باورسازی ابرها ادامه دارد / تبعات یک تصمیم؛ بارورسازی یا عقیم‌سازی ابرها؟

به گزارش اقتصادآنلاین، مدت‌هاست که در سایه خشکسالی و بحران آب، راه حلی سحرآمیز به نام بارورسازی ابرها مطرح می‌شود؛ وعده بارش در مناطقی که تشنه‌اند. اما پس از دو دهه استفاده، سؤالی تلخ و حیاتی باقی مانده است: آیا این فناوری واقعاً افزایش بارش را تضمین می‌کند یا عامل یک تبعات ناگوار زیست‌محیطی است؟ کارشناسان نسبت به ریسک‌های بارورسازی ابرها، از جمله خطر عقیم‌سازی ابرها و انتشار ماده سمی یدید نقره، هشدار می‌دهند. بیایید پرده از این راز بزرگ برداریم.

راز تشکیل ابر: طبیعت در مقابل دخالت بشری

طبیعت، چرخه‌ای بی‌نقص را برای بارش رقم زده است. آب از سطح تبخیر می‌شود، به سمت بالا می‌رود، در ارتفاعات سرد شده و بر روی هسته‌های میعان می‌نشیند تا ابر تشکیل شود. قطرات با برخورد و بزرگ شدن، سرانجام به صورت باران یا برف به زمین می‌رسند. بارورسازی ابرها دقیقاً در این مرحله حساس دخالت می‌کند؛ تلاش برای تسهیل رشد قطره‌ها. اما متخصصان، از جمله سازمان جهانی هواشناسی، معتقدند انرژی سیستم‌های جوی آنقدر بالاست که تغییر مسیر سامانه‌های عظیم باران‌زا با فناوری فعلی، امری بعید است.

دوئل علمی: امید به بارش در مقابل تهدید فراباروری 

در حالی که برخی بارورسازی ابرها را یک مکمل برای مدیریت منابع آب می‌دانند، عده‌ای دیگر آن را یک فناوری فاقد قطعیت علمی می‌خوانند. اما شواهد نگران‌کننده از تجربیات عملی حکایت دارند:

خطر معکوس: معصومه نوروزی (مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری) صراحتاً اعلام می‌کند: «در بسیاری از مواقع بارورسازی ابرها نتیجه معکوس داشته است.» اگر مطالعات کافی نباشد، به جای افزایش بارش، با پدیده “فراباروری” و کاهش شدید بارندگی مواجه می‌شویم.
سیلاب‌های مدیریت‌نشده: مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری به تجربه بارش‌های سیل‌آسای مدیریت‌نشده در فصول گرم اشاره می‌کند که نشان می‌دهد حتی در صورت وقوع بارش، کنترل آن نیز دشوار است.

زنگ خطر زیست‌محیطی: یدید نقره، سم پنهان در ابرها 

ریسک دوم، نه آب‌سنجی، بلکه سلامت محیط زیست است. جعفر برزگر (رئیس اداره پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات هوای تهران) هشداری جدی می‌دهد:

«ماده مورد استفاده برای بارورسازی ابرها (یدور نقره) سمی و آلوده کننده خاک است.»

این یعنی برای هر قطره بارانی که شاید بیاید، باید خطر آلودگی خاک و منابع آب زیرزمینی را نیز متحمل شد.

 تحلیل رئیس مرکز ملی خشکسالی: ریشه خشکسالی کجاست؟ 

احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی، هرگونه نسبت دادن خشکسالی ایران به “دستکاری ابرها” یا شایعاتی مانند “ابردزدی” را رد می‌کند. تأکید وی بر این است که:

سند علمی وجود ندارد: هیچ سند علمی پذیرفته‌شده‌ای که خشکسالی را ناشی از دستکاری ابرها بداند، موجود نیست.
مقیاس بزرگ جوی: سامانه‌های جوی مؤثر بر ایران عظیم هستند و فناوری فعلی بشر در برابر قدرت آن‌ها ناچیز است.
ریشه‌های واقعی بحران: ریشه اصلی بحران آب در ایران، در الگوهای اقلیمی، کاهش بلندمدت بارش، افزایش دما و ناترازی در مصرف آب است، نه یک عامل بیرونی اثبات‌نشده.

پارادوکس ادامه عملیات: چرا با وجود تردیدها ادامه دارد؟ 

با وجود این هشدارهای علمی، روند بارورسازی ابرها در استان‌هایی نظیر همدان و خراسان رضوی همچنان ادامه دارد. این پارادوکس نشان می‌دهد که فشار ناشی از بحران کم‌آبی، منجر به تداوم استفاده از راهکارهایی شده که از نظر کارشناسان، پتانسیل کاهش بارش و وخیم‌تر ساختن شرایط را دارند.

در شرایط کنونی، نیاز به یک بازنگری جامع، شفاف و مبتنی بر داده‌های دقیق علمی در مورد اثربخشی بارورسازی ابرها احساس می‌شود. تمرکز بر کاهش تقاضا، بهینه‌سازی مصرف و دیپلماسی آب‌های مشترک، مسیر مطمئن‌تری برای عبور از خشکسالی در مقایسه با ریسک‌های سمی و احتمالی عقیم‌سازی ابرها است.

منبع خبر