به علل مختلفی ممکن است فک دچار فشردگی شدید شود. بنابراین در اثر ساییدن دندان های بر روی یکدیگر باعث ایجاد صدایی متفاوت می شود. هم چنین ساییدگی فک علاوه بر ایجاد صدا باعث ایجاد عوارضی همچون شکستگی و خرد شدن دندان ها و… می شود. آیا تا به حال اصطلاح دندان قروچه را شنیده اید؟ آیا از علت، عوارض و نحوه درمان آن آگاهی دارید؟ برای آگاهی بیشتر در باره نحوه درمان آن با ما همراه باشید:
دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه (BRUK-siz-um) شرایطی است که شخص به دلایل مختلف از جمله: فشار های عصبی، بیش فعالی، مصرف دارو و… فک خود را به طور خیلی محکم، به هم می فشارد و این باعث سایش و آسیب به دندان ها می شود. این عارضه خود را در دو حالت خفیف و شدید بروز می دهد. در حالت شدید، میزان سایش دندان ها به حدی زیاد است که باعث ایجاد صدا نیز می شود.
انواع دندان قروچه
در حالت کلی به دو نوع 1- دندان قروچه بیدار 2- دندان قروچه خواب دسته بندی می شود.
- در هنگام بیدار شدن ممکن است به طور ناخود آگاه فک خود را فشرده کنید، این فشردگی باعث ساییدن دندان ها بر روی یکدیگر می شود که به آن دندان قروچه بیدار می گویند.
- متاسفانه این فرآیند در طی شب نیز رخ می دهد که به آن دندان قروچه خواب می گویند. دندان قروچه خواب یک اختلال حرکتی مربوط به خواب در نظر گرفته می شود.
علائم دندان قروچه
از آنجا که ممکن است این عارضه در خواب داشته باشید و تا زمان بروز عوارض از آن آگاهی نداشته باشید، شناختن علائم و نشانه های دندان قروچه و جستجوی مراقبت منظم از دندان مهم است. علائم و نشانه های آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دندان ساییدن یا جمع شدن فک باعث ایجاد صدا می شود، این صدا ممکن است به اندازه زیاد باشد که شریک خواب شما، از خواب بیدار شود.
- دندان هایی که صاف، شکسته، بریده یا شل شده اند.
- مینای دندان فرسوده شده و لایه های عمیق دندان شما را نشان می دهد.
- افزایش درد یا حساسیت دندان.
- عضلات فک خسته یا محکم، یا فک قفل شده ای که کامل باز یا بسته نمی شود.
- درد فک، گردن یا صورت
- دردی که مانند گوش درد احساس می شود (اگرچه در واقع مشکلی در گوش شما ایجاد نمی کند).
- سردرد کسل کننده که از معابد شروع می شود.
- آسیب ناشی از جویدن قسمت داخلی گونه شما.
- اختلال در خواب.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
- در صورت مشاهده علائم ذکر شده در بالا یا نگرانی های دیگر در مورد دندان یا فک، به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید.
- اگر مشاهده کردید که کودک شما دندان هایش را خرد می کند یا علائم یا نشانه های دیگری از آن را دارد، حتماً در قرار بعدی دندانپزشکی کودک خود آن را ذکر کنید.
علل ایجاد دندان قروچه
علل ایجاد آن ممکن است ترکیبی از عوامل: جسمی، روانی و ژنتیکی باشد. اما تاکنون پزشکان علت اصلی این که چه چیزی باعث ایجاد آن می شود، را نمی دانند.
- دندان قروچه بیدار ممکن است به دلیل احساساتی مانند: اضطراب، استرس، عصبانیت، ناامیدی یا تنش باشد. یا ممکن است یک استراتژی مقابله یا عادت در هنگام تمرکز عمیق باشد.
- دندان قروچه خواب ممکن است یک فعالیت جویدنی مربوط به خواب باشد که همراه با تحریک در طول خواب است.
عوامل خطری که باعث افزایش دندان قروچه می شوند؟
لازم است جهت کاهش این عارضه، عوامل خطر را شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام کنیم. در اینجا برخی عوامل که باعث تشدید آن می شود، را معرفی خواهیم کرد. این عوامل عبارت اند از:
1- فشارهای عصبی
خشم و نا امیدی، افزایش اضطراب یا استرس می تواند منجر به ایجاد دندان قروچه شود.
