بیشتر اهداکنندگان خون تا چند سال دیگر قادر به اهدا نخواهند بود

به گزارش سلامت‌نیوز، دکتر مصطفی جمالی با بیان اینکه یکی از چالش‌های پیش‌رو، روند سالمندی جمعیت و کاهش توان اهداکنندگان فعلی است افزود: «بیشتر اهداکنندگان فعلی بالای ۳۵ یا ۴۰ سال هستند و چند سال دیگر قادر به اهدا نخواهند بود. در حال حاضر مشارکت جوانان حدود ۱۶ درصد است. اگر مشارکت بانوان و جوانان افزایش نیابد، در ده سال آینده کشور با مشکل مواجه خواهد شد.» وی از انعقاد تفاهم‌نامه با معاونت زنان ریاست‌جمهوری و وزارت ورزش و جوانان برای افزایش مشارکت این دو گروه خبر داد و کم‌خونی را از عوامل مهم پایین بودن مشارکت بانوان دانست.

رئیس سازمان انتقال خون همچنین اعلام کرد: «بیشترین میزان مشارکت بانوان مربوط به استان خراسان شمالی با ۹ درصد است و پس از آن لرستان و کردستان قرار دارند. در عین حال زنجان بیشترین رشد خون‌گیری را داشته، در حالی که تهران نسبت به سال قبل رشد منفی ثبت کرده است.» او از افتتاح قریب‌الوقوع مرکز انتقال خون در شهرستان اسلامشهر و احتمال راه‌اندازی مرکز دیگری در ورامین خبر داد و گفت: «اکنون آمبولانس‌های این مناطق برای انتقال خون ناچارند به خیابان وصال تهران مراجعه کنند که این مساله مشکلات زیادی را ایجاد کرده است.»

نقش رسانه‌ها انکارناپذیر است

رئیس سازمان انتقال خون ایران با تأکید بر نقش رسانه‌ها در ترویج فرهنگ اهدای خون گفت: یکی از دلایل اصلی داوطلبانه بودن صد درصدی اهدای خون در ایران، فرهنگ‌سازی رسانه‌ها بوده است. جمالی با اشاره به اهمیت آماده‌باش سازمان در شرایط بحرانی افزود: «وقتی جنگ رخ می‌دهد، مجروحان به احتمال زیاد نیازمند فرآورده‌های خونی هستند و این نیاز می‌تواند بسیار گسترده باشد. در جنگ ۱۲ روزه اخیر، از دو سال پیش پیش‌بینی بحران را کرده بودیم و تلاش داشتیم ذخایر خون را از سه تا چهار روز به بیش از هشت روز برسانیم. اکنون ذخیره حدود شش تا هفت روز است که هرچند قابل قبول است اما ایده‌آل نیست. بسیاری از مجروحان اگر در سی دقیقه ابتدایی خون دریافت کنند، نجات پیدا می‌کنند.»

او با بیان اینکه پیش از شروع جنگ، میانگین ذخایر کشوری ۱۰ روز بود، ادامه داد: «در روزهای پایانی جنگ، مردم به صحنه آمدند و شرایط دوباره مطلوب شد. مهم‌ترین عامل، حضور مردم و تلاش همکاران سازمان بود که حتی در شرایط جنگی کسی به مرخصی نرفت و برخی داوطلبان تمام ۱۲ روز را در شیفت‌ها حضور داشتند.» رئیس سازمان انتقال خون با اشاره به عملکرد دولت جدید گفت: «در یک سال گذشته، با وجود شرایط اقتصادی و اجتماعی، شاهد رشد ۵۵ صدم درصدی در اهدای خون بودیم و صد درصد نیاز بیماران برطرف شد؛ به‌طوری‌که هیچ بیماری در بیمارستان معطل خون نشد.»

