فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که باعث می شود فرد نسبت به موقعیت، موجود زنده، مکان یا شی، ترس شدید و غیرمنطقی را تجربه کند. هنگامی که فردی فوبیا دارد، اغلب سعی می کند طوری زندگی کند که از آنچه به نظر آنها خطرناک و ترسناک است اجتناب کنند. فوبیا اختلالات روانی قابل تشخیص است.
فرد در مواجهه با منبع فوبیای خود، پریشانی شدیدی را تجربه خواهد کرد. این ترس می تواند عملکرد طبیعی آنها را مختل کند و گاهی اوقات منجر به حملات پانیک می شود.
فهرست مطالب
فوبیا چیست؟
فوبیا یک ترس اغراق آمیز و غیرمنطقی است.
اصطلاح “فوبیا” اغلب برای اشاره به ترس از یک محرک خاص استفاده می شود. با این حال، سه نوع فوبیا توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) به رسمیت شناخته شده است.
فوبیای خاص
این نوع یک ترس شدید و غیرمنطقی از یک محرک خاص است.
فوبیای اجتماعی یا اضطراب اجتماعی
در این نوع فوبیا فرد ترس عمیق از تحقیر شدن و جدا شدن یا قضاوت شدن توسط دیگران در یک موقعیت اجتماعی را دارد. تجمعات اجتماعی بزرگ برای افرادی که دارای فوبیا ی اجتماعی هستند وحشتناک است. فوبیای اجتماعی با خجالتی بودن فرق می کند.
آگورافوبیا
این نوع فوبیا ترس از موقعیت هایی است که در صورت تجربه وحشت شدید، فرار از آن دشوار است، مانند قرار گرفتن در آسانسور یا بیرون از خانه. معمولاً به عنوان ترس از فضاهای باز اشتباه گرفته می شود، اما می تواند در مورد محصور شدن در یک فضای کوچک مانند آسانسور یا قرار گرفتن در حمل و نقل عمومی نیز صدق کند. افراد مبتلا به آگورافوبیا بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال پانیک هستند.
فوبیاهای خاص به عنوان فوبیای ساده شناخته می شوند زیرا می توانند با یک علت قابل شناسایی مرتبط باشند که ممکن است اغلب در زندگی روزمره یک فرد رخ ندهد، مانند مارها. بنابراین، این نوع فوبیا به احتمال زیاد زندگی روزمره را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار نمی دهند.
اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا به عنوان فوبیای پیچیده شناخته می شوند، زیرا محرک های آنها به راحتی قابل تشخیص نیستند. افراد مبتلا به فوبیای پیچیده همچنین می توانند اجتناب از محرک هایی مانند خروج از خانه یا قرار گرفتن در یک جمعیت زیاد را دشوارتر کنند.
فوبیا زمانی قابل تشخیص می شود که فرد شروع به سازماندهی زندگی خود در جهت دوریناب از علت ترس خود کند. این شدیدتر از یک واکنش ترس عادی است. افراد مبتلا به فوبیا نیاز شدیدی به دوری از هر چیزی که باعث اضطراب آنها می شود دارند.
علائم
فرد مبتلا به فوبیا علائم زیر را تجربه خواهد کرد. آنها در اکثر فوبیاها رایج هستند:
- احساس اضطراب غیرقابل کنترل وقتی در معرض منبع ترس قرار می گیرد
- احساس می کند که باید به هر قیمتی از منشأ آن ترس بود شود
- وقتی در معرض منبع ترس قرار می گیرید نمی تواند به درستی عمل کنند
- اعتراف به اینکه ترس، غیرمنطقی و اغراق آمیز است، همراه با ناتوانی در کنترل احساسات
هنگامی که فرد در معرض منبع فوبیای خود قرار می گیرد، احتمالاً احساس وحشت و اضطراب شدید را تجربه می کند. اثرات فیزیکی این احساسات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تعریق
- تنفس غیر طبیعی
- ضربان قلب تسریع شده
- لرزیدن
- گرگرفتگی
- احساس خفگی
- درد یا گرفتگی قفسه سینه
- دلشوره داشتن
- احساس سوزن سوزن شدن بدن
- خشک شدن دهان
- سردرگمی
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
احساس اضطراب را می توان به سادگی با فکر کردن در مورد موضوع فوبیا ایجاد کرد. در کودکان، والدین ممکن است مشاهده کنند که کودک گریه می کند، مدام به والدین خود می چسبد یا سعی می کنند پشت پاهای والدین یا یک شی پنهان شود. آنها همچنین ممکن است برای نشان دادن ناراحتی خود عصبانی شوند.