2- سن کم
این عارضه در کودکان کم سن معمول است، اما معمولاً در بزرگسالی از بین می رود.
3- نوع شخصیت
داشتن تیپ شخصیتی پرخاشگرانه، رقابتی یا بیش فعالی می تواند خطر دندان قروچه را افزایش دهد.
4- مصرف دارو های بی رویه و خاص
این عارضه ممکن است یک عارضه جانبی غیر معمول از مصرف برخی داروهای روانپزشکی مانند: مصرف دارو های ضد افسردگی خاص یا استفاده بی رویه از دیگر دارو ها باشد.
5- ژنتیک
ژنتیک عامل موثری در انتقال بیماری ها می باشد. بنابراین اگر افراد درجه یک خانواده دچار دندان قروچه شده باشند، احتمال بیشتری برای ابتلا وجود دارد.
6- سایر اختلالات
دندان قروچه می تواند با برخی از اختلالات روانی و پزشکی (مانند: بیماری پارکینسون، زوال عقل (آلزایمر)، اختلال ریفلاکس معده (GERD)، صرع، وحشت شبانه) و اختلالات مرتبط با خواب (مانند: آپنه خواب) و اختلال کمبود توجه، بیش فعالی (ADHD) همراه باشد.
5- سایر موارد
همچنین استعمال دخانیات، نوشیدن نوشیدنی های کافئین دار یا الکل ممکن است خطر این عارضه را افزایش دهد.
عوارض دندان قروچه
در بیشتر موارد عوارض جدی ایجاد نمی کند. اما دندان قروچه شدید ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- آسیب به دندان ها، ترمیم ها، تاج یا فک شما
- سردرد های تنشی
- درد شدید صورت یا فک
- بی نظمی هایی که در مفاصل گیجگاهی فکی (TMJ) واقع در جلوی گوش شما ایجاد می شود، ممکن است هنگام باز و بسته شدن دهان به نظر شبیه کلیک باشد.
- افرادی که در هنگام خواب دندان های خود را فشرده یا دندان قروچه می کنند. بیشتر از دیگر افراد، دچار سایر اختلالاتی مانند: خروپف و مکث در تنفس (آپنه خواب) می شوند.
**** بیشتر بدانید: 15 روش بسیار موثر و کاربردی برای درمان خروپف !
همانطور که گفته شد، این عارضه در دو حالت شدید و خفیف رخ می دهد. دندان قروچه خفیف ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. اما، در برخی افراد، دندان قروچه می تواند به اندازه ای مکرر و شدید باشد که منجر به اختلالات فک، سردرد، آسیب دندان ها و ایجاد سایر مشکلات شود.
نحوه تشخیص دندان قروچه
یک معاینه دندانپزشکی ممکن است سایر اختلالات را که می تواند باعث درد مشابه فک یا گوش شود، مانند: اختلالات مفصل گیج گاهی فکی (TMJ)، سایر مشکلات دندانی یا شرایط سلامتی را تشخیص دهد. در ادامه به بررسی نحوه تشخیص دندان قروچه می پردازیم:
اگر دندانپزشک به وجود دندان قروچه مشکوک باشد، سعی می کند با پرسش سوالاتی در مورد سلامت عمومی دندان، مصرف داروها، برنامه های روزمره و عادات خواب، علت آن را تشخیص دهد. بنابراین برای ارزیابی میزان دندان قروچه، دندانپزشک شما ممکن است موارد زیر را بررسی کند:
- بررسی حساسیت در عضلات فک.
- بررسی ناهنجاری های آشکار دندان مانند: شکستگی یا از دست دادن دندان ها.
- معمولاً با کمک اشعه ایکس آسیب های دیگر دندان ها، استخوان زیرین و داخل گونه های شما بررسی می شود.
