عید غدیر و مراسم خاص آن در ایران

کم کم بوی خوش عید غدیر از پنجره ماه ذی الحجه استشمام می شود. عیدی با جایگاه ویژه که به نوعی تجدید میثاق با مولایمان حضرت علی (ع) به شمار می آید.

عید غدیر از بزرگترین و مهم‌ ترین اعیاد مسلمانان است. این عید بزرگ به همراه عید قربان اهمیت ویژه‌ و خاصی برای اقشار مختلف جامعه ایرانی دارد.

همچنان صدای پیامبر اکرم(ص) به گوش می‌رسد که فرمود: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» تا پیام ولایت تا روز قیامت ابلاغ شود، بنابر روایات در روز هجدهم ذی ‌حجه سال دهم هجرت، پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی(ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد.

مردم شهر‌های مختلف در روز عید غدیر آداب و رسوم خاصی دارند که در اینجا به آن ها اشاره می کنیم.

آداب و رسوم عيد غديرخم در تالش

تالشي ها عيد غدير را از اعياد بزرگ ديني دانسته و با شور خای ضمن ابراز ارادت و علاقه به ساحت مولا علي(ع) به برگزاری آيين های خاص اين روز می پردازند.

در اين ايام منتهی به اين روز در همه مناطق تالش از جمله برنامه هايی است كه از چند روز مانده به عيد غدير آغاز شده و نوای جشن و سرور را در منطقه حاكم می سازد.

تكريم و تجليل سادات در اين روز تالشی ها به آن همت می گمارند. همواره سادات در بين تالشی ها از جايگاه ويژه ای برخوردار بوده اند و به همين علت رسم بر اين است كه شب عيد غدير و صبح روز عيد، مردم به ديدار و دست بوسی سادات و ذريه اميرالمومنين (ع) مي روند و ادای احترام به سادات می كنند و سادات نيز ضمن پذيرائي با شربت و شيرينی و اهدای هديه ای از ميهمانان قدردانی می كنند.

معمولا اسكناسی از سادات به رسم تبرك داده مي شود. مردم اعتقاد دارند پولی را كه به عنوان هديه از سادات گرفته اند، نبايد خرج نمايند بلكه به عنوان بركت در نزد خود نگهداری می كنند.

مراسم « برادر گفته » در خراسان شمالی

بستن عقد اخوت و برادری نیز مراسمی است که مردم خراسان شمالی به مناسبت فرارسیدن عید غدیر برگزار می کنند. آن ها در این روز به امید هر چه بیشتر دوستی ها، پیمان برادری می بندند.

عقد اخوت یا پیمان برادری و یا آنگونه که مردم این استان می گویند “برادر گفته” یکی از رسوم مردم خراسان شمالی در عید غدیر است . 

در این مراسم دو نفری که مدتی از دوستی آن ها می گذرد و رفیق صمیمی یکدیگر شده اند، در این روز به امید استحکام بیشتر این دوستی و پایبندی به برخی وظایف فراتر از دوستی معمولی پیمان برادری می بندند.

آن ها دست راست یکدیگر را می گیرند و ذکر « واخیتک فی الله و صافیتک فی الله و..»  را می خوانند و یا آن طور که از گذشته رسم بوده قرائت صیغه برادری را به روحانی و یا امام جماعت مسجد می سپارند.

دید و بازدید از سادات در کاشان

در عید سعید غدیر خم رسم بر آن است که صبح روز عید به دیدار سادات می روند و با گفتن عبارت «الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایهْ امیرالمومنین والائمهْ علیهم السلام» در حال ملاقات ادای احترام به سادات می کنند و سادات نیز ضمن پذیرائی با شربت و شیرینی و اهداء هدیه ای به رسم یادبود از مهمانان قدردانی می نمایند.

از دیگر آداب و رسومی که به صورت عام در همه جای میهن عزیزمان برگزار می شود، دریافت عیدی از سادات است که معمولا به صورت اسکناس نو است و گیرنده عیدی تا سال بعد آن را خرج نمی کند.

شهر کاشان به روایت تاریخ نویسان از آن جمله شهر های متعصب و وفادار به تشیع علوی است که زبانزد خاص و عام است و حتی در فرهنگ عامه مردم این تعصب به ولایت و نفرت از دشمنان اهل بیت را می توان به وضوح دید.

مراسم « نئور» در جزیره کیش

شب عید غدیر و روز آن در چند نوبت مراسم جشن و مولودی خوانی در حسینیه های مخصوص مردان برگزار می شود. مولودی خوانی و پذیرایی و دادن عیدی از جمله بخش های این مراسم است.

منظور از عیدی دادن در این مراسم، رسمی است که در آن شرکت کنندگان دست های یکدیگر را به نحو خاصی می گیرند، به طوری که انگشت شست خود را روی شست دیگر فشار می دهند و این دعا را می خوانند: « الحمد الله علی الکمال الدین، الحمدالله اتمام نعمه و رضی رب وولایت علی بن ابی طالب ».

در پایان این مراسم، آیینی موسوم به « نثور » برگزار می شود. در این آیین خانواده نوزاد تازه متولد شده مقداری تنقلات و.. . با خود در یک سبد بزرگ به نام « جفیر» به حسینیه می آورند و روی سر نوزاد می ریزند و بچه های کوچک با سر و صدا تنقلات را از پایین جمع آوری می کنند. بخشی از این مراسم نیز مربوط به نو عروسان است.

در پایان این مراسم بخشی موسوم به نثور برگزار می‌شود. در این بخش کسانی که بچه دار می شوند در خانواده نوزاد مقداری تنقلات و… با خود در یک سبد بزرگ به نام «جفیر» به حسینیه می آورند و روی سر نوزاد می ریزند و بچه های کوچک با سر و صدا تنقلات را از پایین جمع آوری می‌کنند.

