پتینه کاری هنر قدیمی سازی
پتینه کاری نوعی رنگ آمیزی تجسمی و با ابزارهای مختلف است که روی سطح و اشیا اعمال می شود و سعی بر این دارد شی را کهنه یا با قدمت و طبیعی نشان دهد. استادان هنر ایرانی از قدیم پتینه را بیشتر روی گچ بری ها استفاده می کردند؛ و بعد ها روی مبل و میز هم شاهد آن بودیم و هستیم. پتینه کاری هنر قدیمی سازی است و در عین حال مدرن است چرا که امروزه هنرمندان با ابزار ها و رنگ های جدیدی که وارد بازار شده این هنر را به نوعی آپدیت کرده اند. علاقه مندان این سبک کار در سراسر جهان با ایده های جدید و زیبا و متنوع، قابلیت استفاده این روش رنگ آمیزی را بسیار بالا بردند به گونه ای که دوباره در حوزه دکوراسیون داخلی در حال مد شدن است.
معنی پتینه
معنی لغوی پتینه “سبز” می باشد اما ریشه کلمه دقیقا مشخص نیست که از چه زبانی گرفته شده است. همانطور که گفته شد پتینه عمل کهنه کردن است و دلیل نام گذاری این رنگ بر روی این هنر این است که ظروف و مجسمه های قدیمی از جنس مس بوده و زنگار مس به رنگ سبز می باشد. جالب است بدانید بعضی از هنرمندان در جهان وسایل مسی را با طی فرایندی به عمد زنگار می زنند تا آن را تبدیل به پتینه واقعی کنند و به فروش می رسانند!
بهتر است بدانید: گیاهی در مازندران است به نام پتینک شبیه به پونه که رنگ سبز کدر دارد.
سطوح مورد استفاده
پتینه کاری مانند رنگ آمیزی زمینه های متنوعی دارد بیشتر این طرح ها بر روی دیوار ها، ستون ها، وسایل زینتی و پارچه استفاده شده است و قابلیت این را دارد که در اکثر اشیای پیرامون به کار گرفته شود. این خلاقیت و سلیقه یک هنرمند است که بداند آن را کجا خرج کند. در ادامه به چند نمونه پر کاربرد امروزی اشاره می کنیم.
انواع پتینه کاری
کهنه
در این روش کار را طوری طراحی می کنند که کهنه و مندرس به نظر برسد! تا این حس را به ببیننده القا کند که وسیله مورد نظر از قدمت بالایی برخوردار است به نوعی سنتی جلوه می کند و حس نوستالژیکی را به بیننده انتقال می دهد.
به طور مثال یک در چوبی را طوری رنگ آمیزی میکنند که گویا ده سال پیش رنگ شده یا یک در آهنی را طوری رنگ آمیزی می کنند که به نظر برسد قدمت بالایی دارد. این سبک کار در کشور های اروپایی مرسوم تر از ایران است و طرفداران خاص خودش را دارد به طوری که در طراحی دکوراسیون مدرن بسیار پر کاربرد شده است.
وسایلی که در این سبک استفاده می شود بیشتر میز یا صندلی چوبی، قاب یا میز کنسول است. حتما طرح های جدید فرش هایی که چند سالیست وارد بازار شده است را دیده اید.
طراحی کهنه روی دیوار هم نوعی سبک شبیه لباس های مندرس به نوعی مد فشن محسوب می شود. ایرانیان خیلی تمایلی به این سبک کار ندارند با این حال برخی از طراحان دکوراسیون سعی خود را می کنند تا این نوع کار ها جای خود را در خانه های مدرن باز کنند. به نوعی هم می تواند کهنه باشد هم مدرن.
الگوی طبیعی
این سبک ویژگی های کهنگی را ندارد. بیشتر سعی شده از طرح های طبیعت الگو گرفته شود و این حس را به بیننده القا می کند که که این وسیله واقعا طبیعی است. به عنوان مثال طرح هایی که شبیه به انواع سنگ ها همچون مرمر یا فیروزه یا طرح های شبیه به طلا و کهکشان هستند. همینطور طرح های ابرو بادی به صورت حرفه ای و آسان با ضربه های تصادفی اسفنج بر روی سطح خلق می شوند و طرح های سه بعدی.
