کودکان زیبایی جهانند و شادی آن ها، تقسیم شادی جهان با انسان هاست. هرسال فقر و اعتیاد و…آرامش و شادی این فرشته های خدا را از آن ها می گیرد. سهم شما در بهبود معیشت و زندگی آن ها چقدر است؟ می خواهیم مشکلات کودکان کار را باهم بررسی کنیم تا حداقل اگر برای آن ها نمی توانیم کاری انجام دهیم، با آن ها مهربانانه تر برخورد کنیم.
به چه کسی کودک کار می گویند؟
به کودکی کودک کار گفته می‌شود که مشغول به فعالیتی باشد که برای سلامت فیزیکی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و شخصیتی آن مضر باشد و با تحصیل کودک تداخل پیدا کند.
بر اساس قرارداد شماره 138 سازمان بین‌المللی، اگر کودکی که سنش پایین تر از 18 سال برای مشاغل پر خطر (مشاغلی که سلامت جسمی، روانی یا اخلاقی کودک را به خطر می‌اندازند)، 15-13 سال برای مشاغل سبک (مشاغلی که سلامت و امنیت کودک را تهدید نمی‌کنند و کودک را از تحصیل باز نمی دارند) داشته باشد کودک کار محسوب می شوند.
کودکان کار چه مشکلاتی را به دوش می کشند؟
در حالی که کار کودکان اشکال مختلفی را به خود اختصاص می دهد، اولویت این است که بدون تاخیر همان گونه که در ماده 3 کنوانسیون 182 سازمان بین المللی کار تعریف شده است، از بین برود.
1. مشکل برده داری در کودکان کار
همه اشکال برده داری، یا شیوه های مشابه با برده داری مانند: فروش و قاچاق کودکان، کار اجباری، اسارت بدهی و سرقت ازجمله: استخدام اجباری کودکان برای استفاده در درگیری های مسلحانه اسارت بدهی، کار های اجباری و … مشکلات کودکان کار است.
به عنوان مثال: یک خانواده فقیر ممکن است فرزند خود را به کسی تحویل بدهد تا بدهی خود را پرداخت کند و آن کودک باید سال ها کار کند تا بدهی های خود را پرداخت کند.
2. بهره کشی جنسی از کودکان کار
استفاده از کودک برای بهره کشی جنسی و تهیه فیلم های غیر اخلاقی کودکان دختر و پسر زیادی در جهان از نظر جنسی توسط بزرگسالان مورد سوء استفاده قرار می گیرند.
آنان ممکن است در کشور های در حال توسعه و صنعتی برای ازدواج، بهره کشی جنسی یا برده داری خریده یا فروخته شوند.
همچنین ممکن است کودکان ربوده شده و سپس در مرز ها قاچاق شوند و به فروش برسند تا در کشور های خارجی برای بهره برداری جنسی از آنان استفاده شود.
پیامد های این مشکل
این شکل از کار کودکان دارای پیامد های جدی کوتاه مدت و بلند مدت است. کودکان در معرض خطر بالای سوء استفاده جسمی، سوء تغذیه و بیماری های مقاربتی هستند.
خروج کودکان از این وضعیت برای کودکان بسیار دشوار است و برخورد با آن چه که از نظر جسمی و روحی تجربه کرده اند برایشان بسیار سخت است.
میانگین HIV و عفونت های منتقله از راه تماس جنسی مانند پاپیلومای انسانی «HPV» در این کودکان بالا است، اما آمار دقیقی از آن وجود ندارد.
3. وضعیت سلامت کودکان کار
تمام کودکان کار ایرانی و غیر ایرانی می توانند با مراجعه به مراکز جامع خدمات سلامت کشور، خدمات سطح یک مانند: ویزیت پزشک، دریافت مکمل و مراقبت را به شکل رایگان دریافت کنند.
طبق آمار هایی که به دست آمده از مشکلات کودکان کار، عمده بیماری هایی که از کودکان کار گزارش شده بیماری های عفونی به ویژه بیماری های عفونی خاص مانند: شپش سر است.
البته این درحالی است که سوء تغذیه در این کودکان نیز بیشتر است.
4. حل مشکل تحصیل کودکان کار
وزارت آموزش و پرورش تنها کودکانی را که دارای شناسنامه باشند، پذیرش می کند که این موضوع بر مشکلات موجود در زمینه ادامه تحصیل کودکان کار می‌افزاید.