او در بخش دیگری از سخنان خود، درباره توسعه استفاده از کیسه‌های فیلتردار توضیح داد: «از سال ۱۴۰۰ مصرف این کیسه‌ها حدود ۲۵ درصد بود، اما سال گذشته به ۶۵ درصد رسید. امیدواریم تا پایان امسال این رقم به بیش از ۸۰ درصد برسد و در نهایت به ۱۰۰ درصد نزدیک شویم. در این زمینه هیچ مشکلی برای تأمین وجود ندارد.»

چالشی به نام کمبود نیروی انسانی

جمالی یکی از مشکلات اصلی سازمان انتقال خون را کمبود نیروی انسانی دانست و گفت: «در سه سال اخیر هیچ سهمیه‌ای برای استخدام به ما داده نشده است. سازمان انتقال خون از نظر ساختاری مستقل و به طور مستقیم با سازمان اداری و استخدامی در ارتباط است، اما متأسفانه برخی همچنان تصور می‌کنند ما زیرمجموعه وزارت بهداشت هستیم و به همین دلیل سهمیه استخدامی به ما اختصاص نمی‌دهند.»

نیازمند جذب نیروهای بومی در مناطق محروم

رئیس سازمان انتقال خون ایران ادامه داد: «حدود ۱۲۰۰ پست خالی داریم و اگر هم امسال به ما سهمیه استخدامی بدهند، مشکل ما حل نمی‌شود. آزمون استخدامی محدودیت محل خدمت و جنسیت ندارد و این کار را سخت کرده است. گاهی تیم‌های سیار ما باید فقط آقا باشند یا در برخی بخش‌های انتقال خون نیاز به کار یدی وجود دارد که برخی نیروهای خانم طرحی نمی‌توانند انجام دهند.»

وی با تأکید بر ضرورت جذب نیروهای بومی افزود: «از سازمان اداری و استخدامی خواسته‌ایم که امکان جذب قراردادی را فراهم کند، به‌ویژه در مناطق محروم تا نیروی بومی همان منطقه باشد و احتمال ماندگاری‌اش بیشتر شود. حتی اگر سهمیه استخدامی داده شود، باز هم در مناطق محروم جذب نیرو نخواهیم داشت. خواسته ما این است که دست‌کم نیمی از سهمیه به‌صورت قراردادی اختصاص یابد. اگر ۱۲۰۰ نیرو در کشور به ما داده شود، کل نیاز خون و پلاسما را در کشور برطرف خواهیم کرد.»

دکتر مصطفی جمالی درباره تأثیر تحریم‌ها افزود: «تحریم‌ها هیچ تأثیری بر فعالیت سازمان انتقال خون نداشته است. حتی در دوران جنگ اقداماتی انجام شد که در سال‌های گذشته سابقه نداشت، از جمله آزمایش‌هایی که منجر به شناسایی ۳۷۵ مورد هپاتیت B شد و مانع تزریق آن به بیماران گردید. همچنین برخی معافیت‌ها اصلاح شد. برای مثال، پیش از این، افرادی که حجامت کرده بودند تا یک سال نمی‌توانستند خون اهدا کنند، اما اکنون با انجام تست‌های جدید این زمان به شش ماه کاهش یافته است.»

وی با تأکید بر توان داخلی سازمان اظهار کرد: «به جز دستگاه‌های خودکار، تقریباً در سایر تجهیزات خودکفا هستیم و حتی فریزرها نیز صد درصد تولید داخل هستند. سردخانه‌های سیار پلاسما را با استانداردهای بالا ساخته‌ایم و اکنون در حال اجرای طرح تعیین فنوتیپ و شناسایی گروه‌های فرعی خون هستیم که برای بیماران خاص اهمیت زیادی دارد.»

جمالی از وجود ذخایر راهبردی خبر داد و گفت: «بر اساس مصوبه مجلس، باید شش ماه ذخیره استراتژیک تجهیزات و محصولات داشته باشیم که این کار انجام شده است. در حال حاضر ذخایر خون کشور بین هفت تا هشت روز است. البته در تهران این ذخیره به حدود چهار و نیم تا پنج روز کاهش یافته بود که با کمک دو استان دیگر جبران شد. اگر مشکل نیروی انسانی حل شود، سال آینده می‌توانیم ذخایر را به بالای ده روز برسانیم.»