پتینه ورقه طلا
از نوع القای طبیعی می باشد که بیشتر روی قاب و دسته مبل و صندلی به کار می رود. ورق طلا از رنگ های طلایی بسیار طبیعی تر به نظر می رسد که با استفاده از خمیر مخصوص پتینه کاری یا چسب مخصوص و یا رنگ اکرلیک و آب به سطحی که خوب تمیز شده است می چسبد. این کار سخت تر ونیاز به دقت و صبر بیشتری دارد. این سبک طراحی در کشور های عربی بسیار پر کاربرد است.
پتینه سنگ نما
این سبک طراحی هم الگو گیری از طبیعت است که در اجرای دکراسیون بسیار خاص و لوکس محبوب شده است. بیشتر در ایران و کشور های اطراف مورد استفاده قرار می گیرد. استاد برتر این حوزه آقای فرجی می باشند. در این نوع کار سعی می شود با استفاده از الگو گیری از سنگ های طبیعی مثل سنگ مرمر طرح هایی را روی این سطوح اجرا کنند.
پتینه روی بوم یا مشابه آن
هنرمندان خلاقی که کار با پتینه را در دانشگاه ها ابتدا روی بوم آموخته بودند این روش را با تلفیق هنر رزین به عنوان یک کار هنری بکار بردند. این هنرمندان به نوعی با طرح های طبیعی یا تجسمی از سنگ های رنگی، چوب، کهکشان، دریا و.. قاب عکس های زیبایی را برای نصب روی دیوارمی سازند و این سبک طراحی علاقه مندان به هنر رزین را هم به خود جلب کرده است.
این روش را می توان روی اشیای دیگر مانند پوشش درب کابینت، کمد ها، میزها، صفحه ساعت و… پیاده کرد.
امروزه از رنگ های پایه رزین هم درآخر کار به عنوان تثبیت کننده کار استفاده می شود که باعث براق شدن و طبیعی شدن بیشتر کار شده و علاوه بر آن مقاوم تر و قابل شستشو خواهد بود.
پتینه سه بعدی
بیشتر روی دیوار به صورت برجسته کار می شود ابتدا گچ را با رنگ دلخواه مخلوط می کنند، سپس یک لایه زخیم روی دیوار می کشند. در مرحله آخر با استفاده از از ابزار مناسب طرح را اعمال می کنند.
می توان با روش گچ بری هم این کار را انجام داد.
پتینه روی سفال و ظروف
این سبک کار اصالت پتینه کاری است که معنی کلمه پتینه به آن مربوط می شود. ابتدای امر در بین علاقه مندان ظروف تزئینی بسیار مورد استقبال قرار گرفت، امروزه با تنوع بیشتری صورت می گیرد.
کهنه کاری
برای کهنه یا سنتی دیده شدن طرح گلدان یا ظروف تزئینی سفالی مورد استفاده می گیرد. گلدان های سفالی را شبیه گلدان های مسی که گویا زنگار زده، طراحی می کنند. این روش را برای شبیه سازی به ظروف مسی، برنزی، یا برنجی هم انجام می دهند. در این سبک هم القا سنتی و آنتیک بودن اثر مورد توجه است. این سبک هم در چند مرحله رنگ آمیزی و پاک کردن با ابزار را شامل می شود که از ورقه طلا برای قسمت های برجسته استفاده می کنند.
ترک و دکوپاژ
ترک روشی است که هم برای گلدان و هم سطوح چوبی استفاده می شود. طراحی دکوپاژ نقاشی روی وسایل است که بیشتر آن ها را در وسایل سفره هفت سین دیده اید.
دکوپاژ: یک نوع طراحی ضریف است که روی اشیای چوبی، شیشه ای، سفالی و … انجام می شود. هنرمندان این سبک گاهی از دستمال کاغذی یا خمیر های مخصوص برای برجسته کردن کار استفاده می کنند.
پتینه روی پارچه
به دو صورت کهنه کاری و ابرو بادی تلفیق با طرح های سنتی کاشی کاری شده استفاده می شود. این الگو ها ابتدا دستی اجرا و بعد به صورت چاپی در حجم بالا تولید می شوند.