فرانک ایمانی در گفت و گویی درباره ی وضعیت تحصیلی کودکان کار گفت: سال گذشته 5000 نفر از این کودکان به مراکز سازمان بهزیستی مراجعه کرده‌اند که ۴ /۰ از این تعداد زیر سن مدرسه بوده اند.
حدود ۳۰ درصد ترک تحصیل کرده و حدود ۲۰ درصد از این کودکان نیز با وجود قرار داشتن در سن تحصیل، بی سواد و مابقی دانش آموز هستند.
وی افزود: گاهی خانواده با رفتن کودک به مدرسه مشکلی ندارند، در صورتی که وقتی با کودکان خیابان صحبت می کنم برخی از آنان خود می گویند که «دوست ندارم به مدرسه بروم» که این موضوع نیز دلایل و علل مختلفی دارد که عدم سازگاری و آشنایی با رفتار و ادبیات سایر دانش آموزان یا خجالت کشیدن از وضعیت خانوادگی خود از جمله دلایل است.
5. بیماری های درکمین کودکان کار
بیشترین آسیبی که کودکان کار در این جامعه می بینند بیماری هایی است که در اکثر مواقع از داشتن آن ها بی خبرند.
قریب به نیمی از کودکان کار در معرض بیماری های خطرناکی نظیر، ایدز، هپاتیت و … قرار دارند و از سوء تغذیه که منجر به عوارضی چون کوتاهی قد، کمبود وزن و مشکلات اسکلتی می‌شود در کنار سایر بیماری ها و مشکلات روحی و روانی رنج می برند.
6. کودکان کار و کووید-19
مدیر حمایت از کودکان چتر نیلی با اشاره به اینکه اکنون کودکان کار بیشتر در معرض شیوع ویروس کرونا قرار دارند، می گوید: در حالی که خطرات کار کودک همیشه قابل رؤیت نیست، تجربه نشان می دهد که بحران اقتصادی به ویژه اکنون که شیوع کرونا بر اقتصاد هم تأثیر گذاشته است، کار کودکان را تشدید می‌کند و کار در فضای بیرون احتمال شیوع این بیماری را بین کودکان کار افزایش می‌دهد، خصوصاً اینکه کودکان کار امکان مستمر برای دسترسی به وسایل بهداشتی چون ماسک و دستکش ندارند.
7. نداشتن جایی برای استراحت و اقامت
دو نوع خدمت از سوی سازمان بهزیستی به این کودکان ارائه می‌شود. اولین مورد مربوط به مراکز شبانه روزی است که محل نگهداری کودکان خیابانی است و تقریبا در همه استان های کشور این مرکز وجود دارد.
مدت زمان نگهداری موقت این کودکان ۲۱ روز با مدت زمان تمدید ۴۵ روزه است که در این مراکز اقدامات مدد کاری برای این کودکان انجام می‌شود.
همچنین در صورت وجود مشکلاتی در خانواده مانند: اعتیاد یا نیاز مالی، تلاش می شود تا با رفع آن ها زمینه بازگشت کودکان به خانواده فراهم شود.
اما اگر به هر دلیلی امکان بازگشت این کودکان به خانواده وجود نداشته باشد، در مراکز اقامتی میان مدت و بلند مدت نگهداری می شوند.
مدل دیگر ارائه خدمات به کودکان کار، مراکز روزانه آموزشی حمایتی کودک و خانواده است. این مراکز که به تازگی آغاز به کار کرده‌اند شامل ۴۷ مرکز در تعداد زیادی از استان هاست.
بهتر است با کودکان کار این گونه برخورد کنیم:
- تحت هیچ شرایطی آن ها را نادیده نگیریم.
- در مقابل خشونت و بی احترامی دیگران به کودکان کار، سکوت نکنیم.
- اگر تصمیم گرفتیم از کودکان خرید نکنیم، خیلی مودبانه به آن ها بگوییم: “نه،ممنون”
- در مواجهه با کودکان کار از بیان این جمله که (( این کودکان یک باند هستند)) پرهیز کنیم.
- در صورت مشاهده ی کودکانی در معرض آسیب جانی، به سرعت به اورژانس اجتماعی گزارش دهیم.
- در صورت تمایل به خرید با کودکان مانند یک فروشنده مواجه شویم و از رفتار های ترحم آمیز افراطی خودداری کنیم.
دست های کوچک تو سر آغاز بزرگترین بنا هاست
مدرسه، مسجد، خانه و سرپناه برای من خانواده ام و فرزندانم
اما حال تو حال آن کوزه گریست که از کوزه شکسته آب می خورد…
