افزایش تبادلات روسیه و پاکستان با دور زدن تحریم‌ها به سبک ایران

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

به گزارش مشرق، نشریه یوراسیا تایمز در مطلبی به قلم «ریتو شارما» کارشناس مطالعات بحران آورده است: کتاب «زندانیان جغرافیا» این فرضیه را مطرح می‌کند که جغرافیا سرنوشت ملت‌ها و سیاست جهانی را شکل می‌دهد. «تیم مارشال» در این کتاب به تلاش روسیه برای دسترسی به بنادر آب‌های آزاد به‌عنوان یک اصل سیاست خارجی این کشور اشاره می‌کند. اکنون، روسیه به‌زودی به یک مسیر ریلی دست خواهد یافت که آن را به کراچی، یکی از مهم‌ترین قطب‌های دریایی نه‌تنها در پاکستان، بلکه در سراسر جنوب آسیا متصل می‌کند.

قرار است تا ۱۵ مارس، راه‌آهن پاکستان اولین سفر قطار باری بین‌المللی به روسیه را آغاز کند. این مسیر از ایران، ترکمنستان، قزاقستان عبور کرده و در نهایت به روسیه خواهد رسید و انتظار می‌رود که این مسیر تجاری جدید باعث تقویت تجارت منطقه‌ای شود.

تأثیر مسیر ریلی جدید بر تجارت میان پاکستان و روسیه

اتصال ریلی جدید به روسیه امکان صادرات نفت، گاز طبیعی، ماشین‌آلات، فولاد و سایر کالاهای صنعتی این کشور به پاکستان را فراهم خواهد کرد. از طرف دیگر، پاکستان نیز از طریق این مسیر می‌تواند به بازارهای ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه دسترسی پیدا کند و محصولات صادراتی خود از جمله منسوجات، مواد غذایی و محصولات کشاورزی را به این کشورها ارسال کند.

این مسیر همچنین انتقال برنج، گندم و پنبه از پاکستان به روسیه را تسهیل خواهد کرد و در عین حال امکان جابه‌جایی کالاهای تولیدی و محصولات الکترونیکی را نیز فراهم می‌آورد.

قطار باری جدید، حرکت خود را از ترمینال بین‌المللی کانتینری «قاسم» در کراچی آغاز خواهد کرد. این ارتباط ریلی موجب کاهش زمان سفر و هزینه‌های حمل‌ونقل خواهد شد و وابستگی روسیه به مسیرهای دریایی و حمل‌ونقل هوایی را کاهش می‌دهد. هم‌اکنون، یک خط راه‌آهن عملیاتی بین ترکمنستان و ایران وجود دارد که شهر سرحدآباد در ترکمنستان را به مشهد در ایران متصل می‌کند. ایران و پاکستان نیز از طریق خط راه‌آهن زاهدان-میرجاوه به هم متصل هستند. علاوه بر این، ایستگاه تفتان به‌عنوان دیگر مسیر ارتباطی بین دو کشور عمل می‌کند و امکان تردد تجاری و مسافری بین شهر مرزی میرجاوه در پاکستان و زاهدان در ایران را فراهم می‌آورد.

توافق تجاری پاکستان و روسیه برای اتصال جنوب آسیا به آسیای مرکزی و روسیه

این طرح که با هدف ایجاد یک مسیر تجاری مقرون‌به‌صرفه برای اتصال جنوب آسیا به آسیای مرکزی و روسیه مطرح شده است، بر پایه تفاهم‌نامه‌ای است که میان پاکستان و روسیه در بیست‌وهفتمین مجمع اقتصادی بین‌المللی سن‌پترزبورگ در ژوئن ۲۰۲۴ امضا شد. «کامران ارشد»، رئیس انجمن نساجی پاکستان، با تأکید بر پتانسیل رو به رشد صنعت نساجی این کشور، هدف صادرات ۵۰ میلیارد دلاری را برای پنج سال آینده تعیین کرده است. وی پیشنهاد کرده که برای دور زدن تحریم‌ها، از سیستم تجارت پایاپای مشابه مدل پاکستان-ایران استفاده شود.

