عید قربان ریشه در مذهب و اعتقادات مسلمانان دارد و برای به یاد ماندن داستان حضرت ابراهیم قربانی کردن حضرت اسماعیل دارد. در فرهنگ مسلمانان ماندگار شده به طوری که سنی های کشورمان این عید را عید اصلی خود می دانند. نماز عید قربان مستحب است و مانند نماز عید فطر در فاصله زمانی طلوع آفتاب روز عید تا ظهر خوانده شود و شامل دو رکعت می باشد. در این مطلب به مراسم خاص و آیین های آن در ایران اشاره می کنیم.
گلستان و خراسان شمالی
10 درصد مردم خرسان شمالی و 60 درصد از مردم استان گلستان سنی مذهب هستند. سنی های این دو استان ترکمن هستند و مراسم خاص خود را دارند.
اما برنامه مشترک سنی و شیعه نماز عید فطر است که در بعضی شهر ها برای اتحاد و همدلی بین سنی و شیعه باهم اجرا می شود.
بعضی هم در صورت تمایل نماز را در خانه هایشان می خوانند و آن هایی که به حج تمتع مشرف شده اند، گوسفند قربانی می کنند. اما مراسم خاصی ندارند و سپس گوشت قربانی را بین اقوام تقسیم می کنند.
اما مردم اهل تسنن این دو استان از روز دهم ذي الحجه تا غروب روز 12 این ماه، به مدت سه روز مراسم های ویژه ای دارند.
شور و حال این عید شبیه عید نوروز ست از هفته ها قبل به تمیز کاری، منزل خرید البسه و تهیه خوراکی ها برای دید و بازدید می پردازند.
ترکمن های کشور در روز اول لباس نو می پوشند و معطر با حالت روزه دار به نماز عید قربان در عید گاه می روند و پس از آن مراسم قربانی را دارند و با آن روزه خود را باز می کنند.
این مراسم در جمع فامیل برگزار می شود و روز های بعدی به دید و باز دیگر آشنایان می روند.
ترکمن ها طبق آیینی که درند این گوشت قربانی باید دست کم بین هفت خانواده نیازمند برسد.
سیستان بلوچستان
از آنجایی که بیشتر جمعیت سیستان بلوچستان سنی است و این عید جز اعیاد اصلی است، سنی ها به مدت سه روز تعطیل هستند و از چند روز مانده به عید بازار های پوشاک، شیرینی و شکلات و تنقلات و دام رونق زیادی پیدا می‌کند.
مردم برای خرید دام به میدان ها می روند و آن را زودتر خریداری می کنند به طوری که در محله ها و خانه ها صدای گوسفند می پیچد.
علاوه بر آن بازار دوخت و دوز پارچه هم شلوغ است. مردم سنی استان سیستان بلوچستان درشب قبل عید قربان مراسم دید و بازدید و حنا بندان را برای فرزندان خود اجرا می کنند.
سنی های این استان نماز عید قربان را به جماعت و همه ساله با جمعیت زیادی نسبت به دیگر مناطق ایران بر گذار می کنند.
پس از آن مراسم قربانی را انجام می دهند. گوشت قربانی در بسته بندی‌هایی برای فقرا و بخشی بیشتر از آن برای اقوام و فامیل در نظر گرفته می‌شود. هر بسته به اندازه یک وعده غذایی خانواده می باشد.
از مرسم جالب مرسوم در این استان مراسم آشتی کنان است که بین طوایف انجام می شود و سران آن ها و دیگر بزرگان با میانجی گری رفع کدورت می کنند.
عید قربان در کردستان
مراسم این استان تقریبا مشابه دیگر استان ها می باشد اما در جزئیات متفاوت است و به نظر می رسد مردم سنی این استان غیرت خاصی برای این عید بزرگ دارند چرا که همه چیز باید طبق قواعد انجام شود.
به عنوان مثال از چند روز قبل انتخاب و خرید گوسفند، برای قربانی باید از لحاظ ظاهر خصوصیات بررسی شود. شاخ این حیوان نباید شکسته شده باشد و هیچ زخمی هم نباید داشته باشد.
همچنین بیشتر مردم ترجیح می دهند این گوسفند باید یک ساله باشد. در شب قبل مردم تکبیره ای ‘الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، الله اکبر’ را بر روی پشت بام ها می خوانند.
مردم این استان گوشت قربانی را در مراسمی با ذکر دعا و صلوات تقسیم و بسته بندی می کنند و اولین بسته را برای یک نیازمند کنار می گذارند.
بقیه گوشت قربانی را بین خود همسایه گان و اقوام پخش می کنند. در این استان همه حتی آن هایی که به حج نرفته اند گوسفند قربانی می کنند و بعضی از آن ها که تمکن مالی بیشتری دارند چند گوسفند قربانی می کنند که صرفا به فقرا تعلق دارد و آن را به مساجد می دهند تا تقسیم کنند به همین دلیل در این روز هیچ فقیری بدون گوشت قربانی نمی ماند.
اهل سنت کردستان روز دوم به مزار می می روند، قرآن می خوانند و دعای عرفه می خوانند. از دیگر ویژگی های مراسم در کردستان، بیشتر جشن های عقد و عروسی در این دوران برگذار می شود.
متاسفانه امسال به دلیل شیوع کرونا این مراسم کمرنگ تر از سال های قبل برگزار می شود که طبق اعلامیه ها هیچ نماز جماعتی برپا نمی شود.