فوبیای پیچیده
فوبیای پیچیده بسیار بیشتر از یک فوبی خاص بر سلامت فرد تأثیر می گذارد.
به عنوان مثال، کسانی که آگورافوبیا را تجربه می کنند ممکن است فوبیا های دیگر نیز داشته باشند که مرتبط هستند. مثل شامل تک هراسی، یا ترس از تنها ماندن، و کلاستروفوبیا، ترس از محبوس شدن در فضاهای بسته باشد. در موارد شدید، فرد مبتلا به آگورافوبیا به ندرت خانه خود را ترک می کند.
انواع فوبیای ساده
رایج ترین فوبیاهای ساده عبارتند از:
- کلاستروفوبیا: ترس از قرار گرفتن در فضاهای محدود
- آئروفوبیا: ترس از پرواز
- آراکنوفوبیا: ترس از عنکبوت
- ترس از رانندگی: ترس از رانندگی
- امتوفوبیا: ترس از استفراغ
- اریتروفوبیا: ترس از سرخ شدن
- هیپوکندری: ترس از بیمار شدن
- حیوان هراسی: ترس از حیوانات
- آب هراسی: ترس از آب
- آکروفوبیا: ترس از ارتفاع
- فوبیای خون، آسیب و تزریق (BII): ترس از صدمات مربوط به خون
- اسکالا فوبیا: ترس از پله برقی
- فوبیای تونل: ترس از تونل
افراد تقریباً از هر چیزی می توانند فوبیا داشته باشند. همچنین، با تغییر جامعه، فهرست فوبیا های بالقوه تغییر می کند. به عنوان مثال، نوموفوبیا ترس از بدون تلفن همراه یا کامپیوتر بودن است.
علل
فوبیا بیشتر در اوایل کودکی، سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود.
آنها می توانند ناشی از یک تجربه استرس زا، یک رویداد ترسناک، یا یکی از والدین یا اعضای خانواده مبتلا به فوبیایی باشند که کودک می تواند یاد بگیرد.
فوبیای خاص
این نوع فوبیا معمولاً قبل از سن 4 تا 8 سالگی ایجاد می شود. در برخی موارد، ممکن است نتیجه یک تجربه اولیه آسیب زا باشد. به عنوان مثال در کلاستروفوبیا پس از تجربه ناخوشایند یک کودک در یک فضای محدود در طول زمان ایجاد می شود.
فوبیایی که در دوران کودکی شروع می شود نیز می تواند با مشاهده فوبیای یکی از اعضای خانواده ایجاد شود. برای مثال، کودکی که مادرش مبتلا به آراکنوفوبیا است، احتمال ابتلای کودک به همان فوبیا بسیار بیشتر است.
فوبیای پیچیده
برای تأیید دقیق اینکه چرا یک فرد به آگورافوبیا یا اضطراب اجتماعی مبتلا می شود، به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. محققان در حال حاضر معتقدند فوبیای پیچیده ناشی از ترکیبی از تجربیات زندگی و ژنتیک است.
نحوه عملکرد مغز در حین فوبیا
برخی از قسمت های مغز وقایع خطرناک یا کشنده را ذخیره می کنند و به یاد می آورند.
اگر فردی بعداً در زندگی با یک رویداد مشابه روبرو شود، آن بخش از مغز حافظه استرس زا را بازیابی می کند، گاهی اوقات بیش از یک بار. این باعث می شود بدن واکنش مشابهی را تجربه کند.
در فوبیا، مناطقی از مغز که با ترس و استرس سروکار دارند، رویداد ترسناک را به طور نامناسب بازیابی می کنند.
محققان دریافته‌اند که فوبیا اغلب به آمیگدال، که در پشت غده هیپوفیز در مغز قرار دارد، مرتبط است. آمیگدال می تواند باعث ترشح هورمون های “جنگ یا گریز” شود. این ها بدن و ذهن را در حالت بسیار هوشیار و استرس قرار می دهند.
رفتار
فوبیا بسیار قابل درمان هستند و افرادی که به آن مبتلا هستند تقریباً همیشه از اختلال خود آگاه هستند. این به تشخیص کمک زیادی می کند. صحبت با روانشناس یا روانپزشک اولین قدم مفید در درمان فوبیایی است.
اگر فوبیا مشکلات شدیدی ایجاد نکند، اکثر مردم متوجه می شوند که صرفاً دوری از منبع ترس به آنها کمک می کند کنترل خود را حفظ کنند. بسیاری از افراد مبتلا به فوبیای خاص به دنبال درمان نمی روند زیرا این ترس ها اغلب قابل کنترل هستند.