بهبود روابط پاکستان و روسیه

روابط میان پاکستان و روسیه اهمیت زیادی در معادلات سیاست خارجی هند دارد، چرا که مسکو، شریک دیرینه هند و تأمین‌کننده اصلی تسلیحات این کشور است. اما از دهه ۲۰۰۰، روابط پاکستان و روسیه بهبود یافته است. در سال ۲۰۲۴، سفرهای نخست‌وزیر روسیه، «میخائیل میشوستین» و معاون نخست‌وزیر، «الکسی اورچوک» به اسلام‌آباد، نشان‌دهنده ادامه روند گرم شدن روابط میان دو کشور بود. این تغییرات ریشه در سفر «عمران خان»، نخست‌وزیر وقت پاکستان به مسکو در فوریه ۲۰۲۲، هم‌زمان با آغاز جنگ اوکراین دارد.

در دوران جنگ سرد، دو کشور دشمنی دیرینه‌ای با یکدیگر داشتند، زیرا پاکستان هم‌پیمان آمریکا بود و حتی در آموزش مجاهدین افغان علیه اتحاد جماهیر شوروی نقش داشت. با وجود این گذشته پرتنش، منافع راهبردی پاکستان و روسیه به هم گره خورده است، هرچند دو کشور مرز مشترکی ندارند اما در یک فضای ژئوپلیتیکی مشترک قرار دارند و روسیه نمی‌تواند نقش راهبردی پاکستان در نزدیکی افغانستان و آسیای مرکزی را نادیده بگیرد. جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ این روند را سرعت بخشید، به‌طوری که حجم تجارت دوجانبه پاکستان و روسیه در سال ۲۰۲۴ از مرز یک میلیارد دلار گذشت.

پاکستان که همواره به عنوان یک عامل بی‌ثباتی در منطقه شناخته می‌شد، اکنون به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در حل معضل طالبان در افغانستان در نظر گرفته می‌شود. روسیه، همسو با چین، معتقد است که پاکستان در حل مسئله طالبان نقش حیاتی دارد. این همگرایی با تصمیم مسکو برای حذف طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی تقویت شده است.

انگیزه‌های روسیه برای بهبود روابط با پاکستان

روسیه با دو هدف به دنبال گسترش روابط با پاکستان است: اول کاهش وابستگی پاکستان به آمریکا و تقویت جایگاه خود در منطقه و دوم مهار روابط استراتژیک هند و آمریکا.

روابط سنتی هند و روسیه نیز در سال‌های اخیر ضعیف‌تر شده است، زیرا هند در حال متنوع‌سازی منابع تسلیحاتی خود و خرید تجهیزات از آمریکا، اسرائیل و فرانسه است. به همین دلیل، روسیه به دنبال بازارهای جدیدی برای صادرات تسلیحات و فناوری خود است. به‌عنوان بخشی از این همکاری‌ها، روسیه تاکنون یک فروند بالگرد جنگی Mi-35 به پاکستان تحویل داده و درخواست‌های هند برای توقف این معامله را نادیده گرفته است. علاوه بر این، روسیه موتورهای «Klimov RD-93» را برای جنگنده‌های JF-17» نیروی هوایی پاکستان تأمین کرده است.

برای اولین بار در سال ۲۰۱۶، روسیه و پاکستان مانور نظامی مشترک «دوستی» را برگزار کردند. این مانورها درست پس از حمله تروریستی در هند انجام شد و با وجود اعتراض‌های هند، متوقف نشد.

چالش‌های روابط پاکستان و روسیه

چند مانع بر سر راه توسعه روابط پاکستان و روسیه وجود دارد: پاکستان همچنان به نهادهای مالی غربی، مانند صندوق بین‌المللی پول، وابسته است. همچنین در دوره فرماندهی ژنرال «قمر جاوید باجوا»، پاکستان به‌دلیل فشارهای غرب، مجبور شد حملات روسیه به اوکراین را محکوم کند. گزارش‌هایی مبنی بر ارسال تسلیحات پاکستانی به اوکراین در ازای دریافت کمک مالی از صندوق بین المللی پول، محدودیت‌های استقلال استراتژیک پاکستان را نشان می‌دهد.

روسیه به دنبال بازارهای جدید در آسیا و شرکای راهبردی جدید برای احیای اقتصاد خود است که تحت فشار تحریم‌های غرب و کاهش قیمت نفت قرار دارد. مسیر ریلی جدید میان پاکستان و روسیه گامی مهم در این راستا محسوب می‌شود.

منبع خبر