نوشیدنی های انرژی زا به دلیل افزایش انرژی، هوشیاری و تمرکز بسیار محبوب هستند. حاوی موادی هستند که جنبه های فیزیکی و ذهنی فرد را افزایش می دهند مانند کافئین، شکر، ویتامین B، عصاره های گیاهی و مشتقات آمینو اسید مانند ال-تورین.
در حالی که دارای مزایایی هستند، نوشیدنی های انرژی زا به دلیل داشتن مقدار زیادی کافئین، شکر و شیرین کننده های مصنوعی باعث ایجاد نگرانی نسبت به سلامتی می شوند. یکی از این نگرانی ها اعتیاد و وابستگی پیدا کردن به نوشیدنی های انرژی زا است.
اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا چیست؟
اعتیاد نوعی حالت روانی است که علارغم پیامدهای منفی آن باعث ایجاد تمایل شدید به استفاده مداوم از یک ماده یا انجام یک رفتار می شود.
هر چند که مصرف نوشیدنی های انرژی زا به اندازه مصرف مواد خطرساز نیست، اعتیاد غذایی به موادی مانند این نوشیدنی ها شباهت های رفتاری زیادی با مصرف مواد دارد.
عاملی که باعث اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا می شود این است که آن ها حاوی چندین مواد عادت سازی هستند، مانند کافئین، شکر و شیرین کننده های مصنوعی.
هیچ تعریف رسمی ای برای اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا وجود ندارد. هرچند هدف این مقاله این است تا علت مصرف بیش از حد این نوشیدنی ها را بررسی کند.
علائم اعتیاد
اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا می تواند شامل علائمی مرتبط با مغز و عملکرد سیستم عصبی باشد، مانند:
- تمایل شدید
- داشتن تصویر ذهنی مداوم از نوشیدنی های انرژی زا
- عدم توانایی برای کنترل میزان مصرف نوشیدنی
دیگر علائم ترک نوشیدنی های انرژی زا شامل، سردرد، عصبی شدن، خستگی و حالتی افسرده است.
عوارض جانبی
اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا می تواند اثرات منفی دیگری داشته باشد.
برای کسانی که تازه شروع می کنند این نوشیدنی ها حسی اسیدی دارند و مصرف مداوم آن ها باعث تغییر رنگ دندان ها و از بین رفتن مینای دندان به مرور زمان می شود. در نتیجه احتمال نیاز پیدا کردن به دندانپزشک هم بیشتر می شود.
این عوارض جانبی زمانی نگران کننده هستند که به طور مداوم نوشیدنی های انرژی زای پر از قند مصرف کنید، به دلیل اینکه قند موجود در آن ها باکتری های درون دهان را تغذیه می کند و باعث ایجاد پلاک در دندان ها می شود و طول عمر دندان را کاهش می دهد.
به علاوه مصرف مداوم نوشیدنی های انرژی زا عاملی برای چاق شدن هستند.
نوشیدنی های انرژی با قند بالا دارای 110 کالری یا 250 میلی لیتر قند هستند. اما در قوطی های بزرگتر 590 میلی لیتر قند موجود می باشد.
مصرف مدام نوشیدنی های انرژی زا سبب ایجاد مشکلات سلامتی مزمن می شود مانند: مشکلات قلبی، دیابت نوع 2 و سندروم متابولیک.
در حالی که نوشیدنی های انرژی زا بدون قند نیز وجود دارند که حاوی قند و کالری کمتری هستند اما باز هم میزان کافئین موجود در آن ها بسیار زیاد است.
جدا از مشکلات سلامتی، مصرف مداوم نوشیدنی های انرژی زا می تواند به بودجه مالی تان نیز ضرر بزند. خرید روزانه یک یا دو یا حتی بیشتر نوشیدنی های انرژی می تواند به اندازه مصرف سیگار هزینه داشته باشد.
اعتیاد چگونه اتفاق می افتد؟
اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا می تواند تدریجی یا به سرعت اتفاق بیافتد.
دلایل مختلفی می توانند بر روی اعتیاد پیدا کردن اثر بگذارند، مانند پیش زمینه شخصی و خانوادگی و همچنین شیمی مغز شما.
مشکل نوشیدنی های انرژا خصوصا آن هایی که دارای کافئین بالا و قند هستند این است که می توانند سبب آزاد شدن مقدار زیادی دوپامین، هورمونی که باعث ایجاد سرخوشی و حس خوب می شود، شوند.