نامگذاری فرزندان به نام مولا علی (ع) در حاجی آباد هرمزگان

در حاجی آباد دیگر شهر هرمزگان رسم بر این بوده که در روز عید غدیر خم برای هر نوزاد پسری که متولد می شده اسامی  نظیر علی، علیداد، قربانعلی و مشابه آن را به عنوان نام وی انتخاب می کردند.

زیارت در قدمگاه امیرالمومنین(ع) از دیگر رسوم قدیمی مردم حاجی آباد بوده است. آن ها همچنین صبح اول وقت به دفتر امام جمعه مراجعه می کنند و به اتفاق ایشان به صورت پیاده به زیارت امامزاده «سید محمد» و «امیر نظام الدین» دو تن از نوادگان امام موسی کاظم(ع) در حوالی شهر حاجی آباد می روند.

آداب و رسوم روز عید غدیر در نایین

مردم نایین در روز عید سعید غدیر به زیارت اهل قبور رفتند و ضمن قرائت فاتحه، به تبریک عید به یکدیگر پرداختند.

حضور در اماکن مقدسه و مشاهد مشرفه و بخصوص قبور شهدا از جمله آداب نایینیان در روز عید مى باشد.
همچنین هدیه و عیدى دادن از سوی سادات از رسوم معمول عید هاست و در میان مردم بسیار معمول بوده است. در این روز مردم ضمن تبریک این عید به سادات از آنان عیدی نیز برای تبرک و گشایش در کار دریافت مینمایند.

برپایی حجله در میناب

ساکنان شهر میناب از شهرهای پرجمعیت استان هرمزگان در این روز در ابتدای صبح غدیر حجله ای برپا می کنند که به آن حجله امام علی(ع) می گویند و برپایی این حجله شادی با مولودی خوانی و آیین شادی و کف زدن های ممتد به شیوه سنتی مردم منطقه که از میدان ولایت تا مسجد امام را به فاصله یک کیلومتر در بر می گیرد، همراه می شود.

مردم میناب در روز عید غدیر حجله ای را با نام حجله امام علی(ع) برپا می کنند و با برپایی آن در فاصله میدان ولایت تا مسجد امام، اقدام به برگزاری جشن و مولودی خوانی می کنند.

آداب زنجانی‌ ها در عید غدیر خم

استان زنجان از استان ‌های متعصب و وفادار به امام علی (ع) است و هیئت‌ های مذهبی مختلفی به نام این امام شیعیان در زنجان فعالیت می‌کنند که در ایام عید غدیر فعالیت این هیئت‌ ها افزایش می ‌یابد و جشن‌ های سرور و شادی و برگزاری ایستگاه ‌های صلواتی توسط این هیئت‌ ها در سطح شهر دیده می‌شود.

روزه گرفتن از دیگر آداب و رسوم زنجانی‌ ها است که بیشتر مردم به دلیل اعتقاد راسخ به این موضوع، روزه می‌گیرند، برخی نیز برای افطار از خویشان و دوستان خود دعوت می‌گیرند، اطعام نیازمندان از دیگر رسوم زنجانی‌ ها در عید غدیر است.

جشن‌های غدیر در بقاع متبرکه، امامزادگان و مساجد استان زنجان برگزار می‌شود، یک هزار و ۵۰۰ مسجد در استان زنجان وجود دارد که مراسم عید غدیر در اکثر این مساجد برگزار می‌شود.

در برخی مساجد شهر زنجان نیز به صورت محوری جشن غدیر برگزار می ‌شود. جشن‌ های مردمی غدیر نیز به همت مردم در منازل مردم مومن و ولایت مدار زنجان در کوچه و برزن برگزار می‌شود. در حال حاضر مردم زنجان آماده برگزاری جشن‌ های غدیر و امامت و ولایت هستند.

دریافت ته کیسه و حنابستن گوسفندان قربانی در مازندران

در روز عید غدیر، مردم این منطقه از ایران به دیدن سادات می روند و سکه ای را به عنوان «ته کیسه» یا پارچه سبز و سفید رنگی را از دست سید یا سیده به عنوان تبرک دریافت می کنند.

در این روز گوسفند یا بره قربانی را حنا می بندند و تا آفتاب نزده قربانی می کنند. کسانی که نذر دارند به هر نیتی که باشد انگشت به خون می زنند و به پیشانی می مالند.

نگاهی به آداب و رسوم مردم ساوه در عید ولایت

مردم متدین شهرستان ساوه از روزهای نخست ماه ذی الحجه خود را برای برگزاری این عید با شکوه آماده می‌کنند.

آنان ضمن برپایی جشن با انجام آداب و رسوم ویژه این روز، به ساحت با کرامت امیر المومنین حضرت علی (ع) عرض ادب و احترام می‌کنند.

سادات نیز در آستانه عید غدیر خم، اقدام به گردگیری و خانه تکانی منزل کرده و خود را آماده پذیرایی از مهمانان می‌کنند.

از دیگر برنامه های مردم ساوه در این روز حضور در بقاع متبرکه و زیارت اهل قبور است، آنان پس از زیارت امامزاده سید علی اصغر(ع) و سید اسحاق (ع)، اقدام به توزیع خرما، شیرینی، شکلات و حلوا می‌کنند.

خانواده های تازه داماد و نوعروس نیز به آنان یک قطعه طلا، پارچه لباسی مجلسی، آجیل و شیرینی هدیه می دهند.
همچنین در منازل سادات و علما نیز مداحان و شاعران در وصف مولا علی(ع) و غدیر خم مولودی خوانی می ‌کنند.