نحوه درمان آن
با توجه به علت ایجاد، نحوه درمان آن نیز متفاوت است. با دندانپزشک یا پزشک خود صحبت کنید تا بفهمید کدام گزینه درمانی برای شما بهتر است. در اینجا یک یا چند مورد از این رویکرد ها که ممکن است به تسکین آن کمک کنند را بیان می کنیم:
1. رویکرد های دندانپزشکی
اگر شما یا فرزندتان دندان قروچه دارید، پزشک ممکن است روش هایی را برای حفظ یا بهبود دندان های شما پیشنهاد دهد. اگرچه این روش ها ممکن است از سایش دندان های شما جلوگیری کرده یا اصلاح کنند، اما ممکن است دندان قروچه را متوقف نکنند:
1- استفاده از آتل و محافظ دهان
این ها برای جدا نگه داشتن دندان ها ساخته شده اند تا از آسیب ناشی از فشار و ساییدن جلوگیری کنند. آن ها می توانند از مواد سخت اکریلیک یا نرم ساخته شده و روی دندان های بالا یا پایین شما قرار بگیرند.
2. مصرف دارو
به طور کلی، دارو ها برای درمان دندان قروچه بسیار موثر نیستند و تحقیقات بیشتری برای تعیین اثر بخشی آن ها لازم است. نمونه هایی از دارو هایی که ممکن است برای دندان قروچه استفاده شود. عبارت اند از:
1- تجویز داروی شل کننده عضله
در بعضی موارد، پزشک ممکن است مصرف آرامبخش عضلانی را قبل از خواب، برای مدت کوتاهی پیشنهاد کند.
2- تزریق بوتاکس
برخی افراد مبتلا به دندان قروچه شدید که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند، ممکن است تزریق بوتاکس (نوعی سم بوتولینوم) به درمان آن ها کمک کند.
3- تجویز دارو برای کاهش استرس و اضطراب
پزشک شما ممکن است استفاده کوتاه مدت از دارو های ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب را برای مقابله با استرس یا سایر مشکلات عاطفی که ممکن است باعث دندان قروچه شما شود، توصیه کند.
4- تغییر دارو
اگر به عنوان عارضه جانبی دارو، به دندان قروچه مبتلا شده باشید. پزشک داروی شما را تغییر داده و داروی دیگری تجویز می کند.
3. تغییر شیوه زندگی و درمان های خانگی
با انجام مراحل مراقبت از خود ممکن است از مشکل جلوگیری کرده و یا به کاهش آن کمک کنید:
1- استرس را کاهش دهید
اگر به دلیل استرس دندان های خود را ساییده می کنید، ممکن است بتوانید با یادگیری راه کارهایی که باعث آرامش می شوند. مانند: مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی، حمام گرم یا ورزش از بروز این مشکل جلوگیری کنید.
*** بیشتر بدانید: کاهش استرس و اضطراب، چگونه می توان استرس خود را کنترل کرد؟
2- پرهیز از مصرف مواد تحریک کننده و کافئین در عصر
از مصرف مواد تحریک کننده در عصر خودداری کنید. بعد از شام قهوه کافئین دار یا چای کافئین دار ننوشید و از مصرف الکل در طول عصر خودداری کنید، زیرا ممکن است دندان قروچه را بدتر کند.
3- عادت های خوب خواب را تمرین کنید
آیا از اهمیت خواب کافی، آگاه هستید؟ آیا می دانید خواب بر جنبه های مختلف عملکرد مغز تاثیر گذار است. بنابراین داشتن یک خواب خوب شبانه ممکن است به کاهش این مشکل کمک کند. اگر علت آن با مشکلات عمده خواب مرتبط باشد، پزشک متخصص ممکن است داروی خواب را به شما توصیه کند.
بنابراین یک متخصص پزشکی خواب می تواند آزمایش های بیشتری انجام دهد، مانند یک مطالعه خواب که قسمت های مختلف آن را ارزیابی می کند و تشخیص می دهد که آیا شما دچار آپنه خواب یا سایر اختلالات خواب هستید یا خیر؟
*** بیشتر بدانید: بی خوابی چیست؟ راهکار هایی برای درمان آن!
4- استفاده از مشاور یا روانپزشک
اگر علت آن اضطراب یا سایر مسائل روانشناختی باشد، ممکن است مشاوره، با یک درمانگر این عارضه را بهبود بخشد.
منبع: mayoclinic.org