اما نکته منفی قضیه اینجاست که هر چه بیشتر نوشیدنی انرژی زا می نوشید حس سرخوشی کمتری پیدا می کنید. همین علت سبب می شود تا میزان مصرف تان را بالا ببرید تا دوپامین بیشتری دریافت کنید در نتیجه وابستگی و اعتیاد ایجاد می شود.
نوشیدنی های انرژی زا از منظر روانشناختی نیز می توانند اعتیادآور باشند. بعضی از افراد احساس می کنند که بدون نوشیدنی های انرژی زا نمی توانند وظایف روزانه شان را انجام دهند، این یکی دیگر از علائم اعتیاد است.
به یاد داشته باشید که فاکتور های مختلفی در اعتیاد به چنین نوشیدنی هایی نقش دارند و تاثیر هر کدام در افراد مختلف متفاوت است.
چگونه مصرف نوشیدنی های انرژی زا را قطع کنیم؟
در حالی که قطع کردن مصرف نوشیدنی های انرژی زا به نظر سخت می رسد اما راه های زیادی برای انجام این کار وجود دارد. دو راه کلیدی برای شکستن این اعتیاد :
- قطع مصرف یکباره. به این معنی که یک بار برای همیشه مصرف این نوشیدنی را کنار بگذارید اما ممکن است علائم منفی ای نیز داشته باشد. با این روش بدن نسبت به قطع تدریجی سریع تر ریکاوری می شود.
- کاهش مصرف. به ان معنی است که مصرف خود را به طور تدریجی کم کنید تا جایی که به طور کامل بتوانید مصرف آن را قطع کنید. این روش به زمان بیشتری نیاز دارد اما اثرات جانبی روش قبل را ندارد.
چگونه علائم منفی ترک کردن را کنترل کنیم؟
علائم منفی یکی از دلایلی هستند که ترک کردن ماده اعتیاد آور را سخت می کنند.
آن ها غالبا زمانی آشکار می شوند که به این ماده دسترسی ندارید خصوصا زمانی که به یکباره می خواهید مصرف آن را قطع کنید.
این علائم شامل سردرد، خستگی، عصبانیت، مشکل در تمرکز و احساس افسردگی است. اغلب این علائم به خاطر ترک کافئین است و تا حدود 2 تا 9 روز باقی می مانند.
اگر با کنترل این اثرات مشکل دارید بهتر است از یک مشاور حرف ای کمک بگیرید.
جایگزین های نوشیدنی های انرژی زا
گاهی اوقات ساده ترین راه برای مبارزه با اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا این است که آن ها را با دیگر مواد مشابه جایگزین کنید.
در ادامه تعدادی از جایگزین هایی که سالم تر هستند و کافئین، قند کمتر وشیرین کننده های مصنوعی کمتری دارند آورده ایم:
- قهوه
- آب به همراه میوه هایی که دوست دارید
- آب گاز دار، ترجیحا شیرین نشده
- چای سبز، من جمله نوع گازدار
- چای میوه ای یا گیاهی
- کامبوجا یا چای تخمیر شده
سایر نکات سبک زندگی
علاوه بر گزینه های بالا، در زیر چند نمونه از تغییرات سبک زندگی را که باعث می شوند شما در مسیر درستی بدون نوشیدنی های انرژی زا قرار گیرید وجود دارد:
- روند فکری خود را عوض کنید. اگر احساس می کنید که تمایل به مصرف دوباره برگشته است، حواس خود را پرت یا محیط خود را عوض کنید مانند پیاده روی کردن.
- آن را از خانه دور نگه دارید. هیچ نوشیدنی انرژی زایی در خانه نگه ندارید تا به راحتی به آن دسترسی داشته باشید. این کار وسوسه مصرف را کمتر می کند.
سخن آخر
اعتیاد به نوشیدنی های انرژی زا می تواند تاثیرات منفی جدی ای بر روی سلامت داشته باشد.
مصرف بیش از حد این نوع نوشیدنی ها سبب چاقی و بیماری های مزمن می شود مانند بیماری های قلبی یا دیابت نوع 2.
می توانید مصرف نوشیدنی های انرژی زا را به یکباره و یا به تدریج قطع کنید و هر روش خوبی ها و بدی های خودش را دارد.
اگر فکر می کنید که نمی توانید به تنهایی مصرف نوشیدنی ها را کنترل کنید از یک مشاور حرف ای کمک بگیرید.