پیش نیاز ها برای کار
بعد از تهیه منابع آموزشی نیاز شما شامل ابزار و رنگ ها می شود که در زیر تعدادی از آن ها عنوان شده اند:
- اسفنج
- قلم مو های متنوع
- پارچه هایی با تارو پود مشخص
- پلاستیک
- غلتک رنگ
- خمیر های مخصوص رنگ
- چسب مخصوص
- کاردک
- انواع رنگ و رقیق کننده های
این وسایل را می توانید از فروشگاه های مربوط به هنر های دستی خریداری کرد.
مزیت های پتینه
کارشناسان روانشناسی، رنگ را بر احساس موثر می دانند. شاید در نگاه اول پتینه کاری یا کهنه کاری برای ما جذاب نباشد اما وقتی به هدف این ایده پی می بریم می تواند برایمان بسیار دلگرم کننده باشد. پتینه حس خاطره انگیز اصالت را به بیننده های خاص خودش می رساند که طرفداران بسیاری دارد.
صرفه اقتصادی بیشتر
با این روش به جای آنکه از منابع طبیعی که قیمت بسیار بالایی دارد استفاده کنید با یک طرح و رنگ خوب و یک ابزار مناسب اثری مشابه خواهید داشت.
همچنین در زیباسازی دیوار و ستون به جای هزینه اضافه کاغذ دیواری های چاپی می توان طرح را با اسفنج یا غلتک های اسفنجی طرح دار به راحتی بر روی دیوار زد.
مقاومت بالا
به دلیل استفاده از تثبیت کننده های جدید دیگر نگران کمرنگ شدن کا ر نیستید و قابل شستشو نیز می باشد.
قابلیت تعمیر
این سبک کار برای اشیایی که خراب شدند هم مورد استفاده است. شما با رنگ آمیزی مجدد کار، شی را به نوعی آنتیک نشان می دهید. در واقع خرابی در این مواقع، نوعی زیبایی محسوب می شود.
علاوه بر این زمانی که کار شما آسیب ببیند می توانید به راحتی آن را ترمیم کنید.
سادگی اجرا
پتینه کاری هنری بسیار متنوع است که هم می تواند کار سختی باشد هم آسان! به قدری آسان که خودتان هم بتوانید آن را به راحتی بدون آموزش خاص روی دیوار یا یکی از وسایل خانه که نیاز به رنگ و بازسازی دارد اجرا کنید. اگر شما نقاش نیستید و تجربه کار با رنگ را ندارید، بهتر است مکان یا وسیله مورد نظرتان در دید نباشد برای مکان های پر بازدید مثل قسمت پذیرایی استفاده از تجربه یک متخصص مسلط پتینه کار بهتر است.
تنوع بالا
به دلیل اینکه این سبک به تازگی توسط هنرمندان در شاخه های مختلف رونق گرفته است شما می توانید تنوع بالایی از این آثار را در اطراف خود مشاهده کنید و اگر خلاق باشید موفق خواهید شد.
بازار هدف
این نوع طراحی ها به دلیل تنوع بالا علاقه مندان مختلفی دارد.
- سنت گراها و آنتیک پسندان، آتلیه های عکاسی که سبک کلاسیک را در ژورنال خود دارند، برای طراحی و رنگ آمیزی دکور خود از این هنرمندان استفاده می کنند.
- طراحان وسایل زینتی زیور آلات و تزئینات.
- طراحان دکوراسیون این سبک را برای طراحی تالار مراسم ، رستوران، اتاق های جلسات و کافی شاپ ها به کار می برند.
- علاقه مندان به سبک های فشن در طراحی پارچه و لباس و کاغذ دیواری را هم شامل می شود.
- طراحی نمای شهری مثل مجسمه های شهری بکار گرفته می شود.
- دکور های سینمایی، مجموعه های سریالی، تلوزیونی، تاترهای فرهنگی و تاریخی مورد استفاده قرار می گیرد . همینطور کارگردان ها برای تیم تصویر سازی جلوه های ویژه بصری با نرم افزار های خاص نیاز به دانش این هنرمندان دارند.
