته خانواده‌ها به‌صورت گسترده بودند و فرزندان این خانواده در مواردی بعد از ازدواج هم دریک خانه به‌صورت مشترک با خانواده زندگی می‌کردند اما اکنون این خانواده‌ها به هسته‌هایی کوچک تبدیل شده است که خوداین مسأله درکم شدن روابط بسیاراثرگذار بوده است.ازطرفی دیگر، امروز فضای مجازی رقیب بسیار جدی برای تعاملات اجتماعی شده و روابط بین انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و فرصت‌های کمتری برای رفتارجمعی و کنش‌های متقابل باقی گذاشته است.نصری می‌افزاید:به همین جهت ما باید یک تعادلی را ایجاد کنیم چراکه نمی‌توان فضای مجازی را درعصرفعلی حذف کرداما می‌توان با تقویت مدیریت در این فضا تا حدی آن را کنترل کرد که کل زندگی را تحت تاثیر قرار ندهد.همچنین می‌توان از این ابزار در جهت تقویت روابط نیز استفاده کرد.

منبع خبر