او با اشاره به برنامه‌های توسعه بانک HLA گفت: «این بانک با فناوری‌های نوین مانند NGS باید گسترش یابد. ما آن را راه‌اندازی کرده‌ایم اما هزینه‌ها بسیار بالاست. متأسفانه در سال‌های اخیر ۸۰۰ بیمار به دلیل پیدا نکردن اهداکننده مناسب مغز استخوان جان خود را از دست داده‌اند. کشور باید به دو میلیون نمونه در بانک برسد تا برای حدود ۸۰ درصد بیماران امکان یافتن اهداکننده وجود داشته باشد. هر تست HLA با دلار آزاد ۱۸ میلیون تومان هزینه دارد و این از توان سازمان خارج است. اگر مجلس منابع مالی لازم را تأمین کند، ظرف پنج تا ده سال به این هدف خواهیم رسید.»

رئیس سازمان انتقال خون در ادامه به فعالیت‌های بانک خون بندناف اشاره کرد و گفت: «در بیمارستان‌های طرف قرارداد، پزشکان با مادران باردار درباره اهدای خون بندناف گفت‌وگو می‌کنند. این خون در بانک عمومی ذخیره و در مواقع نیاز استفاده می‌شود. ذخیره کنونی حدود چهار تا پنج هزار واحد است و تاکنون جان چند نفر به واسطه آن نجات یافته است. بانک خصوصی رویان اما خون بندناف را برای همان فرد نگهداری می‌کند که در جهان استقبال چندانی از این روش نشده است.»

به زودی خون‌های نادر را شناسایی می‌کنیم

او همچنین از پروژه شناسایی خون‌های نادر خبر داد و افزود: «بر اساس این طرح، دانشجویان سال اول و سربازان تحت آزمایش فنوتیپ قرار می‌گیرند تا گروه‌های خونی نادر شناسایی شود. این کار علاوه بر شناسایی اهداکنندگان خاص، فرهنگ اهدای خون را در میان جوانان تقویت می‌کند و بانک خون‌های نادر کشور را گسترش می‌دهد. اجرای این پروژه نیازمند بودجه است، اما مزایای آن برای کشور بسیار بیشتر از هزینه‌هایش خواهد بود.»

وی در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت پدافند غیرعامل و مدیریت بحران اشاره کرد و گفت: «در تهران فقط یک مرکز برای نگهداری تمام ذخایر خون وجود داشت. اما پس از جنگ ۱۲ روزه تصمیم گرفتیم چند نقطه دیگر را نیز در نظر بگیریم. اکنون در حال برنامه‌ریزی هستیم که علاوه بر تهران، دو تا سه مرکز کامل انتقال خون ایجاد شود که خیرین در حال تکمیل این پروژه‌ها هستند.»

جمالی از نوسازی فضاهای فیزیکی در استان‌ها خبر داد و گفت: «برخی ساختمان‌های انتقال خون در استان‌ها فرسوده بودند. دولت جدید اعتبارات بسیار خوبی اختصاص داده و به‌زودی مراکز انتقال خون در استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، بوشهر و دست‌کم سه استان دیگر افتتاح خواهد شد. همچنین تعدادی از پایگاه‌ها ارتقا یافته‌اند. در مجموع، یک نوسازی کامل از نظر فضاهای فیزیکی در حال انجام است.»

وی در پایان به وضعیت تجهیزات سازمان اشاره کرد و افزود: «بسیاری از دستگاه‌های ما متعلق به ۲۰ سال پیش بود و باید جایگزین شوند. به زودی این کار انجام خواهد شد. حذف ارز ترجیحی نگرانی زیادی ایجاد کرده بود، اما سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت به طور کامل از ما حمایت کردند تا مابه‌التفاوت ارزی تأمین شود. اگر این حمایت‌ها ادامه پیدا کند، امیدواریم هیچ کمبودی در تجهیزات و فعالیت‌های سازمان نداشته باشیم.»

منبع خبر