دوری از محرک های برخی از فوبیا ها ممکن نیست، همانطور که اغلب در مورد فوبیای پیچیده اتفاق می افتد. در این موارد، صحبت با یک متخصص سلامت روان می تواند اولین قدم برای بهبودی باشد.
اکثر فوبیاها با درمان مناسب قابل درمان هستند. هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای هر فرد مبتلا به فوبیا موثر باشد. درمان باید متناسب با هر فرد باشد تا بتواند موثر واقع شود.
پزشک، روانپزشک یا روانشناس ممکن است رفتار درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو را توصیه کنند. هدف درمان و کاهش علائم ترس و اضطراب و کمک به افراد برای مدیریت واکنش های خود هنگام مواجه شدن با عامل ترس است.
داروها
داروهای زیر برای درمان فوبیا موثر هستند.
مسدود کننده های بتا
مسدود کننده های بتا می توانند به کاهش علائم فیزیکی اضطراب که می تواند همراه با فوبیا باشد کمک کند.
عوارض جانبی ممکن است شامل ناراحتی معده، خستگی، بی خوابی و سردی انگشتان باشد.
داروهای ضد افسردگی
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) معمولاً برای افراد مبتلا به فوبیا تجویز می‌شوند. آنها بر سطح سروتونین در مغز تأثیر می گذارند و این می تواند باعث شود که خلق و خوی فرد بهتر شود.
سروتونین ها در ابتدا ممکن است باعث تهوع، مشکلات خواب و سردرد شوند.
اگر سروتونین جواب ندهد، پزشک ممکن است یک مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI) را برای فوبیای اجتماعی تجویز کند. افرادی که از مونوآمین اکسیداز استفاده می کنند ممکن است مجبور شوند از انواع خاصی از غذا اجتناب کنند. عوارض جانبی در ابتدا ممکن است شامل سرگیجه، ناراحتی معده، بی قراری، سردرد و بی خوابی باشد.
مصرف یک ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA)، مانند کلومیپرامین یا آنافرانیل نیز به علائم فوبیا کمک می کند. عوارض جانبی اولیه می تواند شامل خواب آلودگی، تاری دید، یبوست، اشکال در دفع ادرار، ضربان قلب نامنظم، خشکی دهان و لرزش باشد.
آرام بخش ها
بنزودیازپین ها نمونه ای از مسکن هایی هستند که ممکن است برای فوبیا تجویز شوند. این ها ممکن است به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. به افرادی که سابقه وابستگی به الکل دارند نباید داروهای آرام بخش داده شود. زیرا استفاده از این داروها می تواند منجر به وابستگی فیزیکی شود و ترک آن می تواند زندگی فرد را تهدید کند. ترکیب آنها با الکل، مواد افیونی و سایر مواد می تواند منجر به مرگ شود. هنگام استفاده از این داروها، رعایت دستورات پزشک ضروری است.
رفتار درمانی
تعدادی گزینه درمانی برای درمان فوبیا وجود دارد.
حساسیت زدایی یا مواجهه درمانی
این درمان می تواند به افراد مبتلا به فوبیا کمک کند تا پاسخ خود را به منبع ترس تغییر دهند. آنها به تدریج در معرض علت فوبیای خود طی یک سری مراحل تشدید کننده قرار می گیرند.
به عنوان مثال، فردی که به هوا هراسی یا ترس از پرواز در هواپیما مبتلا است، ممکن است مراحل زیر را تحت راهنمایی انجام دهد:
- آنها ابتدا به پرواز فکر خواهند کرد.
- درمانگر از آنها می خواهد که تصاویر هواپیما را ببینند.
- فرد به یک فرودگاه می رود.
- ترس آنها با نشستن در یک کابین هواپیما شبیه سازی شده بیشتر تشدید خواهند شد.
- بالاخره سوار هواپیما می شوند.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
پزشک، درمانگر یا مشاور به فرد مبتلا به فوبیا کمک می کند تا راه های مختلف درک و واکنش نسبت به منبع فوبی خود را بیاموزد. این می تواند مقابله را آسان تر کند. مهمتر از همه، CBT می تواند به فرد مبتلا به فوبیا آموزش دهد که احساسات و افکار خود را کنترل کند.
سخن پایانی
فوبیا می تواند منبع ناراحتی واقعی و مداوم برای یک فرد باشد. با این حال، آنها در بیشتر موارد قابل درمان هستند. اگر فوبیا دارید، تنها چیزی که هرگز نباید از آن بترسید کمک گرفتن است.
منبع: medicalnewstoday.com
